Tổng lợi nhuận của các doanh nghiệp trên sàn chứng khoán quý 3/2023 tiếp tục giảm 5%, nhóm ngành nào là tác nhân chính?

Theo SSI Research, kết quả kinh doanh quý 3/2023 của các doanh nghiệp niêm yết cho thấy xu hướng ổn định khi tổng doanh thu ít biến động trong khi tốc độ giảm lợi nhuận so với cùng kỳ dần thu hẹp. Cụ thể, tổng doanh thu toàn thị trường (dữ liệu cập nhật ngày 1/11) giảm 0,6% so với cùng kỳ và 0,1% so với quý trước. Con số này cũng giảm 8,8% so với mức đỉnh vào quý 4/2022 và vẫn cao hơn đáng kể giai đoạn trước 2022.

Tổng lợi nhuận sau thuế của các doanh nghiệp giảm 5% so với cùng kỳ sau khi liên tục ghi nhận mức giảm mạnh hai chữ số trong 3 quý trước. Một phần nguyên nhân do hiệu ứng nền cao đã giảm dần (lợi nhuận ghi nhận giá trị kỷ lục trong quý 1/2022 và quý 2/022). So sánh theo quý, lợi nhuận giảm trở lại 3,5% so với quý 2/2023 sau hai tháng tăng trưởng liên tiếp. Lũy kế 9 tháng đầu năm, tổng lợi nhuận giảm -15,8% so với cùng kỳ năm trước. 

Biên lợi nhuận gộp cải thiện đáng kể từ mức 15,4% trong quý 3/2022 lên 16,8% trong quý 3/2023, là mức cao nhất kể từ năm 2022. Tuy nhiên, biên lợi nhuận ròng lại thu hẹp về 5,9%, do chi phí bán hàng và chi phí lãi vay đều tăng mạnh so với cùng kỳ.

Động lực tăng trưởng chính của thị trường đến từ sự trở lại của các nhóm ngành dầu khí (tăng 828% so với cùng kỳ) và tài nguyên cơ bản (tăng 166%) phục hồi mạnh khi biên lợi nhuận cải thiện đáng kể. Các mã ghi nhận mức tăng trưởng đáng chú ý là Lọc hóa Dầu Bình Sơn ( tăng 611%), Petrolimex ( tăng 284% bao gồm khoản lãi đột biến từ thoái vốn PG Bank). Bên cạnh đó, Hòa Phát, Nam Kim, Hoa Sen và PV Drilling lấy lại mức lợi nhuận dương sau khi ghi nhận lỗ trong năm ngoái.

Ngành dịch vụ tài chính (tăng 138% so với cùng kỳ) và có quý thứ hai liên tiếp tăng trưởng lợi nhuận ấn tượng, sau khi lợi nhuận tạo đáy vào quý 4/2022. Giá trị giao dịch trung bình của thị trường chứng khoán đạt 24.500 tỷ đồng/phiên trong quý 3/2023 (tăng 54% svck) và là mức cao nhất kể từ quý 2/2022.

Ngược lại, các nhóm ngành tiêu dùng tiếp tục giảm khi cầu nội địa và xuất khẩu đề chưa được cải thiện. Lợi nhuận của các ngành bao gồm bán lẻ (giảm 67,8%), hàng cá nhân và gia dụng (giảm 41,4%), ô tô và phụ tùng ( giảm 54,5%), thực phẩm & đồ uống ( giảm 7%) đã ghi nhận giảm quý thứ 4 liên tiếp. Các ngành này có thể cần nhiều thời gian để tạo đáy và quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng lợi nhuận.

Ngành hóa chất ghi nhận mức giảm mạnh nhất với mức 70,3%. Lợi nhuận nhiều doanh nghiệp đầu ngành cùng giảm sâu như Đạm Phú Mỹ (giảm 93%), Đạm Cà Mau (giảm 90%), Đạm Hà Bắc (lỗ), Hóa chất Đức Giang (giảm 47%). SSI Research kỳ vọng ngành Hóa chất đã gần chạm đáy lợi nhuận.

Ngành ngân hàng giảm 1,4% so với cùng kỳ do tăng trưởng tín dụng yếu, NIM chưa hồi phục rõ ràng trong khi nợ xấu vẫn trong xu hướng gia tăng. Kết quả kinh doanh của các ngân hàng cũng phân hóa mạnh mẽ với khi nhóm Vietcombank (tăng 19,9%), Sacocmbank (tăng 34,9%), Vietinbank (tăng 17,3%), MB (tăng 15,6%) và ACB (tăng 12,6%) duy trì đà tăng trưởng. Trong khi đó, BIDV, VPBank, Techcombank, TPBank, Eximbank, SHB, cùng đa số ngân hàng TMCP có kết quả kém khả quan hơn.

Lợi nhuận của ngành bất động sản giảm 32,4% so với cùng kỳ khi nhiều doanh nghiệp đầu ngành ghi nhận lợi nhuận đi xuống. Có thể kể đến một số cái tên như Vinhomes (giảm 26,4% do doanh thu tài chính sụt giảm so với nền cao năm ngoái), Đô thị Kinh Bắc (giảm 99%), Khang Điền (giảm 39%), Phát Đạt (giảm 86%), Idico (giảm 68%), Novaland (giảm 42%)... Trong khi chỉ có một số ít doanh nghiệp có tăng trưởng tốt như Vimcom Retail (tăng 66%), Sunshine homes (tăng 608%), Nam Long (tăng 39%), An Gia (tăng 89%). 

Một số nhóm ngành như hàng & dịch vụ công nghiệp (giảm 11,3%), điện nước và xăng dầu khí đốt (giảm 40,5%), tiếp tục giảm khi hoạt động sản xuất công nghiệp vẫn tăng trưởng yếu.