Trung Quốc "xuất khẩu" khủng hoảng thừa: Sau thép sẽ là gì?

Cuối tháng 3 vừa qua, tập đoàn sản xuất thép Tata Steel của Ấn Độ thông báo kế hoạch sẽ bán các nhà máy ở Anh – động thái sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành công nghiệp thép của “xứ sở sương mù”.

Tuy nhiên, Anh không phải là ngoại lệ. Ngành thép thế giới đang đứng trước cuộc khủng hoảng thừa nghiêm trọng mà nguyên nhân phần lớn đến từ Trung Quốc. Trong giai đoạn trước, khi nền kinh tế bùng nổ, nhu cầu tiêu thụ thép của Trung Quốc là rất lớn. Giờ đây khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới giảm tốc và có chủ trương chuyển sang tập trung vào ngành dịch vụ thay vì sản xuất như trước, Trung Quốc bị dư thừa thép và do đó đã tìm cách xuất khẩu thép giá rẻ ra thị trường nước ngoài.

Chính sách xuất khẩu thép của Trung Quốc đã trở thành “thảm họa” đối với ngành thép thế giới, gây nên một “cơn sóng thần” khiến các nước khác lao đao. Tuy nhiên, sự việc chưa dừng lại ở đó. Các nhà công nghiệp đang lo lắng nhìn vào đà giảm tốc của kinh tế Trung Quốc và đặt ra câu hỏi sau “cơn lũ thép” sẽ là gì. Không chỉ thép, Trung Quốc cũng đang dư thừa nhiều mặt hàng công nghiệp khác.

Đầu tiên là than đá. Theo hãng xếp hạng tín nhiệm Fitch, trong 2 năm tới Trung Quốc sẽ dư thừa khoảng 3,3 tỷ tấn. Hiện mỗi năm nước này tiêu thụ chưa đến 4 tỷ tấn và con số được dự báo sẽ tiếp tục giảm trong tương lai. Từ trước đến nay Trung Quốc chỉ nhập khẩu chứ không xuất khẩu than đá, nhưng điều này có thể sớm thay đổi. Công ty khai thác than lớn nhất nước này là Shenhua Energy mới đây cho biết sẽ sớm thực hiện kế hoạch tăng lượng than xuất khẩu từ mức 1,2 triệu tấn của năm ngoái lên 10 triệu.

Một mặt hàng khác là nhôm. Trung Quốc hiện cung cấp tới hơn một nửa nguồn cung nhôm của thế giới. China Hongqiao, nhà máy luyện nhôm lớn nhất thế giới, có kế hoạch tăng công suất lên 6 triệu tấn. Ngay ở thời điểm hiện tại, nhôm Trung Quốc đã khiến giá nhôm thế giới sụt giảm mạnh và ảnh hưởng không nhỏ đến các đối thủ quốc tế.

Tình trạng dư cung trong ngành công nghiệp lọc dầu cũng là một mối đe dọa. Năm 2014 các nhà máy lọc dầu Trung Quốc được cho là chỉ chạy 2/3 công suất. Theo dự đoán của tập đoàn dầu khí quốc doanh CNPC, năm nay tổng kim ngạch xuất khẩu ròng các sản phẩm từ dầu của Trung Quốc sẽ tăng 31%.

Hóa chất cũng là một mặt hàng mà Trung Quốc có thể tạo ra khủng hoảng thừa. Ở đại lục có đến 25.000 công ty hóa chất và rất nhiều trong số này đang hoạt động dưới công suất. Điều đáng ngại là các công ty này vẫn đang gia tăng sản lượng. Làn sóng từ Trung Quốc đã cuốn trôi toàn bộ lợi nhuận của các đối thủ đến từ Nhật Bản.