Thụy Sĩ lại bàn chuyện phát tiền cho dân

Ngày 6/5 tới, Thụy Sĩ sẽ bỏ phiếu về việc có nên sử dụng mức lương cơ bản không điều kiện cho toàn dân thay cho nhiều loại trợ cấp xã hội như hiện nay hay không.

Lương toàn dân hay thu nhập cơ bản (basic income) thực tế là thu nhập cơ bản không điều kiện, nghĩa là người dân được hưởng khoản lương này mà không cần phải làm bất cứ điều gì ngoài việc chứng minh mình là công dân của nước đó.

Mặc dù cho đến nay chưa có con số cụ thể nào được đưa ra, mức đề xuất là 2.500 franc (tương đương 2.520 USD) cho một người lớn và 630 USD cho mỗi trẻ em.

Không cần phải làm gì mà vẫn có được 2.500 franc mỗi tháng. Điều này nghe thật tuyệt. Nhưng, vẫn có 2 điều cần chú ý ở đây. Thứ nhất, số tiền 2.500 franc chưa thể giúp người dân Thụy Sĩ vượt qua ngưỡng đói nghèo (ngưỡng đói nghèo được quy định bằng 60% thu nhập khả dụng trung bình trên toàn quốc). Trong khi đó Thụy Sĩ lại là một trong những quốc gia đắt đỏ nhất thế giới.

Những người đưa ra kiến nghị này cho rằng số tiền 2.500 franc là đủ để đảm bảo cuộc sống tối thiểu. Tuy nhiên, tính cả năm, mỗi người dân Thụy Sĩ sẽ được cấp 30.000 franc – chỉ cao hơn một chút so với ngưỡng nghèo đói 29.501 franc của năm 2014.

Theo số liệu thống kê, gần 1/8 người dân Thụy Sĩ sống dưới mức này trong năm 2014, cao hơn tỷ lệ ở Pháp, Đan Mạch và Na Uy. Trong nhóm người trên 64 tuổi, 20% đang có nguy cơ rơi vào diện đói nghèo.

Thứ hai và cũng là điều quan trọng hơn, điều này không dễ dàng xảy ra. Đặc trưng của một đất nước dân chủ trực tiếp như Thụy Sĩ là các cuộc bỏ phiếu toàn dân. Sáng kiến thu nhập cơ bản chỉ được đem ra bỏ phiếu như hiện nay sau khi đã thu thập được 100.000 chữ ký và những cuộc thăm dò ý kiến mới nhất cho thấy sáng kiến này khó có thể đi xa hơn nữa.

Trong số những người ủng hộ chính sách thu nhập cơ bản có cựu Bộ trưởng Tài chính Hy Lạp Yanis Varoufakis – người từng nói rằng điều này là cần thiết vì tự động hóa và các robot đang khiến ngày càng nhiều việc làm bị mất đi.

“Một đất nước giàu có như Thụy Sĩ là nơi thích hợp nhất để thử nghiệm chính sách này”, ông nói.

Trong khi đó Chính phủ Thụy Sĩ phản đối đề nghị này, cho rằng thu nhập cơ bản đồng nghĩa với tăng thuế, không khuyến khích người dân làm việc và sẽ gây ra tình trạng thiếu hụt nhân công trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang chịu ảnh hưởng tiêu cực từ đồng franc quá mạnh.

Và, quan điểm của Chính phủ Thụy Sĩ cũng nhận được sự đồng tình từ phía những người bỏ phiếu: các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy 60% người dân sẽ phản đối chính sách thu nhập cơ bản.