Tiền dư thừa ở nhiều "mặt trận"

Bộ phận phân tích của công ty Chứng khoán Sài Gòn (SSI) – SSI Retail Research vừa có báo cáo về thị trường tiền tệ tháng 2/2018.

Các chuyên gia nhận định, thị trường tiền tệ hai tháng đầu năm 2018 là sự tiếp nối của năm 2017 với nhiều nhân tố vĩ mô được duy trì ở trạng thái tốt. Tỷ giá ổn định, lãi suất giữ ở mức thấp nhờ lạm phát được kiểm soát, thanh khoản hệ thống ngân hàng dồi dào, dự trữ ngoại hối cao kỷ lục xuất phát từ sự tăng trưởng ấn tượng của dòng vốn nước ngoài.

Yếu tố nổi bật trong thời gian qua là sự gia tăng của dòng vốn đầu tư gián tiếp, nổi lên từ cuối năm 2017 và tiếp tục có ảnh hưởng tích cực tới thị trường vào đầu năm 2018. Việc đẩy mạnh cổ phần hóa và thoái vốn DNNN không chỉ mang lại nguồn thu cho ngân sách mà còn đem lại lượng ngoại tệ dồi dào. Nguồn vốn đầu tư nước ngoài theo hình thức góp vốn, mua cổ phần tăng mạnh 45,1% so với năm trước lên 6,2 tỷ USD trong năm 2017, và tiếp tục tăng 102,5% lên 1,25 tỷ USD trong 2 tháng đầu năm 2018. Đáng chú ý nhất là giao dịch bán cổ phần Sabeco vào cuối năm 2017 giúp ngân sách thu về 110.000 tỷ đồng, tương đương 4,8 tỷ USD, tạo nguồn cung ngoại tệ đột biến cho thị trường.

Giải ngân FDI ổn định với mức tăng 9,7% lên 1,7 tỷ USD trong 2 tháng đầu năm 2018 và hứa hẹn sẽ tiếp tục tăng trưởng tốt nhờ lượng vốn đăng ký mới và tăng vốn tăng mạnh 41,7% lên 29,6 tỷ USD trong năm 2017. Cán cân thương mại thặng dư trong cả 2 tháng đầu năm với tổng giá trị xuất siêu ước tính 1,08 tỷ USD, một kết quả khá ấn tượng với 7 tháng xuất siêu trong 8 tháng kể từ tháng 7/2017.

Kiều hối về Việt Nam cũng phục hồi mạnh trong năm 2017 sau một năm sụt giảm, đạt giá trị kỷ lục 13,81 tỷ USD, tăng 16% so với năm trước và đưa Việt nam lọt vào top 10 quốc gia có kiều hối lớn nhất thế giới.

Dòng vốn ngoại gia tăng đã tạo ra lượng cung ngoại tệ lớn, cộng hưởng với chính sách lãi suất tiền gửi USD 0% và sự mất giá của đồng USD so với các đồng tiền chủ chốt đã giúp ổn định tỷ giá VND.

Bối cảnh ngoại tệ dư thừa và tỷ giá ổn định tiếp tục tạo điều kiện cho NHNN đẩy mạnh mua vào ngoại tệ tăng cường dự trữ ngoại hối. Dự trữ ngoại hối gia tăng nhanh chóng từ mức 41 tỷ USD vào cuối năm 2016 lên 52 tỷ USD vào cuối năm 2017 và gần 60 tỷ USD chỉ trong 2 tháng đầu năm 2018. So với giá trị nhập khẩu tháng 1 là 20 tỷ USD, dự trữ ngoại hối đã tương đương 3 tháng nhập khẩu (13,3 tuần nhập khẩu), nhỉnh hơn mức khuyến nghị tối thiểu của IMF.

Song song với việc mua vào ngoại tệ, NHNN đã đẩy ra một lượng lớn tiền đồng, nhờ vậy mặc dù hai tháng đầu năm là thời gian cao điểm về hoạt động thanh toán, hệ thống ngân hàng vẫn duy trì trạng thái thanh khoản dồi dào.

So với cùng kỳ các năm trước, hoạt động thị trường mở diễn ra khá trầm lắng trong những ngày cuối năm âm lịch. NHNN chỉ cho vay hơn 20 nghìn tỷ bằng OMO trong khi khối lượng OMO những năm trước thường trên 100 nghìn tỷ. Sau Tết, thanh khoản trở lại dư thừa khiến NHNN nhanh chóng phát hành tín phiếu để hút về 80 nghìn tỷ đồng. Lãi suất liên ngân hàng thời điểm trước tết cũng tăng ít hơn cùng kỳ các năm trước và nhanh chóng quay trở về quỹ đạo bình thường.

Trạng thái dư thừa thanh khoản cũng thể hiện trên thị trường trái phiếu. Các ngân hàng dư nguồn đẩy mạnh đầu tư vào Trái phiếu Chính phủ. Hoạt động đấu thầu TPCP đã sôi động trở lại trong hai tháng đầu năm 2018 nhờ cầu trái phiếu tăng cao với giá trị đặt thầu cao gấp 4 lần giá trị chào thầu. Tỷ lệ trúng thầu đạt tới 93%, tương đương hơn 29 nghìn tỷ trái phiếu được phát hành, tăng 10,4% so với cùng kỳ năm 2017. Đáng chú ý hơn, lãi suất trúng thầu giữ xu hướng giảm, và đặc biệt giảm mạnh sau Tết khiến lãi suất các kỳ hạn giảm khoảng 140 điểm cơ bản so với cuối năm 2017.

Báo cáo cũng nhận xét, cho tới thời điểm cuối tháng 2, hầu hết các tín hiệu trên thị trường tiền tệ vẫn đang ở trạng thái tích cực. Lạm phát tăng nhanh trong 2 tháng đầu năm chưa có tác động đáng kể nào do kỳ vọng lạm phát trong những tháng tới sẽ ở mức thấp hoặc giảm.

Các chuyên gia cho rằng NHNN đang làm rất tốt nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ với việc sử dụng linh hoạt các công cụ điều tiết thị trường, tiếp tục hút lượng tiền dư thừa ra khỏi lưu thông. 

Dẫu lạc quan song các chuyên gia cũng cảnh báo một rủi ro cần chú ý là dòng vốn ngoại đảo chiều sau những diễn biến mới tại Mỹ liên quan đến cuộc chiến thương mại và khả năng FED nâng lãi suất nhanh hơn. Dòng vốn ngoại chảy vào thông qua nhiều kênh khác nhau đã tạo động lực tích cực cho nền kinh tế, hỗ trợ tỷ giá và thanh khoản hệ thống, và tạo cú hích không nhỏ cho thị trường chứng khoán. Dòng vốn đảo chiều có thể tạo ra những tác động ngược lại. 

Song, SSI Reatail Research kỳ vọng rủi ro ấy có thể được kiểm soát bởi nền kinh tế Việt Nam vẫn có nhiều câu chuyện hấp dẫn để thu hút dòng vốn.