2016: Năm của cổ phiếu điện?

Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) vừa công bố báo cáo Triển vọng Ngành Điện 2016 với tiêu đề "Năm của cổ phiếu điện".

Ảnh hưởng El Nino tới doanh nghiệp điện 2016

Theo Trung Tâm khí tượng Thủy văn Quốc gia, đợt El Nino 2015-2016 sẽ ở mức tương tự như đợt El Nino mạnh kỷ lục trong hai năm 1997-1998. Tuy nhiên, các mô hình dự báo còn cho thấy đợt El Nino này còn có thời gian kéo dài hơn và diện phủ rộng hơn.

El Nino dự báo sẽ tiếp tục đến hết mùa xuân 2016 kèm theo độ trễ, khi chuyển sang pha trung tính có thể kéo dài thêm 3 tháng nữa. Do đó, không những mùa xuân mà sang đến mùa hè 2016 tác động của El Nino vẫn còn hiện hữu.

Mức giảm lượng mưa do ảnh hưởng của El Nino qua thống kê quá khứ cho thấy mức độ ảnh hưởng mạnh đối với khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ, tiếp đến là khu vực Nam Bộ. Khu vực Tây Nguyên chịu ảnh hưởng bởi El Nino ít hơn dẫn tới việc các máy thủy điện khu vực Tây Nguyên sẽ có lợi thế hơn so với các nhà máy thủy điện tại khu vực còn lại khi hiện tượng El Nino diễn ra.

Cụ thể, như trường hợp của CHP, mức độ ảnh hưởng bởi hiện tượng El Nino cao hơn so với các doanh nghiệp khác. Năm 2015, sản lượng điện Q4 (mùa mưa tại khu vực Bắc Trung Bộ) giảm 8,9% so với năm 2014; trong khi đó nhà máy Đam’ Bri sản lượng điện trong Q3 (mùa mưa tại khu vực Lâm Đồng - Tây Nguyên) lại tăng 1% so với năm 2014. SHP với nhà máy Đam’ Bri tại khu vực Nam Tây Nguyên sẽ bị ảnh hưởng ít hơn so với các nhà máy thủy điện tại khu vực khác nếu hiện tượng El Nino kéo dài qua quý III/2016.

Trong trường hợp El Nino không kéo dài tới quý III/2016 và quý IV/2016 - những quý tập trung lượng mưa cao nhất, các nhà máy nhiệt điện sẽ không được hưởng lợi nhiều như năm 2015. Tuy nhiên El Nino dự kiến sẽ kéo dài tới quý II/2016, do đó có thể kỳ vọng KQKD các doanh nghiệp nhiệt điện trong nửa đầu năm 2016 tích cực như năm 2015.

Thiết kế hồ chứa điều tiết theo năm sẽ chủ động hơn so với hồ chứa điều tiết theo tuần. Những nhà máy không có hồ chứa điều tiết năm như trường hợp thủy điện miền Trung CHP sẽ gặp bất lợi khi hiện tượng El Nino xảy ra. Tuy nhiên quý IV/2016 dự đoán hiện tương El Nino không còn mạnh do đó mức độ ảnh hưởng không quá lớn

Phụ tải cũng có ảnh hưởng tới sản lượng điện tiêu thụ. Phụ tải điện tại khu vực Đông Nam Bộ chiếm tỷ trọng cao nhất cả nước. Những nhà máy gần khu vực này sẽ được ưu tiên phát điện so với các nhà máy ngoài Bắc và Trung Bộ khó được ưu tiên do phải truyền tải điện qua đường dây 500 kV khiến giá cao hơn và tỷ lệ hao hụt điện năng lớn. Về điểm này, thủy điện miền Nam SHP lại có ưu thế hơn các nhà máy thủy điện tại Bắc và Trung Bộ khi nằm gần trung tâm phụ tải.

Thị trường bán buôn điện cạnh tranh

Thị trường bán buôn cạnh tranh sẽ được thử nghiệm trong 3 năm trước khi vận hành chính thức từ năm 2019. Năm 2016 thị trường bước đầu được thử nghiệm, được tính toán mô phỏng trên giấy và không thanh toán thực. Hiện tại có 2 nhà máy điện niêm yết là nhiệt điện nhơn trạch 2 và nhà máy ĐaM’Bri của thủy điện miền Nam tham gia thử nghiệm. Năm 2017, tỷ lệ thanh toán theo hình thức bán buôn sẽ tăng lên 5% và năm 2018 là 10%. Trên cơ sở kết quả thử nghiệm 2 năm 2017 - 2018, tỷ lệ thanh toán thông qua thị trường từ năm 2019 sẽ được xác định.

Về cơ bản thị trường bán buôn cạnh tranh sẽ chỉ thay đổi ở khâu phân phối, còn khâu phát điện cạnh tranh vẫn giữ nguyên như hiện tại. Phân phối điện sẽ do 5 tổng công ty điện lực (PCs) và khách hàng sử dụng điện lớn đủ điều kiện (VD: ngân hàng thương mại, khu công nghiệp...) thực hiện. Các PCs sẽ có thể mua điện từ các nhà máy điện thông qua hợp đồng PPA hoặc mua điện trên thị trường điện cạnh tranh. Trong tương lai, EVN sẽ tiến hành cổ phần hóa các PCs để tăng tính độc lập của thị trường điện cạnh tranh, tuy nhiên EVN định hướng là sẽ vẫn nắm giữ tối thiểu 65% cổ phần của các PCs.

Về nguyên tắc, giá phát điện cạnh tranh vận hành hoàn toàn theo cơ chế thị trường, tuy nhiên BVSC lưu ý đối với khoảng giá trần được quy định khi phát điện cạnh tranh, trong trường hợp giá trần quy định năm 2016 thấp hơn so với năm 2015, các nhà máy thủy điện lại càng có ưu thế cạnh tranh hơn tương quan với các nhà máy nhiệt điện, đặc biệt là vào mùa mưa năm 2016, rơi vào quý 3 năm 2016 đối với các nhà máy tại khu vực Bắc Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên và rơi vào quý 4 năm 2016 đối với các nhà máy tại khu vực Trung trung bộ.

Nhiệt điện hay Thủy điện có ưu thế hơn trong năm 2016?

BVSC cho rằng các doanh nghiệp nhiệt điện sẽ tiếp tục đạt kết quả kinh doanh tích cực trong nửa đầu năm 2016 do ảnh hưởng của El Nino kéo dài từ năm 2015. Diễn biến tỷ giá được dự báo cũng khá tích cực cho KQKD của các doanh nghiệp sở hữu dư nợ vay ngoại tệ lớn như Nhiệt điện Nhơn Trạch (NT2) và nhiệt điện Phả Lại (PPC).

BVSC cho rằng diễn biến trái chiều giữa USD và EUR được dự báo sẽ giúp cho NT2 trung hòa rủi ro tỷ giá và có thể có lãi tỷ giá nhẹ. Trong khi đó, đồng JPY được dự báo tiếp tục giảm sẽ giúp cho nhiệt điện Phả Lại (PPC) có lãi tỷ giá trong năm 2016.

Trong nửa đầu năm 2016, các nhà máy thủy điện tại khu vực Tây Nguyên sẽ ít bị ảnh hưởng El Nino hơn các nhà máy tại khu vực Bắc Bộ, Đông Nam Bộ và Trung Trung Bộ. Một trong số các đại diện nhà máy điện tại khu vực Nam Tây Nguyên là nhà máy thủy điện Đam’Bri thuộc CTCP thủy điện miền Nam.

Trong nửa cuối năm 2016, khi hiện tượng El Nino suy yếu, các nhà máy thủy điện sẽ hưởng lợi hơn so với các nhà máy nhiệt điện trên thị trường phát điện cạnh tranh (loại trừ các yếu tố về địa lý như gần trung tâm phụ tải hay nhà máy vào đợt tiểu tu trung tu và đại tu). Trường hợp của thủy điện miền Trung CHP do hồ chứa điều tiết theo tuần nên sẽ bị ảnh hưởng mạnh nếu El Nino kéo dài tới cuối năm 2016.

Thí điểm thị trường bán buôn điện cạnh tranh mới chỉ mô phỏng trên giấy, do đó không ảnh hưởng tới KQKD các doanh nghiệp điện. Về cơ bản, thủy điện vẫn hưởng lợi hơn so với nhiệt điện trên thị trường phát điện cạnh tranh. BVSC cũng lưu ý tới mức giá trần phát điện cạnh tranh được quy định trong 2016. Mức giá trần càng thấp thì các nhà máy thủy điện càng có ưu thế hơn các nhà máy nhiệt điện trên thị trường phát điện cạnh tranh.