Thanh tra hoạt động, bô xít Nhôm Lâm Đồng được yêu cầu khai thác đúng thiết kế

Bộ Công Thương vừa có kết luận thanh tra chấp hành các quy định về quy hoạch trong khai thác mỏ, chế biến alumin tại Công ty TNHH MTV Nhôm Lâm Đồng - thuộc Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản Việt Nam (TKV) được tiến hành từ tháng 6-2022.

Nội dung thanh tra chủ yếu tập trung ở hoạt động kiểm tra hoạt động khai thác, chế biến (khâu tuyển, chế biến) bô xít và sử dụng tài nguyên khoáng sản (tài nguyên bô xít chưa khai thác; quặng nguyên khai, tinh quặng bô xít, alumin , tổn thất tài nguyên qua các khâu khai thác, tuyển, sản xuất alumin).

Ở khâu khai thác quặng bô xít, theo giấy phép khai thác được cấp năm 2010, TKV được khai thác mỏ bô xít tại khu Tây Tân Rai (Lâm Đồng) bằng phương pháp khai thác lộ thiên để cung cấp nguyên liệu cho nhà máy alumin 650.000 tấn/năm, với công suất khai thác hơn 4,31 triệu tấn quặng nguyên khai.

Tuy vậy, khối lượng quặng nguyên khai được khai thác năm 2019, 2020 trên thực tế đều thấp hơn công suất cho phép, cụ thể mức khai thác mỗi năm tương ứng là gần 3,549 triệu tấn và 3,555 triệu tấn.

Có một số tồn tại trong khai thác quặng bô xít đã được Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam kiểm tra, có kết luận vào cuối năm 2020. Đơn vị này được yêu cầu khắc phục vi phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản, như khai thác chưa tuân thủ theo kế hoạch.

Kết quả thanh tra cũng cho thấy, sản lượng quặng nguyên khai vào tuyển và quặng tinh thu được đều thấp hơn thiết kế. Chẳng hạn, hàm lượng Al₂O₃ trong quặng tinh năm 2019 và 2020 thấp hơn so với kế hoạch TKV giao cho doanh nghiệp, nhưng cao hơn thiết kế được duyệt (47,11%).

Sản lượng quặng nguyên khai vào tuyển (độ ẩm 21,1%) và bùn đuôi thải năm 2019 và 2020 đều thấp hơn so với TKV giao, thiết kế được duyệt. Sản lượng quặng tinh năm 2019 và 2020 thấp hơn kế hoạch TKV giao, thấp hơn thiết kế được duyệt (hơn 2,045 triệu tấn một năm).

Ngoài ra, tiêu hao quặng nguyên khai trên mỗi tấn quặng tinh năm 2019 và 2020 cũng thấp hơn kế hoạch TKV giao, và thiết kế được duyệt (2,31 tấn quặng nguyên khai trên mỗi tấn quặng tinh). Thực thu quặng tinh trong 2 năm (2019 - 2020) cao hơn kế hoạch TKV giao.

Sản lượng alumin năm 2019 là 686.089 tấn, năm 2020 là 706.266 tấn. Các mức này đều cao hơn kế hoạch TKV giao, và cao hơn thiết kế 650.000 tấn/năm.

Theo giải trình của công ty, quá trình sản xuất đã phối trộn, trung hòa tỉ lệ thu hoạch ổn định và tăng cao, nên tỉ lệ thu hoạch cao hơn thiết kế khoảng 10%, và tiêu hao quặng nguyên khai trên một tấn quặng tinh giảm so với thiết kế, góp phần nâng hiệu suất thu hồi quặng tinh, nhưng không tăng quặng nguyên khai đầu vào.

Công ty chưa thăm dò mở rộng với diện tích ngoài ranh giới đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy phép. Năm 2019, doanh nghiệp chỉ thăm dò bổ sung phục vụ khai thác trên diện tích 210ha, năm 2020 không thăm dò bổ sung.

Hiện một số tồn tại liên quan tới kiến nghị của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam vẫn đang được công ty rà soát, thực hiện. Thanh tra Bộ Công Thương đề nghị doanh nghiệp sớm báo cáo TKV để phối hợp UBND tỉnh Lâm Đồng rà soát, có kế hoạch tiến hành đền bù, giải phóng mặt bằng diện tích đất khai thác mỏ phù hợp với tiến độ khai thác mỏ trước khi phê duyệt.

Để sử dụng hiệu quả bô xít, Thanh tra Bộ Công Thương yêu cầu doanh nghiệp báo cáo TKV xem xét, đánh giá lại thành phần vật chất (hóa học, khoáng vật) quặng bô xít nguyên khai, cũng như rà soát, xây dựng định mức chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật các khâu: khai thác, tuyển khoáng, chế biến alumin… phù hợp thực tế.

Thanh tra bộ cũng đề nghị TKV tuân thủ nghiêm việc thực hiện trình tự khai thác theo đúng thiết kế, bản vẽ thi công khai thác mỏ, và khắc phục những tồn tại được Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam kết luận cuối năm 2020.