Trước sức ép của các hãng giá rẻ, hãng hàng không quốc gia Ấn Độ vừa phải rao bán mình với khoản nợ 8 tỷ USD

Nội các của Tổng thống Ấn Độ Narenda Modi vừa thông qua kế hoạch bán toàn bộ hoặc một phần cổ phần tại Air India – một hãng hàng không thuộc sở hữu nhà nước với khoản nợ khổng lồ lên tới 8 tỷ USD.

Trên bảng cân đối tài chính của hãng hàng không này có xuất hiện nhiều khu bất động sản gần London Heathrow, một mảnh đất tại Tokyo, Hong Kong và Nairobo. Tất cả được mua trong thời kỳ hoàng kim khi mà Air India không ngần ngại chi rất nhiều tiền mua những tác phẩm nghệ thuật đắt đỏ, thậm chí thuê những họa sĩ nổi tiếng thế giới chỉ để thiết kế... gạt tàn.

Hiện tại, Air India đang gánh trên vai khoản nợ lên tới 8 tỷ USD, hoạt động kinh doanh thì liên tục thua lỗ, 5 chi nhánh cùng 1 liên doanh với tổng cộng 27.000 nhân viên và các công đoàn thường xuyên đình công khiến hoạt động bay bị ảnh hưởng nặng nề.

Chính vì vậy không ngạc nhiên khi việc bán dù chỉ là một lượng nhỏ cổ phần của hãng hàng không 85 năm tuổi này là điều không hề dễ dàng. Ít nhất một nỗ lực tương tự như vậy từ gần 2 thập kỷ trước đã bị thất bại bởi tình hình chính trị bất ổn. Hiện chính phủ chưa quyết định khi nào thương vụ này sẽ diễn ra và giá bán cụ thể là bao nhiêu. Điều quan trọng hơn lúc này là cần phải làm gì với khối nợ khổng lồ kia.

Dưới sự cạnh tranh của những hãng hàng không giá rẻ như IndiGo và SpiceJet, thị phần trong nước của Air India đã giảm xuống còn 13% từ mức 35% chỉ trong vòng 1 thập kỷ.

“Để tìm người mua toàn bộ cổ phần Air India, gồm cả tài sản, các chi nhánh và nợ thật sự khó khăn. Tiền thuế của người dân đã được rót rất nhiều vào hãng hàng không vốn hoạt động không hề hiệu quả này. Đó là trách nhiệm pháp lý đáng lo nhất”, Cục trưởng Cục hàng không dân dụng Ấn Độ nói.

Người phát ngôn của Air India từ chối đưa ra bình luận về vấn đề này. Văn phòng Bộ trưởng Bộ hàng không Ấn Độ cũng không đồng ý trả lời phỏng vấn tờ Bloomberg. Hồi tháng 5, một tháng trước quyết định bán mình, Bộ trưởng tài chính Arun Jaitley đã nói rằng số tiền rót cho Air India đáng ra nên được sử dụng cho mục đích giáo dục.

Vậy Air India có gì?

Dù có khoản nợ quá lớn nhưng Air India vẫn nắm trong tay một số ưu điểm hấp dẫn như những hành trình bay quốc tế, quyền hạ cánh ở hầu hết các sân bay trên toàn thế giới cũng như dịch vụ mặt đất và đội ngũ kỹ sư của họ. Chính phủ cũng chắc chắn sẽ nới lỏng những ưu đãi về tài chính để thu hút nhà đầu tư, theo Kitender Bhargava – Cựu giám đốc Air India.

“Chúng tôi đang ở vị thế bước vào thị trường để thu hút mọi người”.

Trên thực tế một đơn vị đã "để mắt" tới Air India. Ngày 28/6, IndiGo – hãng hàng không thương mại lớn nhất Ấn Độ nói rằng họ sẵn sàng mua hoạt động quốc tế của Air India hoặc toàn bộ công ty này ngay khi chính phủ chấp thuận. Tuy nhiên, các nhà đầu tư của IndiGo lại tỏ ra không đồng tình, kết quả là cổ phiếu của công ty đã sụt giảm 8% trong 2 ngày, thổi bay 500 triệu USD giá trị thị trường của công ty.

Để trấn an nhà đầu tư, 2 tỷ phú sở hữu IndiGo là Rahul Bhatia và Rakesh Gangwaal đã tổ chức cuộc họp vào ngày 6/7 nói rằng hãng sẽ sớm khởi động những chuyến bay đường dài, giá rẻ và vì vậy nếu thâu tóm được hoạt động quốc tế của Air India sẽ làm đẩy nhanh tốc độ kế hoạch của họ. Một thương vụ mua lại có thể sẽ ngay lập tức giúp IndiGo có những đường bay quốc tế và các nhân viên giàu kinh nghiệm.

“Chúng tôi xem hoạt động quốc tế của Air India như một chương hoàn toàn mới. Tài sản lớn nhất nằm trên đó là cấu trúc hành trình bay quốc tế đang hoạt động”.

Mặc dù thị trường hàng không Ấn Độ khá hấp dẫn nhưng Air India vẫn hoạt động khá "quan liêu" chính vì thế bất kỳ đơn vị nào chấp nhận mua lại hãng hàng không này chắc chắn sẽ yêu cầu tái cấu trúc – liên quan tới cắt giảm việc làm và hoàn toàn nắm quyền kiểm soát tài chính của hãng.

“Điều này đồng nghĩa với việc trút bỏ hoàn toàn đội ngũ quản lý nhà nước khỏi hãng hàng không này", ông Robert Mann - chuyên gia tư vấn hàng không tới từ Mỹ nói.

Air India đã không có lãi kể từ năm 2007 sau khi sáp nhập cùng hãng vận chuyển nội địa Indian Airlines. Công ty đã tạo ra lợi nhuận hoạt động khoảng 1 tỷ rupees (tương đương 15 triệu USD) tính tới tháng 3/2016, chủ yếu là nhờ giá dầu giảm. Họ vẫn công bố mức thua lỗ 38,4 tỷ rupees.

Cơ quan kiểm toán nhà nước nói rằng họ đang tiến hành kiểm toán khoản thua lỗ 64,2 tỷ rupee trong 3 năm tính tới tháng 3/2015.

Air India và IndiGo hiện đang đối mặt với sự cạnh tranh mới sau khi AirAsia và Singapore Airlines bắt đầu thâm nhập thị trường này.