Trình QH dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Gia Nghĩa-Chơn Thành hơn 25.000 tỉ đồng

Tuyến cao tốc Bắc-Nam phía tây đoạn Gia Nghĩa-Chơn Thành dài 128,8 km, trong đó đoạn đi qua tỉnh Đắk Nông dài 27,8 km, qua địa phận Bình Phước dài 101 km (bao gồm 2 km kết nối với đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành-Đức Hòa).

Theo quy hoạch, cao tốc Gia Nghĩa-Chơn Thành 6 làn xe, giai đoạn 1 phân kỳ đầu tư 4 làn xe hoàn chỉnh theo đúng tiêu chuẩn, giải phóng mặt bằng thực hiện một lần với 6 làn xe. Tốc độ thiết kế 100-120 km/giờ.

Sơ bộ tổng mức đầu tư 25.540 tỉ đồng, trong đó vốn nhà nước tham gia là 12.770 tỉ đồng, gồm ngân sách trung ương là 10.536,5 tỉ đồng, ngân sách địa phương là 2.233,5 tỉ đồng, vốn nhà đầu tư tham gia 12.770 tỉ đồng.

Sơ bộ nhu cầu sử dụng đất của dự án khoảng 1.111 ha. Thời gian chuẩn bị dự án trong năm 2023 và 2024, thi công xây dựng từ năm 2025, phấn đấu hoàn thành 2026.

Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai dự án. Theo đó, cho phép người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc chỉ định thầu với các gói thầu tư vấn, gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư.

Trình bày ý kiến thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội ông Vũ Hồng Thanh nhất trí sự cần thiết đầu tư của dự án, nhằm cụ thể hóa Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030 và các Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển vùng Tây Nguyên và Đông Nam bộ.

Việc đầu tư dự án sẽ từng bước hoàn thành mạng lưới cao tốc theo quy hoạch, mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương và tăng cường liên kết vùng nói chung và liên kết nội vùng nói riêng, tạo động lực, sức lan tỏa, thuận lợi kết nối với Cảng hàng không quốc tế Long Thành và cảng Cái Mép-Thị Vải, phục vụ phát triển kinh tế-xã hội vùng Tây Nguyên và Đông Nam bộ, giúp tăng cường việc bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cũng bày tỏ băn khoăn về các đề xuất liên quan phạm vi đầu tư, hướng tuyến theo tờ trình của Chính phủ. Cụ thể, theo Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đoạn Gia Nghĩa-Chơn Thành có chiều dài 140 km.

Nhưng theo Chính phủ trình, dự án có tổng chiều dài tuyến khoảng 128,8 km. Do đó, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị làm rõ hơn việc đề xuất đầu tư thay đổi điểm đầu, điểm cuối, giảm chiều dài của dự án so với quy hoạch.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị cân nhắc mở rộng đầu tư đoạn kết nối 2 km của dự án theo quy mô 4 làn xe tiêu chuẩn, bảo đảm kết nối đồng bộ nhằm phát huy hiệu quả đầu tư đường cao tốc TP HCM-Chơn Thành đang triển khai đầu tư.

Về phương thức đầu tư, Chính phủ kiến nghị đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP. Tuy nhiên, thực tế triển khai các dự án thời gian qua cho thấy việc thu hút các nhà đầu tư, tổ chức tín dụng tham gia đầu tư các dự án gặp nhiều khó khăn. Do đó, đề nghị bổ sung các cơ sở để bảo đảm tính khả thi, tránh trường hợp phải chuyển đổi sang hình thức đầu tư công.

Ngoài ra, theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, có 2 dự án BOT song hành với dự án là BOT Cầu 38-thị xã Đồng Xoài (Bình Phước) và dự án nâng cấp mở rộng QL14 đoạn Km817-Km887, tỉnh Đắk Nông). Việc đầu tư dự án sẽ làm giảm doanh thu và thay đổi phương án tài chính dự kiến ban đầu của các dự án này. Vì vậy, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị bổ sung giải pháp cụ thể hơn đối với phương án xử lý các dự án giao thông BOT song hành để Quốc hội có cơ sở xem xét, quyết định.

Đặc biệt, cơ quan thẩm tra đề xuất cần làm rõ sự phù hợp lãi suất vốn vay (10,7%) với phương án tài chính, tránh vượt quá khả năng chi trả của người tham gia giao thông tại khu vực này, làm giảm lưu lượng xe và ảnh hưởng tính khả thi, hiệu quả của dự án.

Cơ chế chỉ định thầu cần bảo đảm công khai, minh bạch, không để trục lợi chính sách, thất thoát, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm.