Trung Quốc thực hiện chiến lược kép ‘vừa trong vừa ngoài’ cho ngành công nghiệp ô tô: ‘Thu trái ngọt’ khi ‘thắng’ Nhật Bản trong năm 2023 nhưng dự kiến lại gặp nhiều vật cản trong năm mới

Cụ thể, số lượng giao ô tô trong nước và xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng 10,8% lên 26,94 triệu chiếc tính đến tháng 11. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc kỳ vọng các chương trình khuyến mãi vào tháng 12 sẽ đẩy doanh số cả năm vượt quá 30 triệu xe.

Tuy nhiên, một số nhà sản xuất ô tô có thể sẽ không đạt được mục tiêu bán hàng, trong bối cảnh có sự cạnh tranh gay gắt về giá, từ đó gây áp lực lên lợi nhuận trên toàn ngành.

“2024 được cho là một năm quyết định ai là người thắng, người thua, người sống sót và người buộc phải rời khỏi thị trường”, Liu Luochuan, giám đốc trung tâm nghiên cứu phát triển chiến lược tại Dongfeng Motor nhận định.

Hao Hong, giám đốc quản lý thị trường và thương hiệu tại Shanghai Automotive Industry Corp cho rằng, giá xe đã giảm 8,4% vào năm 2023 sau khi giảm 1,9% hồi năm trước và tăng 1,3% năm 2021.

Hiệp hội các nhà sản xuất dự kiến sự tăng trưởng doanh số sẽ chậm lại còn khoảng 3% vào năm 2024 và lợi nhuận được thúc đẩy nhờ hoạt động xuất khẩu.

Trong khi đó, thị trường trong nước vẫn đang trong tình trạng cạnh tranh khốc liệt, một số nhà sản xuất sẽ khó có thể tồn tại vào năm 2025 và 2026.

Quá trình chuyển đổi sang xe điện và xe thông minh của ngành đang tăng tốc. Nhưng Liu cho biết, hầu hết các nhà sản xuất ô tô vẫn chưa đạt đủ quy mô để vượt qua điểm hòa vốn. Liu cho biết, chỉ những nhà sản xuất sản xuất ít nhất 500.000 NEV mỗi năm mới có thể kiếm được lợi nhuận, trong khi những nhà sản xuất còn lại sẽ rơi vào cuộc chiến “sinh tồn”. NEV bao gồm ô tô chạy bằng pin và xe hybrid.

Cuộc chiến giá cả

Một năm vừa qua đánh dấu bước ngoặt đối với các hãng ô tô Trung Quốc. Các khoản trợ cấp khổng lồ của chính phủ cho việc mua NEV đã hết hạn vào cuối năm 2022, khiến các nhà sản xuất phải giảm giá để duy trì doanh số bán hàng. Có thể thấy, doanh số bán NEV đã tăng gấp 5 lần từ 1,37 triệu chiếc vào năm 2020 lên 6,89 triệu chiếc vào năm 2022.

Các khoản trợ cấp được đưa ra vào năm 2009 đã giúp Trung Quốc trở thành thị trường xe điện lớn nhất thế giới. Các ưu đãi của chính phủ có thể lên tới 12.600 nhân dân tệ (1.767 USD) cho mỗi lần mua xe điện (tùy thuộc vào quãng đường nó có thể đi được trong một lần sạc). Kể từ năm 2009, chính phủ Trung Quốc cũng đã chi gần 150 tỷ nhân dân tệ để khuyến khích bán xe NEV. Nhưng năm 2022, nước này cũng đã cắt giảm 30% khoản trợ cấp và cuối cùng giảm dần vào cuối năm.

Và vào đầu năm 2023, Tesla đã tạo ra cuộc chiến về giá trên thị trường xe điện Trung Quốc với nhiều đợt giảm giá kéo theo đó là hàng loạt các thương hiệu khác cũng thực hiện các chiến dịch tương tự.

Ngưỡng “cần đạt”

Công nghiệp ô tô luôn là ngành cần nhiều vốn. Trong kỷ nguyên của xe chạy bằng xăng, các nhà sản xuất ô tô đa quốc gia với những thương hiệu cao cấp, thường có lãi sau khi đạt sản lượng và doanh số hàng năm là 200.000 chiếc tại thị trường Trung Quốc. Trong khi đó, điểm hòa vốn của các thương hiệu địa phương thường là 300.000 chiếc, Liu của Dongfeng cho biết.

Ông cũng nhận định các nhà sản xuất NEV phải đối mặt với ngưỡng cao hơn - 500.000 chiếc mỗi năm - vì chi phí pin và công nghệ thông minh được sử dụng trong NEV không thể giảm nhanh chóng. Chỉ Tesla, BYD, CAC Aion và Li Auto mới đạt được hoặc tiến gần đến mức đó, theo Nikkei Asia.

Trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 11 năm ngoái, doanh số bán NEV của Trung Quốc đã tăng 36,7% so với cùng kỳ năm trước, lên 8,3 triệu chiếc, chiếm 30,8% trong tổng số 26,89 triệu xe bán ra. Hiệp hội ô tô dự kiến mức tăng trưởng về số lượng giao hàng NEV vào năm 2024 sẽ chậm lại còn 22,3%.

Theo quan điểm của người sáng lập và Giám đốc điều hành Li Auto Li Xiang, chỉ có 5 nhà sản xuất NEV hàng đầu ở Trung Quốc mới có thể tồn tại. Ông cho biết, cho đến nay, Tesla, BYD và Huawei đã chốt vị trí của mình, điều đó có nghĩa là các nhà sản xuất khác sẽ phải cạnh tranh để giành được hai vị trí còn lại.

Vào ngày 28/12, nhà sản xuất điện thoại thông minh Trung Quốc Xiaomi đã trình làng chiếc xe điện đầu tiên, tuyên bố tham vọng trở thành nhà sản xuất ô tô hàng đầu toàn cầu trong 15 đến 20 năm và muốn cạnh tranh với Tesla.

Trong ngành xe điện, giai đoạn cạnh tranh tiếp theo sẽ tập trung vào hệ thống ô tô thông minh, vốn là thế mạnh của Huawei và Xiaomi. Đối với các nhà sản xuất NEV nhỏ hơn, hợp tác với các tập đoàn công nghệ lớn sẽ là lựa chọn ưu tiên.

Phát triển trên thị trường toàn cầu

Các nhà sản xuất NEV Trung Quốc đang tích cực thúc đẩy doanh số bán hàng quốc tế. Trong 11 tháng đầu năm 2023, Trung Quốc đã xuất khẩu 4,4 triệu xe, tăng 58,4% so với cùng kỳ năm trước, vượt Nhật Bản trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, vào năm 2024, xuất khẩu ô tô dự kiến sẽ tăng lên 5,5 triệu chiếc.

Chery Automobile đã xuất khẩu 837.000 xe trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 11 gần đây nhất, chiếm khoảng một nửa tổng doanh số bán hàng trong 11 tháng.

Nga trở thành nước nhập khẩu xe chạy bằng xăng lớn nhất của Trung Quốc vào năm 2023. Trong 10 tháng đầu năm 2023, Trung Quốc đã xuất khẩu 736.000 xe sang Nga, tăng gấp 4 lần so với tổng lượng của năm 2022.

Theo đó, thị trường ô tô Nga hiện tràn ngập các thương hiệu Trung Quốc - nhiều đến mức cạnh tranh ngang với thị trường quê nhà Trung Quốc.

Sun Xiaohong của Phòng Thương mại Xuất nhập khẩu Máy móc và Sản phẩm Điện tử Trung Quốc cho biết sau năm 2025, xuất khẩu ô tô của Trung Quốc có thể bước vào thời kỳ bình ổn. Ông cho rằng các công ty ô tô Trung Quốc nên tập trung vào cả xuất khẩu và đầu tư ra nước ngoài.

Các nhà sản xuất NEV Trung Quốc cũng đã làm như vậy. Hãng xe điện BYD vừa công bố vào ngày 22 tháng 12 rằng họ có kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất ô tô tại châu Âu đầu tiên ở Hungary. Các thương hiệu Trung Quốc khác như SAIC Motor và Nio cũng đang mở rộng sang châu Âu. Chery Automobile đang cân nhắc xây dựng một nhà máy ở Mexico, trong khi Great Wall Motor và Chongqing Changan Automobile cũng đang xem xét thiết lập hoạt động ở quốc gia này.

Tham khảo Nikkei Asia