Thay đổi sau 13 năm quyết định tương lai của Toyota: Ngầm thừa nhận đã chậm chân với xe điện, trao 'chìa khoá' cho tân CEO

Giám đốc điều hành lâu năm Akio Toyoda của Toyota trước nay luôn khẳng định mình là người thực tế, đồng thời lập luận rằng các loại xe lai hybrid như Toyota Prius là giải pháp thực sự thân thiện với môi trường. Trong khi đó, xe điện lại đang bị thúc đẩy một cách thái quá dù phía người tiêu dùng chưa thực sự sẵn sàng. Cơ sở hạ tầng cũng chưa được thiết lập đầy đủ, theo WSJ.

Tuy nhiên mới đây, Akio Toyoda quyết định trao chìa khóa cho một tân Giám đốc điều hành trẻ hơn: Koji Sato - người mà ông cho là có thể có những ý tưởng mới mẻ.

“Khi nói đến số hóa, điện khí hóa và kết nối, cá nhân tôi cảm thấy mình thuộc thế hệ cũ,” ông Toyoda, 66 tuổi, nói. “Đối với tôi, lùi lại một bước là điều quan trọng”.

Quyết định chuyển đổi diễn ra tại một thời điểm mang tính bước ngoặt, không chỉ với riêng ngành công nghiệp xe hơi mà còn tác động lên quá trình xanh hóa toàn cầu. Một số công ty, nhà đầu tư và chính phủ đang thúc đẩy lĩnh vực năng lượng tái tạo và công nghệ xanh, với lập luận rằng người tiêu dùng và cơ sở hạ tầng sẽ bắt kịp cuộc cách mạng lớn. Tuy nhiên, trong ngành công nghiệp xe hơi, Toyoda lại nằm trong số ít những người ủng hộ việc chuyển đổi chậm và thận trọng.

Trong khi đó, phía cơ quan chính phủ và giới đầu tư lại khuyến khích các công ty chuyển sang sản xuất xe điện nhờ trợ cấp và ưu đãi thuế. Được biết các khoản tín dụng thuế EV mới trong Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ không áp dụng với các loại xe hybrid. Liên minh Châu Âu cũng tuyên bố chỉ bán xe không phát thải vào năm 2035, trong khi bang California yêu cầu chỉ bán xe điện, xe hybrid cắm điện và xe chạy bằng pin hydro bắt đầu từ năm 2035. Theo WSJ, xe điện đang ngày càng chiếm lĩnh thị trường châu Âu và Mỹ.

Được biết trước khi có sự thay đổi đầu tiên sau 13 năm, Toyota đã cân nhắc lại chiến lược EV, nghiên cứu đối thủ, trong đó có Tesla, đồng thời xem xét đầu tư mạnh hơn vào công nghệ và năng lực sản xuất.

Nền tảng xe điện hiện tại của Toyota được xây dựng dựa trên nền tảng xe chạy xăng. Đầu tháng này, ông Toyoda cho biết hãng đang xem xét thiết lập một nền tảng mới cho xe điện như một cách để hiện thực hóa chiến lược lâu dài. Tháng 8 năm ngoái, công ty cho biết sẽ chi tới 5,6 tỷ USD mở rộng các nhà máy sản xuất pin EV tại Mỹ và Nhật Bản.

Toyota bất ngờ thay đổi sau 13 năm: Trao ‘chìa khóa’ cho tân Giám đốc điều hành, ngầm thừa nhận bản thân đã lỗi thời vì không làm xe điện

Trước đây, Toyota chinh phục ngành công nghiệp xe hơi nhờ sự đổi mới và ám ảnh về cải tiến. Sự trỗi dậy của tập đoàn này trong khoảng thời gian từ năm 1960 đến những năm 1980 đều nhằm bắt kịp và vượt qua Big Three của Detroit.

Thời điểm Toyoda đảm nhận vị trí cao nhất vào năm 2009, nhiều bằng chứng cho thấy Toyota đã phát triển quá nhanh. Các vụ tai nạn khiến hãng này buộc thu hồi hơn 8 triệu xe và tạm dừng sản xuất ở Mỹ, trong khi ông Toyoda phải ra điều trần trước Quốc hội. Động thái vội vàng mở rộng quy mô cùng cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đã đẩy Toyota vào tình cảnh thua lỗ.

Thời điểm đó, trước rất nhiều hoài nghi, Toyoda khẳng định bản thân sẽ làm được. Bằng chứng là sau khi nước Nhật phục hồi sau trận động đất kinh hoàng vào năm 2011, doanh số bán xe, doanh thu và lợi nhuận Toyota đã tăng trưởng đều đặn. Dòng xe hybrid của hãng, bắt đầu từ phiên bản Prius tiên phong vào cuối những năm 1990, đã thực sự tạo được tiếng vang. Đến năm 2020, Toyota trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới tính theo đơn vị bán hàng, vượt qua cả Volkswagen AG.

Tuy nhiên ngày nay, thay vì ồ ạt làm xe điện như thời cuộc, Toyota lại tin rằng những chiếc xe hybrid cũng có thể giảm khí thải carbon, trong bối cảnh chuỗi cung ứng pin và mạng lưới sạc quy mô lớn phải mất vài thập kỷ nữa mới có thể hoàn thiện.

Theo Bloomberg, Toyota hiện xếp cuối cùng trong bảng xếp hạng các công ty nỗ lực khử carbon nhất của Greenpeace. Thương hiệu này sẽ có vị trí tốt hơn nếu chuyển hướng không giới hạn sang xe chạy hoàn toàn bằng điện và thực hiện các chính sách thúc đẩy EV. Một năm trước đó, Toyota tuyên bố sẽ đầu tư 4 nghìn tỷ Yên (30 tỷ USD) vào nỗ lực bán 3,5 triệu chiếc xe điện/năm vào cuối thập kỷ này, song chiếc Prius vừa ra mắt lại không phải là phiên bản hybrid cuối cùng.

Toyota khẳng định rằng việc sản xuất thêm nhiều xe hybrid không có nghĩa là hãng đang dậm chân tại chỗ. Các giám đốc điều hành hồi tuần trước đã chia sẻ với báo giới về kế hoạch đạt mức trung hòa carbon tại châu Âu vào năm 2040, đồng thời lập luận rằng chiến thuật mà họ đang thực hiện là cách nhanh nhất để cắt giảm ô nhiễm không khí, trong bối cảnh các nguyên vật liệu sản xuất xe điện đang khan hiếm.

Ông Toyoda phải ra điều trần trước Quốc hội.

“Khi vật liệu pin và cơ sở hạ tầng sạc năng lượng tái tạo khan hiếm và đó là những gì sẽ diễn ra trong 10 đến 15 năm tới, chúng ta cần sử dụng tư duy hệ thống,” Gill Pratt, chuyên gia tại Toyota cho biết. “Pin xe điện chỉ được đặt ở những nơi chúng hoạt động tốt nhất”.

Hơn nữa, pin xe hybrid được cho là tiêu tốn ít lithium hơn do có kích thước nhỏ gọn. Các nhà máy điện đốt than cung cấp năng lượng cho EV cũng được cho là không thân thiện với môi trường. “Chúng ta đừng để sự hoàn hảo trở thành kẻ thù của những điều tốt,” ông Pratt, nhà khoa học trưởng người Mỹ phát biểu tại một hội nghị ở Tokyo.

“Xe điện là lựa chọn phù hợp ở châu Âu và Mỹ, nơi cơ sở hạ tầng đang được xây dựng và hệ thống điện luôn sẵn có, cho đến thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, sự lựa chọn này không phù hợp ở mọi khu vực, với mức giá không phải chăng với tất cả mọi người”, Chủ tịch Toyota Akio Toyoda cho biết.

Tuy nhiên, khi Tesla vượt qua Toyota để trở thành nhà sản xuất ô tô giá trị nhất thế giới tính theo giá trị vốn hóa thị trường, sự cạnh tranh ngày càng lớn. GM vào năm 2021 đã đặt mục tiêu loại bỏ dần các loại xe chạy xăng và dầu diesel vào năm 2035. Nhà sản xuất ô tô Detroit cũng mở nhà máy sản xuất pin đầu tiên vào năm ngoái và dự kiến triển khai thêm nhiều kế hoạch. Những công ty khác bao gồm Volkswagen AG, Hyundai và Ford Motor cũng đang có những động thái tương tự.

Trong khi đó, Toyota vẫn dẫn đầu doanh số bán xe hybrid và plug-in hybrid - 2 mẫu xe chiếm gần 30% doanh số toàn cầu của hãng từ năm 2022. Doanh số xe điện thuần túy thì lại khá nhỏ. Tại Mỹ, nơi Tesla thống trị thị trường xe điện, Toyota không còn nằm trong top 10 các thương hiệu bán chạy nhất vào năm ngoái, theo công ty nghiên cứu dữ liệu Motor Intelligence, ngay cả khi đã giới thiệu dòng xe thể thao đa dụng chạy hoàn toàn bằng điện có tên bZ4X.

Đầu tháng này, ông Toyoda cho biết các chính sách khuyến khích bắt buộc đối với xe điện của chính phủ đã gây ra cuộc chạy đua giữa ngầm giữa các nhà sản xuất ô tô nhằm giúp những chiếc xe điện xuất hiện trên đường càng sớm càng tốt, đồng thời giết chết các công nghệ đầy hứa hẹn.

Trao đổi với báo giới, ông Simon Humphries, quản lý cấp cao tại Trung tâm Phát triển ô tô Toyota, cũng cho rằng ô tô điện chạy bằng pin vô cùng quan trọng, song không phải giải pháp tốt nhất cho tất cả mọi người.

“Đó không phải là cách tiếp cận của Toyota”, ông Toyoda nói. “Chính sách năng lượng là duy nhất ở từng quốc gia khác nhau và mọi người cũng có nhiều cách sử dụng ô tô. Tại sao chỉ đưa ra một giải pháp?”

Được biết từ lâu, Toyota luôn xem ô tô hybrid là một cách tiếp cận thực tế hơn để đạt được mục tiêu trung hòa carbon so với ô tô điện. Nguyên nhân là bởi chi phí sở hữu ô tô chạy hoàn toàn bằng điện rất cao và hỗn hợp năng lượng hiện tại chủ yếu dựa vào nhiên liệu hóa thạch. Lập trường này cho đến nay vẫn không thay đổi, song theo các chuyên gia, việc ông Toyoda bổ nhiệm người kế nhiệm mới sẽ thúc đẩy Toyota tìm ra hướng đi mới cho xe điện.

Theo: WSJ, Bloomberg