Trái phiếu bất động sản chiếm 40% thị trường trái phiếu doanh nghiệp, còn nhiều dư địa phát triển nhưng cần định hướng chuyển từ lượng sang chất

Bên cạnh thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu tiếp tục là kênh huy động vốn trung và dài hạn và hiệu quả cho doanh nghiệp và Chính phủ với giá trị phát hành luôn ở mức cao.

Trả lời trong Talk show Phố Tài chính trên VTV8, Ông Đỗ Ngọc Quỳnh - Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA) cho biết, thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói riêng đã có những bước phát triển hơn về chất lượng. Tuy nhiên, lãi suất trái phiếu đang có chiều hướng tăng dần trước những lo ngại về mức lạm phát trong thời gian tới.

Trong quý 1 vừa qua, đối với thị trường trái phiếu Chính phủ thì tổng khối lượng phát hành, ước tăng hơn 10% so với kế hoạch đặt ra, ngưỡng khoảng trên 40.000 tỷ đồng, kỳ hạn phát hành chủ yếu ở các kỳ hạn 10, 15 năm.

Trái phiếu doanh nghiệp cũng ước đạt hơn 40.000 tỷ đồng, duy trì xu hướng tăng nhẹ 0,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, trái phiếu của doanh nghiệp bất động sản vẫn chiếm trên 40% và của các tổ chức tín dụng chiếm khoảng trên 20%. Đặc biệt, khối lượng phát hành trái phiếu riêng lẻ vẫn chiếm trên 77,8%.

Ngoài ra, lãi suất của cả thị trường trái phiếu Chính phủ và thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong quý 1/2022 ,thì đều có áp lực tăng nhẹ so với cùng kỳ năm 2021 do lo ngại lạm phát.

Định hướng chuyển từ phát triển về lượng sang chất

Nghị định 153 là một bước trong quá trình phát triển chiều sâu của thị trường trái phiếu Việt Nam nói chung và thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói riêng. Trong giai đoạn vừa qua thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành theo phương thức riêng lẻ bùng nổ khi nền kinh tế có sự phát triển mạnh mẽ, nhu cầu vốn tăng lên, đồng thời nhu cầu đầu tư của các loại hình nhà đầu tư tăng lên mạnh mẽ, đa dạng hóa các kênh đầu tư.

Từ năm 2019 trở về đây, lượng phát hành trái phiếu thành công của doanh nghiệp bắt đầu vượt so với khối lượng phát hành trái phiếu thành công của Chính phủ. Thậm chí năm 2021 khối lượng phát hành thành công của thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt khoảng 658.000 tỷ đồng, hơn gấp đôi so với tổng khối lượng trái phiếu phát hành thành công của thị trường trái phiếu Chính phủ trong năm 2021. Trong đó, có trên 95% là phát hành theo hình thức phát hành riêng lẻ.

Do đó, các cơ quan quản lý nhà nước cũng thấy rằng đang có những nguy cơ tiềm ẩn rủi ro đối với các nhà đầu tư và cần phải có những điều chỉnh để nâng cao về mặt chất lượng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói chung, đặc biệt là theo phương thức riêng lẻ.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh chia sẻ "Việc chúng ta siết lại nghị định 153 trong thời gian vừa qua là một bước định hướng để chuyển từ phát triển về lượng sang phát triển về chất. Đó là bước chuyển về mặt chính sách cần thiết và tất yếu vì trong quá trình phát triển cần liên tục tạo ra các động lực và mặt khác là quản lý rủi ro một cách hợp lý".

Tuy nhiên, thông thường ở thị trường quốc tế thì trái phiếu phát hành ra công chúng có tiêu chuẩn và chuẩn mực phải cao hơn trái phiếu phát hành riêng lẻ. Nhưng đến nay, các dự thảo sửa đổi nghị định 153 theo hướng thắt chặt hơn nữa, thậm chí có những điều khoản và điều kiện còn chặt hơn cả trái phiếu phát hành theo phương thức ra công chúng.

Vì vậy, Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam đã phản ánh với các cơ quan quản lý nhà nước nói chung và đặc biệt là Bộ tài chính nói riêng để có những cân nhắc và xem xét điều chỉnh phù hợp trong thời gian tới. Các cơ quan quản lý nhà nước cũng sẽ phải nghiên cứu thông lệ thị trường quốc tế, từ các thực tiễn phản ánh của thị trường, họ cũng cần có những phép thử trong từng giai đoạn để tìm ra điểm dừng của chính sách hợp lý.

Cần nhiều hơn tổ chức xếp hạng tín nhiệm chất lượng để giảm rủi ro cho nhà đầu tư

Trả lời câu hỏi về giải pháp giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư khi có doanh nghiệp sau khi phát hành trái phiếu lại sử dụng vốn sai mục đích hoặc không hiệu quả, Ông Đỗ Ngọc Quỳnh cho rằng cần cần nhanh chóng đưa các công ty xếp hạng tín nhiệm có chất lượng đi vào hoạt động.

Chính phủ đã ban hành nghị định 88 về việc quản lý hoạt động của các công ty định hạng tín nhiệm, đến thời điểm này có hai công ty được cấp phép tại TP Hồ Chí Minh và Hà Nội. Hai công ty cũng đã cung cấp các dịch vụ định hạng tín nhiệm trong nước cho các doanh nghiệp, còn về chất lượng của việc xếp hạng tín nhiệm sẽ cần có thời gian để thị trường đánh giá.

Hiệp hội thị trường trái phiếu cũng đang có những hoạt động để cho các hội viên hợp tác với các tổ chức uy tín và có kinh nghiệm trên thị trường quốc tế hình thành công ty định hạng tín nhiệm, bổ sung thêm vào cơ sở hạ tầng, tạo thêm cơ hội và sự lựa chọn cho các doanh nghiệp trong việc sử dụng dịch vụ định hạng tín nhiệm, giúp tăng tính minh bạch.

"Quy hoạch của Chính phủ không chỉ ở một hai công ty mà có thể tối đa là từ ba đến năm công ty định hạng tín nhiệm trong nước trong thời gian tới đây sẽ được thành lập. Điều này sẽ tạo sự cạnh tranh, không có tình trạng độc quyền dẫn tới chất lượng của định hạng tín nhiệm thấp. Chúng ta đã bắt đầu lôi kéo được các công ty định hạng tín nhiệm có uy tín hàng đầu thế giới quan tâm và tham gia hợp tác với các tổ chức trong nước để chuyển giao công nghệ, kiến thức, kỹ năng và năng lực quản lý, thực thi định hạng tín nhiệm, chất lượng dần được nâng lên" – ông Đỗ Ngọc Quỳnh chia sẻ.

Tỷ lệ người dân tham gia vào thị trường trái phiếu còn khá hạn chế

Trong bối cảnh trong quý 1 vừa qua, mặc dù có rất nhiều khó khăn nhưng Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng GDP và nằm trong top những nước có tốc độ tăng trưởng cao nhất trên thế giới đồng thời có thặng dư về xuất nhập khẩu và vẫn tiếp tục thu hút rất tốt vốn đầu tư nước ngoài.

Và với chu kỳ này, nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển kinh tế, phục hồi sau dịch sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh trong thời gian tới. Trong khi đó, tỷ lệ tham gia vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp của người dân Việt Nam cũng còn khá hạn chế so với các thị trường trong khu vực. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp ở nước ta hiện nay khoảng 20% GDP, trong khi quy mô thị trường này tại các nước ASEAN đi trước vào khoảng 40-50% GDP, thậm chí lên đến 90% GDP.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh cho rằng, tiềm năng phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn còn nhưng đây cũng là giai đoạn cần có những điều chỉnh về mặt chính sách để phát triển từ lượng chuyển sang chất.

"Tốc độ tăng trưởng của chúng ta sẽ có điều chỉnh và nâng cao hơn các tiêu chuẩn của trái phiếu phát hành, đảm bảo quá trình phát triển của thị trường trong thời gian tới. Thị trường trái phiếu là công cụ nợ dài hạn, nó sẽ rất nhạy cảm với lạm phát. Trong năm nay mặc dù có thể thị trường tiếp tục tăng trưởng, nhưng lãi suất khả năng có xu hướng sẽ tăng lên so với năm trước khi mà các áp lực lạm phát thể hiện rõ hơn" – ông Quỳnh chia sẻ.