Ước mơ kiếm tiền của người trẻ bị dập tắt, 'thế hệ nghèo mới' sẽ xuất hiện trên khắp châu Á

Ngay tại thời điểm bắt đầu sự nghiệp, nhóm người trẻ này đang mất việc làm với tốc độ nhanh hơn thế hệ lớn tuổi hơn, bởi gần 1 nửa trong số đó tập trung vào 4 lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch, bao gồm thương mại bán buôn, bán lẻ, sản xuất, kinh doanh dịch vụ lưu trú và ăn uống.

Cuộc khủng hoảng trên toàn cầu

Theo báo cáo của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), phụ nữ trẻ và những người ở cấp bậc thấp nhất của thang việc làm là nhóm chịu tác động nặng nề nhất. Ngoài ra, 2 cơ quan này còn đưa ra cảnh báo mới về một "thế hệ bị mắc kẹt" đang bị bỏ lại phía sau.

Pavisa Ketupanya, 26 tuổi đến từ Bangkok, là một trong số đó. Cô đã có tấm bằng phi công và dự định tiếp bước cha mình trở thành một phi công lái máy bay thương mại. Tuy nhiên, kế hoạch của cô đã phải dừng đột ngột khi đại dịch bùng phát.

Pavisa chia sẻ: "Khi nhận được giấy phép trở thành phi công, tôi nghĩ đây sẽ là công việc mình gắn bó cả đời với mức thu nhập tốt." Thay vào đó, cô đang phải nỗ lực dựa vào sở thích của mình để trang trải cuộc sống đó là làm nhân viên nối mi, cho đến khi tình hình kinh tế được cải thiện. Cô nói: "Việc này chỉ kiếm được phần nhỏ so với làm phi công, nhưng có còn hơn không."

Báo cáo của ADB và ILO cho thấy, những câu chuyện tương tự như của Pavisa diễn ra rất nhiều trên khắp châu Á – Thái Bình Dương và khu vực này có thể mất tới 15 triệu việc làm dành cho thanh thiếu niên và thanh niên ở 13 quốc gia trong năm nay.

Trong những thập kỷ gần đây, khi tình trạng thất nghiệp đối với thanh niên đang là cuộc khủng hoảng toàn cầu, châu Á phụ thuộc rất nhiều vào nhóm dân số tương đối trẻ và tầng lớp trung lưu đang phát triển để thúc đẩy nhu cầu – một động lực đang gặp rủi ro. Khu vực châu Á – Thái Bình Dương đóng góp hơn 2/3 tăng trưởng kinh tế toàn cầu vào năm 2019, trong khi các nền kinh tế đang phát triển ở khu vực này dự kiến sẽ suy giảm lần đầu tiên kể từ những năm 1960.

Triển vọng này mang lại rất ít sự lạc quan cho Navisha Ali (17 tuổi) sống tại New Dehli. Cô đã tìm kiếm một công việc bình thường trong 6 tháng vừa qua. Khi đại dịch xảy ra, cô mất công việc là thợ sửa kim cương giả tại 1 xưởng quần áo nhỏ. Cô chỉ kiếm được khoản tiền khiêm tốn là 5.500 rupee (75 USD)/tháng để hỗ trợ cha mẹ và 4 người em. Hiện tại, 2 em gái của cô đã nghỉ học và tìm việc làm.

"Thế hệ nghèo mới"

Theo WB, cú sốc do Covid-19 đang tạo ra một "thế hệ nghèo mới" trên khắp Đông Nam Á và Thái Bình Dương, với 38 triệu người được dự báo sẽ sống trong cảnh nghèo đói.

Wei-Jun Jean Yeung – giám đốc sáng lập Trung tâm Nghiên cứu Gia đình và Dân số tại Đại học Quốc gia Singapore, cảnh báo rằng cuộc khủng hoảng này sẽ khiến mối quan hệ với các thế hệ lớn tuổi hơn, có nguy cơ ảnh hưởng đến tâm lý của những người trẻ tuổi và đang trở nên tồi tệ hơn cuộc khủng hoảng việc làm trước đây.

Bà cho hay: "Cuộc khủng hoảng lần này có tác động tồi tệ hơn nhiều vì có nhiều mối căng thẳng cùng diễn ra. Và lần này sẽ kéo hơn nên tác động cũng nghiêm trọng hơn nhiều."

Tác động đối với những gia đình mà Yeung cảnh báo đang xảy ra với JM Dimaunahan, 22 tuổi sống tại Manila. Anh đang phải sống dựa vào khoản lương hưu của cha mẹ, vì không thể tìm được việc làm sau khi tốt nghiệp ngành xã hội học. Thay vì làm marketing như dự định, anh đang hạ mục tiêu xuống là làm việc tại một trung tâm chăm sóc khách hàng.

Dimaunahan chia sẻ: "Một số công ty tuyên bố rõ ràng rằng họ tạm ngừng tuyển dụng do đại dịch. Tôi đang bị áp lực vì không có ai kiếm tiền cho gia đình và chúng tôi không thể sống dựa vào lương hưu để chi trả cho chi phí sinh hoạt hàng ngày."

Việc thoát ra khỏi sự khó khăn đó sẽ không thể thực hiện nếu không có sự hỗ trợ của chính phủ hoặc nền kinh tế hồi phục nhanh chóng, cũng như dịch bệnh được kiểm soát hoàn toàn.

Hy vọng cho tương lai

"Tia hy vọng" cho thế hệ này là những lịch vực như công nghệ. Tuy nhiên, chuyên môn cao lại là yếu tố rất quan trọng. Winnie Tang – chủ tịch của Esri China (Hong Kong) Ltd. – một công ty con của Esri có trụ sở tại California, cho biết 30% nhân viên của công ty đều dưới 30 tuổi.

Bà nói: "Ngành IT đang bùng nổ". Dẫu vậy, bà nhận ra rằng quá trình khắc phục tình trạng thất nghiệp ở độ tuổi thanh niên sẽ mất nhiều năm. Những lao động trẻ - ngay cả những người mới tốt nghiệp đại học, có thể sẽ chứng kiến mức thu nhập thấp hơn trong 1 thập kỷ hoặc thậm chí lâu hơn."

Trong khi đó, thị trường lao động sau cuộc khủng hoảng có thể sẽ thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế gig (người lao động thường thường làm trong những vị trí tạm thời và linh hoạt, còn các công ty có xu hướng thuê những người làm việc độc lập và tự do thay vì nhân viên toàn thời gian). 

Trần Thị Ái Vi (23 tuổi), biết rất rõ điều này. Dù có tấm bằng ngành digital marketing, cô đã mất việc vào tháng 8 tại một hãng hàng không. Sau đó, Vi quyết định mở một lớp luyện viết trên Facebook. Cô dạy các lớp vào mỗi buổi tối, với 5-10 học sinh và làm thêm công việc viết nội dung cho các công ty. Theo đó, thu nhập trung bình mỗi tháng của cô cao hơn mức 8 triệu mà hãng hàng không từng trả.

Ngay cả tại Trung Quốc – nơi nền kinh tế đang hồi phục mạnh nhất, chỉnh phủ cũng cũng cảnh báo rằng tỷ lệ thất nghiệp ở lao động trẻ vẫn ở mức cao. Tại Nhật Bản, các công ty đang giảm dần hoạt động tuyển dụng và sinh viên mới tốt nghiệp đang mất đi cơ hội làm việc lâu dài.

Zhu Yue (24 tuổi) gần đây đã hoàn thành khóa thực tập tại ByteDance và trở lại Đại học Waseda ở Nhật Bản để hoàn thành khóa cao học về văn hóa và truyền thông quốc tế. Khi cô nhận bằng đại học ở Bắc Kinh vào năm 2018, thị trường việc có rất nhiều cơ hội. Yue chia sẻ: "Tôi đang rất lo lắng vì rất khó tìm được việc làm trong năm nay."

Tham khảo Bloomberg