Người dân có thể bầu cử trực tiếp Chủ tịch xã, phường?

Sở dĩ lần này, các đại biểu tham dự phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa ra đề xuất trên, vì trong Nghị quyết Trung ương 5 khóa X về đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước đã nêu rõ: Thí điểm việc nhân dân bầu trực tiếp Chủ tịch UBND xã, Chủ tịch UBND cấp trên trực tiếp quyết định phê chuẩn; trên cơ sở tổng kết thí điểm xem xét thực hiện chính thức chủ trương này cùng với việc xem xét sửa đổi, bổ sung Hiến pháp về việc nhân dân trực tiếp bầu Chủ tịch UBND xã.

Trong bài phát biểu đầu năm 2014, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cũng đề cập đến vấn đề này như một sự cụ thể hóa Hiến pháp sửa đổi năm 2013.

Trong phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Góp ý dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương mới đây, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc và Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai đề nghị bổ sung quy định người dân có thể bầu trực tiếp Chủ tịch UBND phường và từng phường sẽ có đại diện trên HĐND cấp quận để giám sát hoạt động.

Đồng tình với ý kiến dân bầu Chủ tịch UBND phường, nhưng Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng chức danh này cũng như thành viên của UBND phường sẽ do UBND hoặc HĐND cấp trên phê chuẩn. Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội nêu một phương án khác là HĐND cấp trên bầu Chủ tịch UBND phường dựa trên danh sách cán bộ có số phiếu tín nhiệm cao của nhân dân trên địa bàn.

Như vậy có thể thấy, vấn đề này đang ngày càng được đề cập đến như một đòi hỏi cấp bách. Nó được chính thức đưa vào những văn bản quan trọng nhất và hiện đang được bàn thảo để luật hóa.

Bầu cử trực tiếp người đứng đầu chính quyền mặc dù là ở cấp hành chính thấp nhất - UBND xã, phường - cũng là một việc làm chưa có tiền lệ ở Việt Nam. Trước đây, chúng ta thực hành dân chủ thông qua những đại biểu của nhân dân ở các cấp mà thấp nhất là hội đồng nhân dân cấp xã, phường. Đến nay, chúng ta cũng đang thí điểm để bỏ hội đồng nhân dân cấp này.