Thanh niên Trung Quốc chuyển sang làm lao động chân tay để 'chữa lành'

Thay đổi để giảm áp lực

Leon Li từng là nhân viên hành chính tại một trong những gã khổng lồ công nghệ của Trung Quốc. Cô làm việc suốt ngày đêm để sắp xếp các cuộc họp, chuẩn bị tài liệu và luôn sẵn sàng hỗ trợ cấp trên khi họ cần. Nhưng đến tháng 2 vừa qua, Leon Li nghỉ việc, từ bỏ vị trí ổn định với mức lương khá để làm công việc mới là dọn dẹp nhà cửa.

Leon Li (27 tuổi) sống tại Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, chia sẻ với CNN suy ngẫm về công việc văn phòng trước đây của cô: “Mỗi buổi sáng khi chuông báo thức reo, tất cả những gì tôi có thể thấy là tương lai buồn tẻ của mình”.

Hiện nay, ngày càng có nhiều lao động giống như Li, chuyển từ công việc văn phòng áp lực sang các lao động chân tay. Nhiều người trong số họ thậm chí từng làm việc cho một số công ty lớn nhất Trung Quốc. Nhưng các công ty này đang dần mất đi sức hấp dẫn khi nền kinh tế Trung Quốc phải đối mặt với những cơn gió ngược bao gồm khủng hoảng bất động sản, đầu tư nước ngoài giảm và tiêu dùng hạ nhiệt.

Theo dữ liệu mới nhất Cục Thống kê Quốc gia (NBS) công bố hôm 15/7, nền kinh tế Trung Quốc trong quý 2 năm 2024 tăng trưởng 4,7% so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn kỳ vọng của các nhà kinh tế và đánh dấu mức tăng trưởng yếu nhất kể từ quý 1 năm 2023.

Hơn nữa, thời gian làm việc kéo dài gây mệt mỏi khiến nhiều nhân viên như Li phải suy nghĩ lại liệu có đáng để đánh đổi thời gian và sức khỏe của mình để lấy mức lương cao hay không.

“Tôi thích dọn dẹp. Khi mức sống được cải thiện trên khắp Trung Quốc, nhu cầu về dịch vụ dọn dẹp cũng tăng cùng thị trường ngày càng mở rộng”, Li cho biết. Nhưng quan trọng hơn, cô cảm thấy hạnh phúc. Cô tâm sự: “Thay đổi mà nó mang lại là tôi không còn cảm thấy chóng mặt nữa. Áp lực tinh thần cũng giảm. Và tôi tràn đầy năng lượng mỗi ngày”.

Người lao động nói không với văn hóa làm việc 996

Văn hóa làm việc “996” khét tiếng của Trung Quốc – làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, sáu ngày một tuần - phổ biến ở các công ty công nghệ, công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp tư nhân Trung Quốc - đã là yếu tố thúc đẩy nhiều người lao động quyết định nghỉ việc.

Alice Wang (30 tuổi) từng làm việc cho một trong những nền tảng thương mại điện tử hàng đầu Trung Quốc với mức lương 700.000 nhân dân tệ (2,4 tỷ đồng) mỗi năm. Nhưng cô đã nghỉ việc vào tháng 4, rồi chuyển từ Hàng Châu đến thành phố Thành Đô yên bình hơn, nơi tiền thuê nhà rẻ hơn, để làm công việc chăm sóc thú cưng.

Wang nhớ lại cảm giác cơ thể mệt mỏi, vô hồn và trì trệ khi còn làm công việc cũ. Nhưng hiện tại cô lại cảm thấy khác. Cô cho biết đang tham gia khóa đào tạo về cắt tỉa lông cho thú cưng và mong ước một ngày nào đó sẽ mở cửa hàng của riêng mình. “Đó là kế hoạch dài hạn”, Wang chia sẻ.

Theo nền tảng tuyển dụng Zhaopin của Trung Quốc, xu hướng chuyển từ công việc chuyên nghiệp sang công việc chân tay diễn ra trong bối cảnh nhu cầu về lao động cổ xanh tăng cao. Trong cuộc khảo sát mới nhất công bố vào tháng 6, Zhaopin ghi nhận nhu cầu về lao động cổ xanh – như nhân viên giao đồ ăn, người lái xe tải, bồi bàn và kỹ thuật viên – đã tăng 3,8 lần trong quý đầu năm so với cùng kỳ năm 2019.

Tuyển dụng nhân viên giao hàng tăng nhanh nhất, tới 800%. Và lương của lao động cổ xanh cũng nâng cao, thu hút nhiều lao động hơn. Theo khảo sát của Zhaopin, mua sắm trực tuyến bùng nổ đã khiến mức lương trung bình hàng tháng của một nhân viên giao hàng tăng 45,3% kể từ năm 2019, từ mức 5.581 nhân dân tệ (19 triệu đồng) lên 8.109 nhân dân tệ (28 triệu đồng).

Theo NBS, trong những tháng gần đây, tỷ lệ thất nghiệp đối với những người lao động từ 16 đến 24 tuổi dao động trong khoảng 14,2% đến 15,3%. Các nhà kinh tế học Larry Hu và Zhang Yuxiao, từ Đại học Macquarie (Australia) trong một báo cáo nghiên cứu năm 2023 nhận định rằng lĩnh vực dịch vụ, các công ty tư nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ của Trung Quốc từng là nguồn tạo việc làm chính cho lao động trẻ. Tuy nhiên, họ đang chịu tác động nặng nề bởi nhu cầu tiêu dùng trì trệ.

Ông David Goodman tại Đại học Sydney (Australia) đánh giá đang tồn tại tình trạng không tương thích giữa các cử nhân mà trường đại học đào tạo và những gì thị trường thực sự cần. Ông đánh giá nền kinh tế Trung Quốc đang chuyển đổi sang các ngành công nghệ tiên tiến, công nghệ xanh và dịch vụ, trong khi giáo dục đại học vẫn chủ yếu tập trung vào sản xuất và dịch vụ công, những lĩnh vực đã lỗi thời hoặc bão hòa.

Ý kiến trái chiều

Nhưng một số người thắc mắc liệu công việc lao động chân tay có thực sự là phương án không căng thẳng mà những người như Li và Wang mong muốn hay không.

Một đoạn video gần đây được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội Trung Quốc đã phản ánh mặt trái của xu hướng này. Trong video, một nhân viên pha chế ở Thượng Hải mất bình tĩnh trước khách hàng đe dọa sẽ khiếu nại anh ta. Trong cơn tức giận, anh ta ném bột cà phê vào khách hàng.

Video này châm ngòi cho cuộc tranh luận trực tuyến về những thách thức mà người lao động trong ngành dịch vụ phải đối mặt. Khiếu nại hoặc đánh giá một sao có thể gây ra thảm họa cho các cửa hàng ở Trung Quốc, bởi nhiều người tiêu dùng tin tưởng các đánh giá trên mạng xã hội phổ biến như Xiaohongshu và Douyin.

Nguy cơ bị khách hàng đánh giá xấu sẽ gây áp lực lên những người lao động trong ngành dịch vụ. Một số cư dân mạng lên án cách cư xử của nhân viên pha chế. Nhưng cũng có nhiều người đồng cảm với anh.

Tuy nhiên, đối với Li, công việc dọn dẹp nhà cửa tự do sáu giờ một ngày là trải nghiệm rất tích cực. Cô thích gắn kết với khách hàng của mình và cảm thấy mỗi lần dọn dẹp không chỉ là một giao dịch kinh doanh.

“Khách hàng sẽ cẩn thận rót nước cho chúng tôi uống. Khi đến giờ ăn, họ sẽ gọi đồ ăn mang về cho chúng tôi và liên tục nhắc nhở chúng tôi uống nước và nghỉ ngơi”, cô nói.

Li khẳng định không hề hối hận khi từ bỏ công việc văn phòng. “Sau một ngày mệt mỏi, tôi có thể về nhà ăn uống và làm những gì mình thích mà không phải chịu thêm áp lực tinh thần nào”, cô nói.