Tỏi Lý Sơn... tha hương

Theo tìm hiểu, tỏi Lý Sơn khô loại thường được bán tại đảo hiện có giá từ 160.000 - 180.000 đồng/kg, trong khi loại tỏi “cô đơn” (mỗi củ chỉ có 1 tép) có giá bán từ 1,2 - 1,5 triệu đồng/kg. So với thời điểm này năm ngoái, tỏi loại thường chỉ 60.000 - 70.000 đồng/kg và tỏi “cô đơn” hơn 800.000 đồng/kg, giá tỏi Lý Sơn đã tăng gấp ba lần.

Ông Phạm Dương (79 tuổi, xã An Hải, Lý Sơn) cho biết dù có giá cao nhưng gia đình ông cũng như nhiều người khác tại địa phương không còn hàng để bán cho thương lái dù nhu cầu rất lớn.

Thông tin từ Hiệp hội sản xuất, kinh doanh và chế biến hành tỏi Lý Sơn cho biết giá tỏi Lý Sơn tăng cao do vụ tỏi năm 2015 - 2016 mất mùa nặng. Toàn huyện có đến hơn 242/336ha tỏi bị bệnh tuyến trùng rễ và vàng lá nên năng suất giảm 45 - 70%, thậm chí nhiều diện tích tỏi mất trắng hoàn toàn.

Tổng sản lượng tỏi khô trên địa bàn huyện chỉ đạt 825 tấn, giảm 1.832 tấn so với vụ tỏi đông xuân 2014 - 2015, ước thiệt hại hơn 128,2 tỉ đồng.

Tuy nhiên tại TP Quảng Ngãi, nhiều chủ cửa hàng bán hành tỏi vẫn có “tỏi Lý Sơn” để bán với số lượng “bao nhiêu cũng có”, kèm theo khẳng định “tỏi Lý Sơn chính hiệu”, dù giá bán tỏi loại thường chỉ có 150.000 đồng/kg.

Khi chúng tôi thắc mắc rằng tỏi Lý Sơn mua ngay trên đảo lên đến 180.000 đồng/kg và chính quyền cũng thông báo hết hàng để cung cấp vào đất liền, một chủ cửa hàng tỏi thừa nhận “tỏi Lý Sơn” được bày bán thực ra là tỏi được trồng tại Khánh Hòa, nhưng sử dụng giống tỏi Lý Sơn và được chính người Lý Sơn trồng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Định - phó chủ tịch Hiệp hội sản xuất, kinh doanh và chế biến hành tỏi Lý Sơn - thừa nhận nếu nhìn bằng mắt thường chỉ có thể phân biệt được giữa tỏi Lý Sơn với tỏi Trung Quốc và tỏi Thái Lan, còn với “tỏi Lý Sơn” trồng ở Khánh Hòa thì... chịu, do cùng giống tỏi Lý Sơn và được chính người Lý Sơn tổ chức sản xuất.

Ông Lê Văn Đôi - trưởng Phòng kinh tế hạ tầng nông thôn huyện Lý Sơn - thừa nhận ngay cả những người trồng tỏi kỳ cựu tại Lý Sơn cũng rất khó phân biệt sự khác nhau giữa hai loại tỏi này. “Cách tốt nhất là người tiêu dùng nên đến các điểm bán tỏi Lý Sơn có uy tín mua để tránh bị mua nhầm”, ông Đôi nói.

Từng dành nhiều thời gian nghiên cứu về tỏi Lý Sơn, TS nông nghiệp Nguyễn Thị Thủy cho biết Lý Sơn là huyện đảo duy nhất trồng tỏi, nên hàm lượng tinh dầu trong tỏi Lý Sơn cao hơn những vùng khác.

So sánh giữa tỏi Lý Sơn “chính hiệu” với tỏi giống Lý Sơn và được người dân Lý Sơn trồng ở Khánh Hòa, bà Thủy cho rằng cùng nguồn giống và cách sản xuất như nhau sẽ cho ra sản phẩm gần như tương tự, chỉ có hàm lượng tinh dầu trong tỏi là khác nhau do thổ nhưỡng Lý Sơn là đặc thù.

“Tuy nhiên, rất khó để phát hiện bằng mắt thường, trừ khi nghiên cứu về hàm lượng mới có thể đánh giá được”, bà Thủy nói.