Tình bạn tuổi ba mươi: Tại sao chúng ta càng lớn tuổi càng thấy khó kết bạn hơn?

Có bao giờ bạn thắc mắc vì sao càng lớn tuổi chúng ta càng khó kết bạn và có thêm bạn thân? Câu chuyện dưới đây sẽ phần nào giải thích cho bạn vấn đề ấy.

Chuyện xảy ra y như cảnh hò hẹn tập thể của mấy phim lãng mạn hài Hollywood, trừ phần “lãng mạn” ra. Từ quan hệ công việc vài năm trước, tôi được gặp Brian, một tay soạn kịch nổi tiếng ở New York. Mối duyên này dẫn đến bữa tiệc vui vẻ giữa mấy người bạn thân và các cặp vợ chồng bạn bè của hai tụi tôi. Mọi người hòa hợp rất nhanh và tự nhiên.

Tôi và Brian

Tôi và hắn, thật trùng hợp, cùng khoái các bài hát kiểu "Blonde on Blonde" của Bob Dylan, cũng như từng lời thoại trong phim "Chinatown". Hai tên hợp cạ đến nỗi, lúc món tôm cà ri xanh đến, chúng tôi còn chưa chơi xong trò hỏi-đáp nối nhau. Thậm chí các bà vợ của cả hai buộc phải xen ngang vào: "Này các ông, có muốn đi dạo cho mát không đấy?"

Khi Brian và vợ đi tới ga số 2 để trở về nhà, tôi thoáng nghĩ, hắn cực thích hợp làm phù rể đám cưới tôi, nếu tôi và hắn gặp nhau ở trường đại học.

Chuyện đã xảy ra bốn năm trước đây. Bốn năm qua, tụi tôi gặp nhau thêm vài lần nữa. Tuy có thể cả hai đều xem nhau là “bạn", nhưng cũng chả hẳn. Tôi với hắn không thân. Đôi khi tôi cố gắng duy trì cái gọi là tình bạn hay mối quan hệ này, nhưng cuộc sống bận rộn kéo hết thảy chúng ta đi.

Câu chuyện người bạn như tôi kể trên chẳng có gì mới mẻ nữa.Trong những năm tháng tuổi 30- 40, đủ kiểu người bước vào cuộc sống của ta, thông qua các mối quan hệ công việc, hoặc gia đình con cái, và gần đây là mạng xã hội. Nhưng những người bạn thực sự - kiểu bạn nối khố ở trường phổ thông, người bạn ta có thể bấm điện thoại gọi trong lúc tuyệt vọng hay thất tình, – tụi nó dường như đi đâu hết cả rồi?

Tuổi thanh xuân ta thường không ngừng tò mò khám phá cuộc sống. Thời gian khi đó là một chuỗi ngày hẹn hò giấu mặt với những người bạn thú vị không biết trước. Nhưng khi tiến dần về tuổi trung niên, mọi thứ hết dần hết vui. Lịch công việc dồn nén, những ưu tiên trong cuộc sống thay đổi, ta già và trở nên khó tính hơn - muốn chọn bạn mà chơi kỹ hơn.

...

Bất kể anh đang có bao nhiêu người bạn, có một sự thật tàn khốc là: Khoảng thời gian tươi đẹp nhất để có được tình bạn vĩnh viễn - đã qua đi rồi. Hay nói cách khác, cách chúng ta kết bạn ở thời học sinh hoặc sinh viên, đã trôi qua rồi. Đến lúc phải giã từ quá khứ với các ông bạn vàng để chuyển qua thời kỳ ông bạn đồng ngay từ giờ: Bạn đồng hương, đồng nghiệp, đồng niên, đồng chí... có thể là cả đồng tiền nữa.

Đáng tiếc, thường mọi người chỉ nhận ra họ đã lãng quên và cần đến những cô hay ông bạn vàng kia, khi phải đương đầu với một vài biến cố lớn trong cuộc sống như thời điểm sau ly dị, thất nghiệp hoặc chia tay.

Những câu chuyện của Lisa và Robert

Lisa Degliantoni, một nữ giám đốc trung tâm quỹ giáo dục ở Chicago, hoang mang khi nghĩ về sinh nhật thứ 39. Sau lần chuyển nhà từ New York đến Evanston - Illinois, Lisa nhận ra Lisa có tới 857 bạn Facebook và 509 người theo dõi Twitter, nhưng không biết điền tên ai vào danh sách mời dự sinh nhật. Lisa kể: "Nhìn lại nhiều năm cuộc đời, chỉ có là trường học và công ty đầu tiên là nơi tôi từng có nhiều bạn bè thân quen”.

Trường hợp khác, Robert Glover, chuyên gia tâm thần học ở Bellevue, Wash, nhận ra một điều sau khi ly hôn tuổi 40: Danh sách bạn bè ông đã thu giảm trong nhiều năm qua khi dành trọn thời gian cho gia đình và sự nghiệp. Vị chuyên gia cảm thán: "Đột nhiên khi vợ tôi bước ra khỏi bức tranh, tôi nhận ra rằng tôi quen với nỗi cô đơn hơn. Tôi đăng ký theo học một lớp nhảy salsa. Nhưng thay vì cố gắng tán tỉnh phụ nữ, tôi lại bắt chuyện với mấy ông bạn trong lớp và mở đầu luôn là: ‘Này các ông, đi kiếm gì uống đi.’ "

Yếu tố tuổi tác, công việc và hoàn cảnh

Nghiên cứu trên nhiều nhóm đối tượng, Laura L. Carstensen, giáo sư tâm lý học kiêm giám đốc Trung tâm tuổi thọ Stanford ở California, nhận xét: Mọi người có khuynh hướng tương tác với ít người hơn khi họ dần tới tuổi trung niên, và trở nên thân thiết hơn với những bạn bè cũ.

Lisa Degliantoni

Trong tình huống trên, Lisa giải tỏa áp lực bằng cách giảm kỳ vọng trong việc tìm bạn. Cô nói: "Tôi tìm cách tiếp cận hiệu quả hơn, tập trung những người có chung quan điểm, sở thích và chỉ chia sẻ những thứ thật cần thiết”.

Cô mô tả: “Ai cũng có một chiếc đồng hồ sinh học, nó sẽ nhắc bạn khi bước qua các sự kiện cuộc đời, nhất là tuổi 30. Khi đồng hồ nhắc bạn tuổi đời không còn mênh mông nữa, bạn nên dừng việc khám phá thế giới lại để tập trung vào hạnh phúc ở hiện tại”.

“Mọi người chuyển hướng đến những cảm xúc tích cực và lâu bền. Vì vậy, họ ít nghĩ tới những bữa tiệc ồn ào của tuổi trẻ, họ vui hơn với việc dành nhiều thời gian cho gia đình".

Theo Rebecca G. Adams, giáo sư xã hội học và lão khoa tại Đại học North Carolina, Greensboro, cho biết: “Khi cuộc đời rẽ nhánh, sẽ khó khăn hơn nhiều để thỏa ba điều kiện cần cho một tình bạn thân: 1. Gần gũi, 2. Lặp đi lặp lại, 3. Tương tác ngoài dự kiến. Đây cũng là lý do tại sao rất nhiều người dễ gặp được những người bạn cuộc đời của họ ở trường đại học”

Trong thế giới công việc, khái niệm "gần gũi" khó có thể duy trì, khi các đồng nghiệp liên tục thay đổi vị trí, nhiệm vụ hoặc chuyển công ty. Năm ngoái, Erica Rivinoja, nữ biên kịch của NBC, trở nên thân thiết với cô thực tập Jen, khi cùng làm việc trong dự án của nhà đài. Ngay lập tức, họ biết lịch tập gym và gu ăn uống của nhau. Không cần hỏi Jen cũng đoán được khi nào Rivinoja cần một ly cà phê, hoặc khi nào thì bạn mình cần một ly trà đá.

Rivinoja, 35 tuổi, nhớ lại: "Khi dự án phim kết thúc, thật khó để gần nhau khi hàng ngày không gặp. Tụi tôi dành thời gian để thỉnh thoảng đi uống vài ly, nhưng không có những buổi chiều dài lang thang ngoài bãi biển, ngắm hoàng hôn xuống, rồi khoác vai nhau đi bar nữa."

Chỗ làm việc có thể khiến mọi người thành đối thủ, vì vậy ai cũng học cách che giấu cảm xúc, các nhược điểm và chuyện riêng tư của bản thân. Những mối quan hệ công việc thường mang tới một cảm giác máy móc. Rất khó để phân định thời điểm nào những câu chào xã giao kết thúc và khi nào thì tình bạn thực sự bắt đầu.

Sự khác biệt thu nhập, gia đình và những đứa trẻ

Khác biệt tình trạng nghề nghiệp và thu nhập càng làm phức tạp vấn đề.

Adriane Duckworth, nữ giám đốc tiếp thị nay chuyển sang làm nghệ sĩ tại Hamilton, Ontario, nói: "Mọi chuyện trở nên kỳ quặc hơn khi một người bạn bắt đầu kiếm được quá nhiều tiền. Thậm chí kiếm ít cũng khiến mọi người xa lạ nhau.” Duckworth vừa dự đám cưới và chúc mừng cho một cặp bạn bè khác đang quen nhau. Nhưng tự họ khiến mọi người xung quanh ít giao lưu tiếp chuyện hơn vì lúc nào cũng nói về tiền.

Duckworth, 32 tuổi, kể: "Đám cưới một bạn chung, khách ngồi trong bàn ai cũng phàn nàn với tôi cái cặp vợ chồng cứ hỏi xung quanh thu nhập bao nhiêu. Người kiếm ít thì thấy khó chịu còn người kiếm nhiều thì cười khẩy hoặc không quan tâm".

Kara Baskin

Một lý do khác: khi mọi người xe duyên, những thách thức tăng lên theo cấp số nhân.

Các cặp vợ chồng giống như phải “kết bạn gấp đôi", Kara Baskin, một nhà báo làm việc ở Boston, nói: "Bạn vừa lo cô ấy có hợp gu mình không, vừa lo chồng cô ấy thích bạn, vừa lo chồng bạn thích cô kia, hoặc có khi 2 anh chồng thích nhau"

Cách đây không lâu, Baskin mời vợ chồng đối tác mới lên nhà ăn tối. Nhưng người vợ dè dặt bởi căn nhà ốp gỗ mới chuyển đến của cô hay bữa tối cùng spaghetti. Cô chia sẻ: "Về cơ bản rõ ràng vợ anh ấy đã ‘bị’ mời đến tham dự. Chị ấy ngồi vào cái ghế bếp Ikea ở nhà tôi như kiểu đang hạ mình xuống mỏ than."

Sau món tráng miệng, cặp vợ chồng nhanh chóng rời đi. Ngày hôm sau tại nơi làm việc, người chồng lập tức bào chữa cho vợ mình đang mệt mỏi. "Không nói ra nhưng chúng tôi sẽ không tìm đến công ty của họ nữa", Baskin nói.

Có thêm trẻ em vào, câu chuyện lại càng được đẩy đi xa hơn.

Đột nhiên cả tá phụ huynh vây quanh bạn, nhưng mối quan hệ lại tụt xuống mức dễ vỡ nhất, như diễn viên hài độc thoại Louis CK: “Anh và em xa lạ. Duyên không thể chọn nhau. Con chúng mình cùng lớp. Ước chung đường về sau”

Nếu một phụ huynh cố bắt chuyện, kiểu quan hệ này cũng chỉ tạm là thời - và tùy thuộc nhiều vào tính tình mấy đứa trẻ.

Caryl Lyons, 44 tuổi, chuyên tổ chức sự kiện ở Danville, California. Cô và chồng từng rất thân với một cặp phụ huynh khác. Nhưng tình bạn giữa hai gia đình gặp rắc rối khi hai cậu con trai của họ nghỉ chơi nhau. Cô Lyons, kể, giờ khi hai gia đình lên kế hoạch tổ chức tiệc BBQ ngoài trời, con trai cô sẽ lập tức hỏi: "Con mời bạn khác nữa được không?

Thế giới quan thay đổi

Các yếu tố bên ngoài không phải là rào cản duy nhất. Sau 30, người ta thường trải qua những thay đổi nội tâm trong cách họ tiếp cận tình bạn. Hành trình tự khám phá giúp ta hiểu bản thân hơn, vì vậy ta trở nên khó tính hơn về những người mình quyết định ở bên.

Marla Paul, tác giả của cuốn "Khủng hoảng tình bạn: tìm-quen-giữ bạn khi ta không còn trẻ” viết: "Tiêu chuẩn làm bạn thấp hơn khi chúng ta trẻ, ta sẵn sàng làm quen với hầu hết mọi người chỉ vì một ly margarita"

Những kẻ gia trưởng, nữ hoàng rắc rối, người ích kỷ: họ dĩ nhiên xứng đáng với việc càng ngày càng ít bạn bè hơn.

Thayer Prime, một cố vấn chiến lược 32 tuổi sống ở London, đã phát triển một thang điểm vui tươi, với mức tối đa 100 là "BFF – best friend forever". Cô thử xếp điểm những người bạn mới khi họ có hành vi phiền toái hoặc nói dối. Đa số họ kết thúc trong khoảng từ 30 đến 60, số ít khác tuy cao nhưng vẫn thấp điểm hơn một người quen.

Cô giải thích cách tính của bản thân: "Bạn gặp ai đó thực sự tốt, nhưng nếu họ một lần không nghe máy và không gọi lại, hãy giảm xuống còn 90, nếu hai lần như thế, thì 50. Nếu họ đến muộn trong lần hẹn đầu, thì điểm chỉ còn 10. Tất nhiên mọi người có thể cho điểm cộng với hành động tốt.”

Va chạm, trải qua nhiều thứ, nhiều người mang quan điểm khắt khe hơn về tình bạn.

Quay lại gã bạn của tôi, Brian, người viết kịch, chính hắn cũng nhận xét: "Khi còn trẻ, cậu có thể xác định điều gì thực sự có ý nghĩa, để trở thành bạn bè một cách nghiêm túc hơn.” (Thú vị là hắn, Brian Koppelman, từng là đồng sản xuất của "Solitary Man"(2010), bộ phim về một người đàn ông trung niên cố gắng thân thiết lại với bạn bè và gia đình).

"Tình bạn của tao được xây dựng từ các tiểu thuyết "Bố già" và "Diner", hắn nói. "Bạn bè tao cũng xem như anh em một nhà, bất cứ điều gì nằm ngoài lòng trung thành tuyệt đối đều có nghĩa là khai trừ khỏi nhóm”.

Khi chúng ta cùng già đi, kiểu mô hình “mafia” đó dĩ nhiên trở nên phi thực tế.

Muôn cách xử lý khủng hoảng

Đến một thời điểm, bạn đã trải qua hết cảm giác của các mối quan hệ mệt mỏi hoặc thất bại. Bạn nắm rõ trách nhiệm của việc tung hứng ba trái bóng công việc, gia đình và bạn bè cùng lúc. Bạn giỏi hơn trong việc tiết chế xúc cảm với những người mới. Koppelman, 46 tuổi, nói: "Gì cũng có hai mặt. Bạn bè cũng vậy, ít càng tốt, và càng ít hi vọng thì càng đỡ thất vọng."

"Tất nhiên tôi không bao giờ hạ tiêu chuẩn bạn bè xuống”, ông nói. "Nhưng giờ tôi dùng từ ‘bạn bè’ theo nghĩa rộng. Tạo ra một mối quan hệ thân sâu kiểu anh em sống chết có nhau, quá khó ở thời đại này."

Một số chấp nhận giảm bớt kỳ vọng về bạn bè. Cô Lisa Degliantoni nói về chiến lược hiện tại: "Tôi tìm cách tiếp cận hiệu quả hơn, tập trung những người có chung quan điểm, sở thích và chỉ chia sẻ những thứ thật cần thiết. Tôi có một người bạn uống cocktail, một người bạn sách, một người chia sẻ cách nuôi dạy con, vài người bạn bóng rổ, một hàng xóm thân và một người bạn tập gym."

"Nó dễ lấp đầy cuộc sống của tôi hơn là tìm cho ra một nhóm bạn thân" - cô nói.

Một số người chọn phương án quay ngược đồng hồ để sống lại tuổi 20.

Dave Cervini là một giám đốc đài phát thanh. Anh đến New York năm 30 tuổi. Anh thấy cô đơn đến nỗi quyết định sẽ đi bộ hàng ngày cùng con mèo của mình ở Central Park, hi vọng gặp được một người nói chuyện cùng. Toàn tìm được những ánh nhìn tò mò, anh quyết định lập ra tổ chức “Mạng xã hội New York”, một nhóm hoạt động giúp mọi người gặp gỡ nhau. Nhóm đã phát triển thành công ty sự kiện với hơn 2.000 thành viên, hầu hết đều ngoài 30 với khoảng 200 người trong số đó là thành viên tích cực.

Anh chia sẻ: "Cần chút can đảm để mọi người có bước đi đầu tiên. Hi vọng rằng tôi đang giúp mọi chuyện dễ dàng hơn, bằng ví dụ từ chính bản thân mình."

Với tinh thần đó, gần đây tôi đã gọi cho Brian. Hắn nghe máy. Tụi tôi đùa về việc hai thằng cùng bận đến nỗi chẳng có thời gian để hẹn hò nhau hay chuẩn bị một bữa tối lãng mạn chứ khuya thế này thì nhà hàng đóng cửa mất rồi.

Đã ba tháng kể từ thời điểm ấy trôi qua.