Thị trường ô tô Việt Nam: Khó khăn bủa vây, chờ đợi chính sách kích cầu

Mới qua những tháng đầu năm, thị trường ô tô Việt Nam đã cho thấy sự sụt giảm bất ngờ so với cùng kỳ dù được nhiều người kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng ổn định từ năm ngoái. Ngoài ra, những tháng vừa qua cũng ghi nhận nhiều sự kiện và điểm nhấn đáng chú ý khác, dự kiến sẽ có tác động đến thị trường trong khoảng thời gian còn lại của năm nay.

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê vừa được công bố hôm 29/4, trong tháng 4 vừa qua, ước tính có khoảng 41.900 chiếc ô tô mới được bổ sung cho thị trường Việt Nam, bao gồm cả xe nhập khẩu và xe sản xuất trong nước, giảm tới 10,1% so với tháng 3 (với 46.628 chiếc). Nhìn lại quý đầu tiên của năm 2023, bức tranh thị trường ô tô Việt Nam cũng không mấy sáng sủa. Thế nhưng bù lại Quý 1 cũng ghi nhận nhiều sự kiện và điểm nhấn đáng chú ý khác, dự kiến sẽ có tác động đến thị trường trong khoảng thời gian còn lại của năm nay.

Vấn đề ế ẩm của thị trường đến từ những dòng xe khác nhau, mà chủ yếu nằm ở xe du lịch do chiếm thị phần lớn nhất. Theo đó, xe du lịch bán được 52.712 xe, giảm 26% so với cùng kỳ năm ngoái, xe thương mại bán dược 16.924 xe, giảm 5% và xe chuyên dụng chỉ bán được 756 xe, giảm tới 48%.

Thực tế, sự chững lại của thị trường ô tô trong nước đã diễn ra từ cách đây vài tháng, cụ thể từ cuối năm ngoái khi lượng xe bán ra không đạt mức cao như kỳ vọng trong giai đoạn người tiêu dùng có nhu cầu mua sắm cao nhất dịp cận Tết.

Theo phân tích của các chuyên gia, lượng ô tô giảm mạnh báo hiệu một số vấn đề đối với người tiêu dùng trong nước, điều này tác động mạnh đến khả năng chi tiền để mua các món đồ giá trị cao như ô tô hiện nay.

Ngoài ra, còn nhiều nguyên nhân khác nhưng cụ thể do ngân hàng tăng lãi suất tiền gửi cũng như lãi cho vay nhằm hạn chế lạm phát. Điều này khiến người dân hạn chế tiêu tiền mà sẽ đem gửi vào ngân hàng, đồng thời khả năng vay để mau xe cũng khó hơn khi lãi quá cao.

Bên cạnh đó, người tiêu dùng cũng gặp khó khăn khi ngân hàng cũng siết chặt hơn việc xét duyệt cho vay. Do “room” tín dụng đã bị hạn chế hơn trước đây rất nhiều nên nhiều khách hàng khó tiếp cận được các khoản vay lớn đặc biệt là để mua ô tô.

Đánh giá về vấn đề này, anh Hải Nam - chủ showroom xe cũ tại Hà Nội – cho biết: “Việc người dân hạn chế mua ô tô trong thời điểm này khiến thị trường xe ảm đạm; việc tăng lãi suất ngân hàng có thể khiến người mua thực tế đang phải trả cao hơn vài chục triệu đồng cho mỗi chiếc so với trước đây”.

Theo thống kê của VAMA, doanh số bán hàng của xe nhập khẩu trong 3 tháng đầu năm đạt 33.700 xe, giảm 4% so với cùng kỳ năm ngoái; trong khi xe lắp ráp trong nước chỉ bán được tổng cộng 36.692 xe, giảm tới 34%.

Thực tế các doanh nghiệp trong nước đã thực hiện việc nhập khẩu ồ ạt ô tô nguyên chiếc từ đầu năm 2023 đến nay. Theo Tổng cục Thống Kê, số lượng ô tô nhập khẩu về nước ước đã đạt tổng cộng 41.780 xe trong Quý 1 với tổng kim ngạch 903 triệu USD, tăng 76,0% về lượng và 60,8% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.

Trong khi đó, tổng số ô tô được sản xuất, lắp ráp trong nước với cùng thời gian 3 tháng đầu năm 2023 đạt 81.900 chiếc, giảm tới 17,8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Điều này được giải thích do thị trường ô tô được kích cầu mạnh bởi chính sách hỗ trợ 50% lệ phí trước bạ của Chính phủ dành cho xe sản xuất, lắp ráp trong nước trong giai đoạn đầu năm 2022. Bước sang đầu năm nay, ưu đãi này đã không còn nên các doanh nghiệp tăng lượng nhập khẩu ô tô nguyên chiếc để phục vụ nhu cầu của các khách hàng.

Trong giai đoạn đầu năm 2023, một số hiệp hội cũng đã đề xuất lên Chính phủ về việc triển khai trở lại chính sách giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam nhằm kích cầu người tiêu dùng. Bộ Tài chính mới đây đã từ chối đề xuất này. Hiện tại, Chính phủ vẫn đang tiếp tục xem xét để đưa ra quyết định cuối cùng.

Do thị trường tiêu thụ ô tô kém nên lượng hàng tồn kho tại các đại lý và hãng xe vẫn còn khá nhiều. Đây là những ô tô được sản xuất năm 2022 (VIN 2022) và một số xe vẫn đang được giảm giá mạnh để xả hàng dù đã bước sang Quý 2.

Rất nhiều mẫu ô tô cả lắp ráp và nhập khẩu đều được triển khai các chương trình giảm giá và quà tặng phụ kiện đa dạng tại đại lý nhằm đẩy nhanh hàng tồn kho và nhập các xe mới về. Ngoài ra, nhiều mẫu ô tô được ưu đãi gián tiếp bằng các chính sách ưu đãi về lệ phí trước bạ.

Anh Tuấn Mạnh - Tư vấn bán hàng của hãng xe Nhật Bản – cho biết: “Lượng khách hàng quá thấp từ đầu năm đến nay khiến lượng xe còn nhiều trong kho. Nhưng điều này cũng tạo ra nhiều ưu đãi và giảm giá được triển khai liên tục, giúp giá ô tô hiện rất hợp lý dành cho khách hàng”.

Giảm giá mạnh nhất trong Quý 1 vừa qua là các mẫu xe Subaru Forester với giá thực tế tại đại lý thấp hơn gần 300 triệu đồng so với giá đề xuất, cùng với đó là nhiều quà tặng khác nhau. Bộ đôi Stargazer và Santa Fe của Hyundai cũng nhận mức giảm giá hơn 100 triệu đồng gây bất ngờ cho nhiều người tiêu dùng trong nước.

Ngoài ra, một số mẫu xe bán chạy như Toyota Corolla Cross, Toyota Vios, Honda City…cũng nhận các mức ưu đãi và giảm giá mạnh hiếm thấy trong giai đoạn đầu năm 2023 vừa qua. Việc đẩy hàng tồn năm nay được chú ý nhiều do thời gian triển khai kéo dài trong khi trước đây chỉ kết thúc sớm sau giai đoạn nghỉ lễ Tết Nguyên đán.

Không những các mẫu xe mới được giới thiệu đến thị trường Việt Nam như thường lệ hàng năm, nhiều thương hiệu ô tô mới cũng đã xuất hiện trong giai đoạn vừa qua và dự kiến sẽ mang đến những luồng gió mới dành cho người tiêu dùng trong nước.

Trong đó, nhiều hãng xe Trung Quốc đã thông báo kế hoạch tham gia vào thị trường Việt Nam trong thời gian tới. Điển hình là Chery khi hãng đã xác nhận kế hoạch tham gia thị trường ô tô Việt Nam với mẫu Omoda 5 và Jaecoo 7 với việc nhập khẩu chính hãng trong thời gian đầu và nội địa hóa từ năm 2024.

Bên cạnh đó, thông tin TMT Motors ký kết hợp tác chiến lược với liên doanh SAIC-GM-Wuling xuất hiện đầy bất ngờ giai đoạn đầu năm nay. Theo kế hoạch, TMT Motors sẽ sản xuất, lắp ráp và phân phối dòng xe điện thương hiệu Wuling tại thị trường Việt Nam với sản phẩm đầu tiên là HongGuang Mini EV - mẫu ô tô điện mini bán chạy nhất thế giới 3 năm vừa qua.

Ngoài ra, thương hiệu Trung Quốc Haima đã chính thức trở lại thị trường Việt Nam sau thời gian kinh doanh không thành công trước đây. Thông qua nhà phân phối mới, 3 mẫu xe S8, 7X và 7X-E của Haima đã được giới thiệu đến khách hàng trong nước vào tháng 2 vừa qua.

Cuối cùng, thương hiệu ô tô Skoda từ Cộng hòa Séc cũng sắp xuất hiện tại thị trường Việt Nam ngay trong tháng 4/2023 với thỏa thuận hợp tác đã được ký kết cùng TC Motor. Bước đầu, hãng sẽ nhập khẩu nguyên chiếc từ châu Âu và bán các mẫu xe gồm: Kodiaq, Karoq, Superb và Octavia. Nhưng sau đó sẽ lắp ráp 2 mẫu Kushaq và Slavia vào năm 2024 khi nhà máy tại Quảng Ninh hoàn thành.

Một trong những thông tin đáng chú ý dành cho thị trường ô tô Việt Nam trong Quý 1/2023 là việc Thông tư mới của Bộ Giao thông vận tải đã chính thức miễn kiểm định lần đầu đối với xe cơ giới chưa qua sử dụng. Khách hàng mua xe sẽ được cấp tem và giấy chứng nhận tại các trung tâm đăng kiểm mà không cần mang xe đến.

Số liệu Cục Đăng kiểm Việt Nam cho thấy chính sách này sẽ giúp khoảng 500.000 xe mới được miễn kiểm định lần đầu. Giúp tiết kiệm thời gian và tiền bạc cho nhiều cả các chủ xe lẫn các trung tâm đăng kiểm trong giai đoạn căng thẳng này.

Cùng với đó, Thông tư mới cũng giúp kéo dài chu kỳ kiểm định lần đầu dành cho ô tô con (đến 9 chỗ ngồi) không kinh doanh vận tải từ 30 tháng lên 36 tháng, và chu kỳ kiểm định với xe sản xuất đến 7 năm được kéo dài thêm 6 tháng (thành 24 tháng).

Ngoài ra, một số loại ô tô khác cũng được hưởng lợi như: Xe trên 9 chỗ kinh doanh vận tải tăng chu kỳ kiểm định lần đầu lên 24 tháng; với ô tô sản xuất đến 5 năm, chu kỳ định kỳ tăng từ 6 lên 12 tháng…

Theo đánh giá của anh Minh Đức, một chủ sở hữu ô tô lâu năm, “việc miễn đăng kiểm lần đầu đối với ô tô mới là điều nên làm từ lâu, đây là điều đã được áp dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới”, anh cũng hy vọng chiếc xe của anh sẽ “dễ dàng qua đợt đăng kiểm trong vài ngày tới”.

Đầu năm 2023, VinFast đã xuất khẩu và giao xe VF 8 chính thức tại thị trường Mỹ. Đây là lần đầu tiên những chiếc xe điện của Việt Nam chính thức đến tay khách hàng quốc tế, đồng thời mở ra cơ hội cho các mẫu xe tiếp theo của hãng tại Mỹ.

Trong đó, VinFast VF 9 vừa được giao lần đầu cho các khách hàng tại Việt Nam vào cuối tháng 3 vừa qua trong một sự kiện được tổ chức đồng thời tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM với số lượng 27 chiếc đến tay người dùng đặt cọc sớm trước đây.

Theo thông báo của VinFast, hãng xe này đã bàn giao tổng cộng 1.689 xe ô tô điện cho khách hàng tại thị trường Việt Nam trong 3 tháng đầu năm 202. Cụ thể, số lượng này bao gồm 773 chiếc VF e34, 865 chiếc VF 8 và 51 chiếc VF 9.

Sau lễ bàn giao chính thức tại 3 thành phố lớn, VinFast sẽ tiến hành giao xe trên quy mô toàn quốc theo số thứ tự đặt cọc. Khách hàng có thể nhận xe tại cửa hàng hoặc tại nhà. Sau đó, hãng xe Việt Nam sẽ tiếp tục xuất khẩu và chuyển mẫu xe này đến các khách hàng tại thị trường quốc tế.

Theo thông báo mới đây, VinFast đã quy hoạch hạ tầng 150.000 cổng sạc ô tô, xe máy điện trên khắp đấy nước. Cùng với đó là hệ thống 89 showroom, đại lý, xưởng dịch vụ phủ khắp 63 tỉnh, thành.