Thanh khoản thấp, cổ phiếu chứng khoán có còn hấp dẫn?

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang trải qua khoảng thời gian ảm đạm nhất kể từ khi làn sóng các nhà đầu tư F0 đổ bộ cách đây 2 năm, kèm theo đó là thanh khoản cũng lùi về mức khá thấp. Theo thống kê, tháng 5 vừa qua, giá trị giao dịch bình quân chỉ đạt 13.800 tỷ đồng/ phiên, mức thấp nhất kể từ tháng 2/2021.

Có độ nhạy cao với thị trường, nhóm cổ phiếu chứng khoán không thoát được tình trạng điều chỉnh mạnh khi thanh khoản "mất hút". Hiện, nhóm chứng khoán đã không còn xuất hiện bóng dáng nào trên sàn với vị trí doanh nghiệp tỷ đô.

Cổ phiếu ngành chứng khoán biến động kém tích cực so với thị trường chung

Trong bối cảnh thị trường diễn biến xấu, nhóm chứng khoán lại theo đó mà chứng kiến đà giảm sâu gấp 2 thậm chí 3 lần so với chỉ số chính. Mức giảm 40-60% xuất hiện ở hàng loạt cổ phiếu so với đầu năm 2022. Hầu hết các cổ phiếu như SSI (-62%), HCM (-57%), VCI (-54%), MBS (-60%), FTS (-46%),... đều đã chiết khấu mạnh đến hơn một nửa thị giá. Cái tên "khỏe" nhất nhóm là VND cũng đã mất gần 50% so với thời điểm cách đây gần 6 tháng.

Một số cổ phiếu như HCM, SSI, MBS, VCI đã về gần vùng giá thấp nhất trong gần 1 năm và vẫn không ngừng dò đáy. Những thành quả đáng kể của con sóng chứng khoán kỳ lục trong năm 2021 đang bị bào mòn không thương tiếc. Nếu thị trường chưa khởi sắc trở lại, việc có thêm nhiều cổ phiếu chứng khoán phá đáy trong thời gian tiếp theo cũng không phải điều bất ngờ.

Thanh khoản èo uột, nhóm CTCK gặp nhiều bất lợi

Một trong những nguyên nhân khiến cổ phiếu chứng khoán chao đảo trong thời gian qua xuất phát từ sự sụt giảm về mặt thanh khoản so với giai đoạn thăng hoa trước đó. Hơn nữa, thanh khoản thị trường còn gây áp lực trực tiếp lên doanh thu hoạt động môi giới của các công ty chứng khoán. Kéo theo đó hoạt động cho vay margin cũng bị ảnh hưởng bởi quy mô giao dịch hạn chế.

Ngoài ra, mảng tự doanh cũng phụ thuộc nhiều vào sự biến động của thị trường trong đó thanh khoản là yếu tố đóng vai trò quan trọng. Với tất cả những lý do trên, kết quả kinh doanh của các CTCK được dự báo khó bùng nổ như năm trước, khiến cổ phiếu chứng khoán thiếu động lực bứt phá trong ngắn hạn.

Trong khi đó, thanh khoản hạn chế khiến các cổ phiếu chứng khoán khó hấp thụ lượng cung lớn do các đợt tăng vốn "ồ ạt" thời gian qua. Rõ ràng, điều này tạo ra áp lực đáng kể lên diễn biến giá cổ phiếu.

Dư địa tăng trưởng cao nhờ số lượng tài khoản trong dân ở mức thấp 

Khó khăn trong ngắn hạn nhưng không thể phủ nhận triển vọng dài hạn của ngành chứng khoán nhờ dư địa tăng trưởng số lượng nhà đầu tư tham gia còn nhiều. Kể từ khi làn sóng nhà đầu tư mới đổ bộ vào chứng khoán sau khi thị trường tạo đáy Covid tháng 3/2020, số lượng tài khoản mở mới của nhà đầu tư trong nước đã không ngừng tăng trưởng mạnh mẽ và vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại.

Đưa ra cái nhìn tương đối tích cực, Chứng khoán ACB (ACBS) cho rằng chứng khoán của Việt Nam vẫn còn nhiều tiềm năng tăng trưởng khi tỷ lệ cá nhân có tài khoản chứng khoán vẫn ở mức thấp. Tính chung 5 tháng đầu năm, NĐT mở mới hơn 1,38 triệu tài khoản, chiếm gần 5,7% dân số.

Trong tương lai, khi TTCK tiếp tục phát triển trở thành kênh đầu tư sinh lời hấp dẫn, số lượng nhà đầu tư tham gia được dự báo sẽ không ngừng tăng thêm và giúp giao dịch ngày càng sôi động hơn. Thanh khoản thị trường được kỳ vọng cải thiện từ dòng tiền nội sớm hình thành, bên cạnh sự tham gia mạnh mẽ vào thị trường của khối ngoại trong thời gian tới.

Ngoài ra, thời điểm hiện nay các nhà đầu tư F0 dần trưởng thành và có sự hiểu biết, không đơn thuần chỉ nhận sự tư vấn từ các môi giới. Bởi vậy, các yếu tố về chất lượng dịch vụ, cơ chế tính phí cạnh tranh sẽ làm cho biên lợi nhuận từ mảng khách hàng cá nhân sẽ khó khăn hơn. Hướng đi mới của các CTCK là phát triển các sản phẩm đầu tư, mang đến biên lợi nhuận tốt hơn.

Việc chú trọng vào chất lượng dịch vụ sẽ giữ chân được khách hàng. Các công ty chứng khoán thiếu đi chất lượng, ồ ạt theo xu hướng sẽ dần dần bị mất thị phần, kinh doanh kém hiệu quả.

Theo đánh giá của đội ngũ phân tích của Vnstockmarket, sự phát triển của ngành chứng khoán nói chung sẽ bắt đầu có sự phân hóa lớn giữa các công ty theo nhiều yếu tố như chất lượng dịch vụ đầu tư, chính sách và định hướng của nhà nước đối với thị trường chứng khoán hay mức độ cạnh tranh của các công ty trong ngành.

Câu chuyện nâng hạng và sự trở lại của dòng tiền ngoại

Mặc dù, MSCI đã công bố Việt Nam một lần nữa lỡ hẹn với danh sách xem xét để được nâng hạng từ thị trường cận biên (frontier market) sang thị trường mới nổi (emerging market).

Tuy nhiên, trong báo cáo chỉ số MSCI Frontier Market vào ngày 31/05/2022, Việt Nam vẫn đứng đầu rổ thị trường cận biên với tỷ trọng 28,45%. Về dài hạn, nhà đầu tư vẫn có cái nhìn lạc quan về việc nâng hạng thị trường trong một vài năm tới.

Để được MSCI và FTSE nâng hạng lên thị trường mới nổi (EM), TTCK Việt Nam phải đáp ứng một số điều kiện, nổi cộm gồm: giới hạn sở hữu nước ngoài, thiếu thông tin công bố bằng tiếng Anh, chưa có thị trường nội tệ ở nước ngoài và còn nhiều hạn chế trên thị trường nội tệ trong nước, đăng ký tài khoản bắt buộc, ký quỹ khi giao dịch và hạn chế trong chuyển quyền sở hữu ngoài hệ thống giao dịch.

Các vấn đề này sẽ được xem xét khi Việt Nam thông qua các luật mới về chứng khoán, đầu tư và doanh nghiệp, dù tiến độ còn từ từ. Chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết (Non-voting Depositary Receipt - NVDR) sẽ cho phép nhà đầu tư nước ngoài nắm tình hình của những mã cổ phiếu đã hết room sở hữu nước ngoài mà không cần tham gia vào việc ra các quyết định của doanh nghiệp.

Hệ thống giao dịch mới KRX (hệ thống công nghệ mới do Sở Giao dịch Chứng khoán Hàn Quốc cung cấp) được kỳ vọng sẽ đi vào hoạt động vào cuối năm nay. Hệ thống mới sẽ cải thiện giao dịch, tiếp cận thông tin và triển khai một loạt các sản phẩm mới như giao dịch trong ngày và NVDR cũng như hỗ trợ giao dịch và thanh toán hiệu quả. Điểm mấu chốt là nhà đầu tư sẽ không cần phải ký quỹ trước giao dịch khi mua chứng khoán.

TS. Lê Anh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Đầu tư – Kinh tế trưởng Dragon Capital cho rằng, câu chuyện nâng hạng thị trường là chắc chắn.

"Sẽ có đoạn thị trường được định giá PE 20-22 lần (đã từng xảy ra trong quá khứ). Vậy nếu nhìn PE thị trường hiện nay khoảng 12,5 lần, giả sử tình huống 7 năm sau là thời gian lâu nhất thị trường mới được nâng hạng, thì nếu mua ở giai đoạn này, kéo dài trong 7 năm, thì sẽ được trên 20% hiệu suất đầu tư mỗi năm", ông Tuấn nhận định.

Bên cạnh đó, đội ngũ phân tích CTCK Everest chỉ ra những động lực mạnh mẽ thu hút dòng vốn nước ngoài quay trở lại thị trường đến từ (1) Lãi suất thực của Việt Nam hiện ở mức dương do Lạm phát được kiểm soát (2) Nhiều cổ phiếu đang có mức giá rẻ so với định giá (3) Nền tảng luật pháp được hoàn thiện, gia tăng tính minh bạch đối với NĐT nước ngoài.

Việc thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng sẽ giúp thu hút dòng tiền lớn tham gia thị trường, và đây sẽ là yếu tố hỗ trợ cho định giá ngành chứng khoán trong trung, dài hạn.

Định giá cổ phiếu CTCK dần hấp dẫn hơn sau nhịp giảm sâu

Thị trường tiếp tục diễn biến không mấy tích cực khiến định giá của các cổ phiếu chứng khoán trở nên hấp dẫn hơn dưới con mắt của nhà đầu tư. Song, trở lại một vài phiên gần đây, dòng tiền bắt đáy và đầu tư dài hạn phần nào quay trở lại, nhóm chứng khoán cũng dần hồi phục.

P/B của hầu hết các CTCK đã xuống dưới 2, thậm chí nhiều cổ phiếu còn dưới 1. Tính đến hết ngày 24/6, các cổ phiếu chứng khoán hút tiền mạnh đều có P/B hấp dẫn dưới 2 như SSI (P/B 1,24), VND (P/B 1,42), SHS (P/B 0,89), VCI (P/B 1,57),...So với thời điểm cuối năm ngoái, mức định giá hiện đã thấp hơn nhiều (P/B 3-4 cuối năm 2021).

P/B các CTCK đến hết ngày 24/6

Trong khi đó, chứng khoán Việt Nam vẫn được đánh giá khả quan trong dài hạn nhờ tình hình vĩ mô ổn định, khả năng tăng trưởng lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết. ACBS kỳ vọng các nền tảng cơ bản của cả nền kinh tế Việt Nam và thị trường chứng khoán đều có vị thế tốt để tăng trưởng mạnh trong dài hạn bất chấp những biến động ngắn hạn.

Theo Dragon Capital, việc tăng trưởng lợi nhuận của toàn thị trường năm 2022 là khá chắc chắn với mức dự kiến khoảng trên 20%. Tương ứng, P/E forward hiện đã về mức giá khá rẻ với 11,x lần ở vùng chỉ số 1.200 điểm.

Đồng quan điểm, ông Petri Deryng – nhà sáng lập quỹ PYN Elite Fund cũng cho rằng, đợt suy giảm này khiến định giá TTCK Việt Nam đang trở nên không hợp lý, khi mức P/E dự phóng năm 2022 của chỉ số VN-Index chỉ ở mức 10,9 dù tăng trưởng lợi nhuận quý đầu năm của các doanh nghiệp lên tới 31% và cả năm được dự báo lên tới 19 – 29% trong kịch bản thận trọng.

"Không thể bỏ qua diễn biến chứng khoán toàn cầu khi đánh giá về chu kỳ tăng giá của chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang ổn định, mức định giá cổ phiếu này là cực rẻ", ông Petri Deryng đánh giá.