Từ 'vua lỳ đòn' phimmoi.net đến câu chuyện bản quyền tại Việt Nam: Những con số thiệt hại ngày càng tăng

Ngày 19/8, Công an TP. HCM chính thức khởi tố hình sự vụ án Xâm phạm quyền tác giả liên quan đến website phimmoi.net - trang phim lậu lớn nhất Việt Nam, đồng thời truy vết được người đứng sau web phim lậu nổi tiếng này.

Phimmoi.net là một trang phim lậu lớn nhất Việt Nam. Trang web này chuyên cung cấp đến người xem những bộ phim bom tấn của nhiều nước trên thế giới, có phụ đề tiếng Việt và hoàn toàn miễn phí. Những bộ phim chiếu trên truyền hình hay thậm chí là mới ra rạp cũng được cập nhật vô cùng nhanh chóng trên trang web lậu này.

Mặc dù là trang web phim lậu, chuyên sao chép trái phép các bộ phim điện ảnh có bản quyền của nhiều nước những trang web này chưa một lần bị đánh sập. Bởi trước đó, website phim lậu này từng liên tục đổi tên miền, từ phimmoi.net đến phimmoiz.net rồi sang phimmoizz.net để qua mặt cơ quan chức năng.

Tháng 2/2021, trước tình hình xem phim lậu, trao đổi phim lậu phổ biến tại Việt Nam, báo cáo từ Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) có tên "Các thị trường mua bán các sản phẩm giả mạo sở hữu trí tuệ và vi phạm bản quyền năm 2020" đã chỉ đích danh 3 website vi phạm, và 2 trong đó phổ biến tại Việt Nam.

Báo cáo nêu rõ: "Phimmoi là website xem phim tiếng Việt, cung cấp trái phép hàng ngàn bộ phim điện ảnh và truyền hình của Mỹ. Tên miền phimmoi.net đã bị chặn bởi Việt Nam, tuy nhiên người dùng được chuyển hướng sang phimmoizz.net. Địa chỉ web mới cho tới giờ vẫn là một trong những trang web nổi tiếng nhất tại Việt Nam".

Tháng 3/2021, công ty Morning Consult có Văn phòng Đại diện thương mại ở Mỹ đã tố cáo đích danh trang web phim lậu này ,do hành vi đăng tải trái phép hàng nghìn bộ phim và chương trình truyền hình. Ngay lập tức tên miền phimmoi.net đã bị chặn.

Tuy nhiên, sau đó phần lớn truy cập chuyển sang phimmoizz và trang web vẫn hoạt động trở lại một cách bình thường.

Hiện công an TP. HCM đã quyết định khởi tố vụ án hình sự liên quan đến website: www.phimmoi.net, xảy ra tại TP. HCM. Cùng với đó, đề nghị phía bị hại là các tác giả, chủ sở hữu bản quyền, đại diện chủ thể quyền đến trụ sở Công an TP. HCM (PC03 - Đội 9) tại địa chỉ: 674 đường 3/2, phường 14, quận 10 để gặp Điều tra viên Lê Trung Luân.

Câu chuyện bản quyền

Năm 2005 Luật Sở hữu trí tuệ ra đời, năm 2009 được điều chỉnh lại chặt chẽ hơn. Luật Sở hữu trí tuệ tương đồng với công ước Bern, nhưng từ quy định của luật pháp đến việc thực thi luật pháp là một chặng đường, đặc biệt là trong lĩnh vực âm nhạc. Bảo vệ quyền tác giả, là đem lại lợi ích hợp pháp cho các tác giả để họ có nguồn năng lượng tái tạo sức lao động, nhưng mục đích là vì xã hội, bởi luật pháp của nhà nước là vì lợi ích cộng đồng.

Theo thống kê tài chính trong lĩnh vực bản quyền thì KOMCA (Hàn Quốc) có doanh thu nửa đầu năm tài chính 2017 là 67 triệu USD; JASRAC (Nhật Bản) là 464,1 triệu USD; MCT (Thái Lan) là 935.533 USD và VCPMC (Việt Nam) tính đến tháng 10/2017 là 56 tỷ đồng (xấp xỉ 2 triệu USD).

Như vậy có thể thấy, số tiền tác quyền của Việt Nam là quá ít so với nhu cầu sử dụng, quảng bá và phát hành các tác phẩm âm nhạc trong nước và ra quốc tế.

Thực tế, ngoài ngành âm nhạc, ngay cả trong lĩnh vực điện ảnh, truyền hình, không chỉ có phimmoi.net, việc xâm phạm bản quyền tác giả, tác phẩm diễn biến phức tạp, song từ lâu vẫn là câu hỏi chưa có lời giải đáp, gây nhiều tổn thất cho chủ sở hữu bản quyền.

Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền Tác phẩm Điện ảnh và Phim Truyền hình Việt Nam từng chia sẻ: "Trên thực tế, việc xâm phạm bản quyền xảy ra rất nhiều, những người chuyên xâm phậm bản quyền và có tổ chức thường sẽ bị xử phạt từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng và mức phạt có tính chất răn đe, hoặc có thể đi tù từ 3 tháng đến 3 năm".

Các trang xem phim lậu vi phạm bản quyền kiếm lời từ việc quảng cáo và thu phí. Chẳng hạn 1 ô quảng cáo lên tới 25 triệu đồng/1 tuần, 1 đoạn TVC trước khi chiếu phim ở mức gần 20.000 đồng cho 1.000 lượt xem. Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông thông tin, những trang mạng có từ 70-80 triệu người xem/1 tháng có thể gây thiệt hại cho ngành sản xuất phim điện ảnh và truyền hình Việt Nam khoảng 23 tỷ đồng mỗi năm.

Tình trạng vi phạm bản quyền ở Việt Nam diễn ra khá phổ biến trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là lĩnh vực nghệ thuật. Trước đó, Trưởng ban Mỹ thuật Hội Văn học - nghệ thuật Đồng Nai Phạm Công Hoàng khẳng định: "Hoạt động sao chép, đạo tác phẩm tranh, tượng hay nhiếp ảnh không chỉ trở thành nỗi nhức nhối của ngành Nghệ thuật mà còn trở thành vấn nạn chung của xã hội. Chỉ cần kết nối internet và một số thiết bị công nghệ thì việc sao chép sẽ trở nên dễ dàng hơn".

Nghị định số 22/2018/NĐ-CP ngày 23/2/2018 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành luật sở hữu trí tuệ năm 2005 và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật sở hữu trí tuệ năm 2009 về quyền tác giả, quyền liên quan.

Theo đó, tại Điểm a, Khoản 4, Điều 43 Nghị định số 22/2018/NĐ-CP nếu rõ: