Đường Cầu Giẽ - Ninh Bình ngốn thêm trăm tỷ nhưng... đúng luật!?

Đúng quy định pháp luật 

Trước kết luận của kiểm toán nhà nước chỉ ra rằng: Cao tốc Cầu Giẽ-Ninh Bình sai từ công tác khảo sát đến lập dự án. Đặc biệt, công tác lập thiết kế cơ sở chưa đề xuất được phương án hướng đi tối ưu theo quy định dẫn đến phải thay đổi hướng tuyến tới 2 lần.  

Cao tốc Cầu Giẽ-Ninh Bình

Đây được coi là nguyên nhân dẫn đến phải điều chỉnh dự án và tổng mức đầu tư (2 lần) với giá trị tăng từ 3.734 tỉ đồng lên 8.974 tỉ đồng. 

Ngày 19/3, Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) đã có văn bản giải trình khẳng định: “việc lập, thẩm định dự án theo đúng quy định pháp luật”. 

Theo VEC, dự án xây dựng đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình được bắt đầu nghiên cứu từ năm 1999 theo quyết định của Bộ GTVT. Theo đó, có 3 phương án hướng tuyến đã được xem xét. 

Tuy nhiên, qua phân tích, so sánh các phương án, phương án phía Đông được đánh giá là hợp lý nhất về cả lý do kinh tế, kỹ thuật và tổng thể mạng đường.  

Phương án đường cao tốc phía Đông được đánh giá là đã khắc phục được các tồn tại của phương án phía Tây. Ngoài ra, nó còn hội tụ được các ưu điểm như: các yếu tố tuyến đều đạt tiêu chuẩn của đường cao tốc tốc độ 100-120 Km/h; khối lượng đắp nền thấp hơn phương án phía Tây do tuyến nằm ngoài hệ thống đê sông Đáy và sông Hoàng Long; khối lượng đền bù giải phóng mặt bằng thấp… 

Ngoài ra, phương án phía Đông được chọn phù hợp với quy hoạch mạng đường cao tốc phía Bắc, tăng tính kết nối với mạng đường hiện tại cũng như quy hoạch các đô thị, khu công nghiệp của các tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình. 

Do đó, VEC khẳng định, việc lập, thẩm định dự án theo đúng quy định pháp luật. 

Trước đó, tại kết luận của kiểm toán cho biết, đề cương dự án không có nội dung thủy văn, mà sử dụng các số liệu điều tra, tính toán thủy văn của một số dự án tương tự với khu vực dự án đi qua. 

Công tác khảo sát địa chất công trình cũng không khoan bổ sung khi gặp nền đất yếu theo quy định của Tiêu chuẩn 22TCN 263-2000. 

Vấn đề này, VEC giải thích, việc thu thập số liệu và khảo sát thực địa đã được tiến hành để phục vụ cho so sánh, phân tích lựa chọn phương án tuyến.  

Ngoài ra, cơ quan tư vấn TEDI còn sử dụng số liệu khảo sát thủy văn, địa chất của một số dự án (QL10, QL38, QL21A, QL1A, Đường sắt Bắc Nam..) để hoạch định phương án thiết kế là phù hợp với tiêu chuẩn hiện hành.

Không thất thoát, lãng phí

Kiểm toán còn chỉ rõ, VEC áp dụng định mức hạng mục “Giếng cát đường kính D400mm” là không đúng quy định, gây hao phí máy thi công, làm cho tổng giá trị dự toán của các gói thầu được kiểm toán bị tăng lên tới 305,6 tỉ đồng.

Sai phạm trong bóc tách dự toán sai khối lượng, áp dụng sai hệ số quy đổi đất đắp làm tăng tổng dự toán. Tổng hợp các sai lệch trong công tác dự toán so với tổng dự toán tính đúng của các gói thầu được duyệt, theo Kiểm toán Nhà nước, là gần 311 tỉ đồng.

Phản pháo kết luận kiểm toán, VEC cho biết, ngày 20/4/2005, Thủ tướng Chính phủ có quyết định số 323/QĐ-TTg về việc đầu tư Dự án xây dựng đường cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình (giai đoạn 1) với Tổng mức đầu tư là 3.733,3 tỷ đồng (thời giá tháng 8/2004).

Tuy nhiên, do tổng mức đầu tư của dự án lập vào thời điểm trước năm 2005 bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, sau đó, do ngân sách nhà nước gặp khó khăn, dự án đã chuyển sang hình thức đầu tư bằng vốn trái phiếu công trình do VEC phát hành.

Điều này khiến dự án đã phải chịu thêm phần lãi suất vay ngân hàng (có lúc lên đến 16%/năm) cùng với những biến động lớn về giá vật liệu, giá nhân công, giá ca máy, thay đổi thể chế chính sách xây dựng của Nhà nước dẫn đến tổng mức đầu tư của dự án đã được duyệt không còn phù hợp với thực tế.

Theo VEC, việc điều chỉnh này tuân thủ đúng theo quy định Nghị định số 16 của Chính phủ, Dự án điều chỉnh được phê duyệt năm 2007 có tổng mức đầu tư là 7.723 tỷ đồng và năm 2010 là 8.974 tỷ đồng.

VEC khẳng định, việc tăng tổng mức đầu tư chủ yếu là do các nguyên nhân bất khả kháng (giá vật liệu, giá nhân công, bổ sung khối lượng hạng mục, thể chế chính sách...). Các hạng mục khác tăng là do cơ chế quản lý đầu tư xây dựng của Nhà nước có sự thay đổi, thời điểm lập Dự án và thực hiện Dự án kéo dài.

Trong đó, nguyên nhân gây tăng tổng mức lớn nhất do giải phóng mặt bằng chậm; tăng khối lượng công trình cầu vượt, cống chui theo yêu cầu của địa phương; địa chất, địa mạo diễn biến phức tạp, bất thường; biến động giá bất thường vào thời điểm năm 2007-2008.

Đối với việc thi công cọc cát và giếng cát D400, VEC lý giải theo Định mức xây dựng cơ bản số 1242/1998/QĐ-BXD ngày 25/11/1998 của Bộ Xây dựng chỉ có định mức AC.24000.

Đây là phương án áp dụng chung trong công trình giao thông cũng như các lĩnh vực xây dựng cơ bản khác. Do vậy, việc sử dụng định mức AC.24000 để lập dự toán cho các gói thầu phục vụ công tác đấu thầu là hoàn toàn phù hợp. 

VEC cũng khẳng định, không có chuyện việc lập dự toán là gây thất thoát. Bởi theo VEC, việc lựa chọn nhà thầu thi công thông qua hình thức đấu thầu cạnh tranh, giá gói thầu được xác định thông qua kết quả đấu thầu, không theo giá trị dự toán do cơ quan tư vấn thiết kế lập được chủ đầu tư phê duyệt. 

Thuê tư vấn độc lập

Trước nội dung báo cáo kiểm toán nhà nước, đồng thời đơn vị này cũng khẳng định, Bộ Xây dựng, Bộ, VEC và TEDI phai chịu trách nhiệm trong việc này.

VEC đã có văn bản yêu cầu các nhà thầu, tư vấn giám sát kiểm điểm trách nhiệm các tập thể, cá nhân có liên quan. Đồng thời yêu cầu các đơn vị hoàn thành việc khắc phục các tồn tại đã nêu trong báo cáo kiểm toán trước ngày 10/5/2014.

Đối với các sai lệch khác trong công tác nghiệm thu, thanh toán: Dự án được thực hiện trong bối cảnh kinh tế khó khăn, lãi suất vay các ngân hàng tăng cao, để tạo điều kiện cho nhà thầu đẩy nhanh tiến độ, VEC đã thực hiện tạm ứng, tạm thanh toán một số khối lượng hạng mục cho nhà thầu, các khối lượng thi công được chuẩn xác ở bước hoàn công.

Do đó, VEC đã giao Ban QLDA phối hợp với TVGS, các nhà thầu rà soát và đối chiếu lại toàn bộ các khối lượng theo hồ sơ hoàn công để xác định giá trị xây lắp hoàn thành làm cơ sở thanh, quyết toán dự án.

Đối với các kết quả kiểm toán đo đạc hiện trường có sai lệch về độ dày kết cấu nền, mặt đường theo VEC tình trạng này chỉ xảy ra cục bộ ở một số vị trí.  

Bộ GTVT cũng đã có ý kiến chỉ đạo VEC tổ chức mời Tư vấn độc lập kiểm định chất lượng công trình xác định chi tiết các khiếm khuyết và xử lý trách nhiệm đúng quy định của pháp luật sau khi có ý kiến kết luận của Tư vấn độc lập.