TS Nguyễn Trí Hiếu: Chỉ tiêu kinh tế có mối quan hệ mật thiết với lãi suất

TS. Nguyễn Trí Hiếu

Chuyên gia tài chính

306 bài viết

• Việc can thiệp tỉ giá bằng cách bán ngoại tệ ra thị trường cần cẩn trọng, vì đây là con dao 2 lưỡi trong bối cảnh dự trữ ngoại tệ của Việt Nam đang ở xung quanh 3 tháng nhập khẩu - ngưỡng an toàn
  Tại: Tìm cách hạ nhiệt tỷ giá

Chúng ta đều biết rằng, muốn tăng trưởng thì phải đẩy một dòng vốn vào lưu thông, tín dụng phải tăng mạnh mới có thể đẩy được tăng trưởng GDP cao. Muốn đẩy vốn vào lưu thông, các ngân hàng phải tăng cường huy động vốn. Tuy nhiên muốn hút dòng vốn mạnh thì thường phải tăng lãi suất. Ngân hàng cũng là doanh nghiệp, khi họ tăng vốn huy động thì vốn vay lại càng khó giảm, giữ ổn định đã là thành công.

Song song với đó là vấn đề đầu năm 2017, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn kéo từ 60% xuống còn 50%, buộc các ngân hàng phải huy động vốn trung và dài hạn nhiều hơn. Chính vì thế, để hỗ trợ nền kinh tế, hỗ trợ tăng trưởng và với quy định mới của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có hiệu lực, lãi suất huy động sẽ trong chiều hướng đi lên nhiều hơn.

Trong khi đó, nợ xấu vẫn là bế tắc lớn. Với tình hình như hiện nay, Công ty Quản lý tài sản VAMC cũng không thể giải quyết được nhiều về nợ xấu. Để giải quyết từ gốc rễ, Chính phủ phải hỗ trợ thực sự cho VAMC qua việc giúp VAMC mua nợ xấu từ các ngân hàng. Câu chuyện mua ở đây phải là mua nợ xấu bằng tiền mặt; mua với giá trị thực; mua đứt bán đoạn.

Và nếu vấn đề nợ xấu không được giải quyết triệt để thì các ngân hàng vẫn tiếp tục phải trích lập dự phòng cho các khoản nợ đã bán cho VAMC. Đồng nghĩa với việc chi phí hoạt động sẽ vẫn phải duy trì ở mức cao, các ngân hàng khó có thể giảm tỉ lệ lợi nhuận biên và lãi suất cho vay.

Theo tôi, vẫn có thể có những cơ hội giảm lãi suất nhưng bất kỳ một chính sách nào, nếu không tính toán thận trọng lại có tác động ngược. Ví dụ muốn giảm lãi suất, NHNN đẩy thanh khoản, bơm lượng tiền lớn trong lưu thông, sẽ đẩy lãi suất xuống, giá vốn rẻ đi. Nhưng đẩy một lượng tiền lớn vào lưu thông sẽ đẩy lạm phát lên và như vậy không thực hiện được mục tiêu đưa lạm phát dưới 4%. Vừa đẩy tăng trưởng kinh tế 6,7% vừa giữ lạm phát dưới 4% là việc rất khó khăn của NHNN. Bằng ý chí, NHNN có thể làm được nhưng ảnh hưởng tới lạm phát và cuối cùng là ổn định nền kinh tế. Còn nếu NHNN đưa ra mệnh lệnh hành chính với các ngân hàng thương mại, để bắt buộc các ngân hàng tuân thủ, chẳng hạn áp trần lãi suất cho vay thì việc hạ lãi suất vẫn có thể làm được.

NHNN có thể dùng mệnh lệnh hành chính “ép” các ngân hàng thương mại tiết giảm chi phí hoạt động hỗ trợ việc hạ lãi suất. Bởi chi phí hoạt động của các ngân hàng còn rất lớn. Nguồn nhân lực rất lớn trong khi hiệu quả kinh doanh còn rất thấp. Cần giảm thiểu chi phí, tăng hiệu quả kinh doanh. Để có thể giảm chi phí hoạt động và chi phí vốn được phải tính đến quản lý rủi ro một cách chặt chẽ nhằm giảm thiểu nợ xấu, giảm thiểu trích lập dự phòng rủi ro cho nợ xấu, đặc biệt, việc cho vay bừa bãi như trước là điều không thể chấp nhận. Chi phí đầu vào cao nhưng giảm thiểu chi phí có thể đẩy lãi suất cho vay xuống thấp trong đó có dự phòng rủi ro đẩy xuống thấp. Đây là biện pháp mà ngân hàng nào cũng phải tính đến nhưng thực tế thị trường cho thấy, nhiều năm nay NHNN kêu gọi việc tiết giảm chi phí nhưng kết quả chưa được như mong muốn. Tuy vậy, nếu tiết giảm chi phí, tôi cho rằng có thể hỗ trợ cho việc ổn định lãi suất như năm 2016.

Tôi cũng phải nói thêm rằng, lãi suất cao, nguyên nhân lớn nhất có thể là ở chính sách tài khóa của Chính phủ. Chính phủ phát hành trái phiếu do nợ công quá nhiều rồi lại bội chi ngân sách nên phải phát hành trái phiếu để lấy tiền vào. Chính phủ muốn phát hành trái phiếu để dân chúng và các thành phần kinh tế mua nhiều trái phiếu thì lại đẩy lãi suất cao lên. Và lãi suất của Chính phủ đã cao thì lãi suất của các ngân hàng không thể thấp hơn.

Do vậy, nếu chúng ta nói đến câu chuyện phối hợp giữa các bộ, ban, ngành thì đầu tiên phải đề cập đến là Chính phủ phải kiểm soát tốt nợ công, kiểm soát bội chi ngân sách và đầu tư công. Đồng thời với đó, các bộ ngành phải thực hiện kỷ luật tài chính như vậy hạn chế được việc phát hành trái phiếu và phát hành với lãi suất ở mức hợp lý hơn. Từ đó, giúp cho cả hệ thống ngân hàng đẩy lãi suất xuống.