Trái thanh long và tập thể “kiểu mới”

Năm 2017, mặt hàng thanh long ở Long An rơi vào "khủng hoảng thừa" vì không bán được sang thị trường Trung Quốc khiến 3/5 hợp tác xã (HTX) đối mặt nguy cơ phá sản, hoặc muốn tồn tại phải cơ cấu lại theo mô hình mới.

Sau cú chọn lọc khắc nghiệt này HTX Vạn Thành nổi lên và phát triển bền vững chỉ với một điều chỉnh duy nhất, đó là từ bỏ thị trường Trung Quốc, hướng sang Nhật Bản, EU.

Muốn làm được điều này, chất lượng phải là yếu tố sống còn, để có chất lượng phải chọn giống, canh tác, thu hoạch, bảo quản…đúng quy trình do đối tác yêu cầu. Nhưng mỗi nhà vườn đơn lẻ không đủ tiềm lực để trang trải. Vậy nên Vạn Thành kêu gọi các xã viên cùng hùn vốn làm ăn.

Anh Nguyễn Vạn Thành – Chủ tịch HĐQT HTX Vạn Thành (Hiệp Thành, Châu Thành, Long An). Ảnh: T.Đ

Bắt tay với đối tác Nhật, HTX Vạn Thành bắt đầu chuyên nghiệp lên. Tất cả vật tư nông nghiệp, thuốc BVTV đều được phía doanh nghiệp Nhật cung cấp, cũng như bao tiêu sản phẩm.

Nói với báo chí, anh Thành, Chủ tịch HĐQT HTX Vạn Thành cho biết: "Chỉ riêng thị trường Nhật, từ năm 2013 đến nay, mỗi tuần anh xuất vài ba chục tấn thanh long. Thành công với thị trường Nhật, anh Thành lấn sân sang các thị trường khác như: Hàn Quốc, Canada, Mỹ…" Thanh long Việt Nam liên tục bị trả hàng tại cửa khẩu phía Bắc, nhưng Vạn Thành thì vẫn vững vàng.

Riêng ngày 19/10 có hơn 500 container thanh long mắc kẹt tại Lạng Sơn vì phía Trung Quốc siết chặt thông quan. Như thường lệ, thông điệp "giải cứu" lại được phát đi. Chẳng lẽ cứ bấp bênh nổi trôi hoài như vậy?

Thật ra, không riêng gì thanh long mà với rất nhiều "đặc phẩm" nông nghiệp của Việt Nam đang không theo kịp diễn biến của thị trường thế giới, kể cả kỹ năng, mưu mẹo nuôi trồng.

Một thời huy hoàng - thanh long là trái cây độc quyền của Việt Nam, toàn châu Á không nhiều quốc gia trồng được. Nhưng vấn đề là quá say men thị trường Trung Quốc, dễ bán, dễ mua nên diện tích cứ ào ạt mở rộng từ "thủ phủ" Bình Thuận, xuống tới Miền Tây, ra tận ngoài Bắc, thanh long có mặt 60/63 tỉnh thành!.

Thế là tính chất "đặc phẩm" tự nhiên mất đi, địa phương nào cũng giới thiệu đặc sản đến lúc không biết rõ thanh long ở đâu mới thật sự chất lượng. Ở đây chúng ta thiếu một tầm nhìn quy hoạch rõ ràng, hạn chế số lượng để giữ vị thế độc tôn.

Thêm nữa, nông dân chỉ việc trồng, đa phần doanh nghiệp chờ thời cơ nhảy vào làm lái buôn. Hầu như chưa có tổ hợp nào chế biến loại trái cây này thành phẩm để nâng cao giá trị theo chiều sâu. Thế mà người Singapore đã phát hiện ra thanh long có còn có chức năng dược phẩm. Buôn có bạn, bán có phường nên không thể đơn lẻ mạnh ai nấy làm. Cần phải có bộ tiêu chuẩn chất lượng chung cho thanh long Việt Nam tương thích với yêu cầu của thị trường Nhật Bản, Mỹ, EU…

HTX "kiểu mới" như Vạn Thành là giải pháp tối ưu nhất vào lúc này. Là đoàn kết lại để tăng tiềm lực tài chính, diện tích, tạo ra một sản phẩm thống nhất về hình thức, mẫu mã cũng như nội dung chất lượng.