Công nghiệp hỗ trợ: Phụ trợ hay “xương sống” quốc gia?

Bộ Công thương một lần nữa khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của ngành công nghiệp hỗ trợ đối với nền kinh tế Việt Nam trong Tờ trình Dự thảo Nghị định phát triển công nghiệp hỗ trợ vừa gửi Thủ tướng Chính phủ.

Quyết định khả năng cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp

Công nghiệp hỗ trợ được coi là ngành sản xuất nền tảng của ngành công nghiệp chính yếu, thông qua việc cung cấp linh kiện, phụ tùng và các qui trình kỹ thuật.

Công nghiệp hỗ trợ không phải là ngành công nghiệp mang tính chất “phụ trợ” hay “hỗ trợ”, đây là ngành xương sống của nền công nghiệp quốc gia.

Trong điều kiện hội nhập kinh tế toàn cầu, công nghiệp quốc gia không thể tồn tại và phát triển được nếu không có ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển bởi công nghiệp hỗ trợ quyết định giá thành sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm cuối cùng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm.

Việc dựa vào linh kiện và phụ tùng nhập khẩu đã làm tăng chi phí sản xuất, tăng nguy cơ nhập siêu, tính cạnh tranh của sản phẩm thấp.

Bên cạnh đó, khi nhu cầu thị trường có thay đổi, khả năng thay đổi để thích ứng với yêu cầu của thị trường của các sản phẩm công nghiệp hoàn chỉnh thấp do không chủ động được nguyên liệu đầu vào.

Công nghiệp hỗ trợ được coi là ngành sản xuất nền tảng của ngành công nghiệp chính yếu, thông qua việc cung cấp các phụ tùng, linh kiện và các qui trình xử lý kỹ thuật.

Nếu công nghiệp hỗ trợ trong nước không phát triển thì các ngành công nghiệp chế tạo, lắp ráp sẽ phải lệ thuộc vào nước ngoài đặc biệt trong trường hợp có biến động về quan hệ ngoại giao, khi đó ngành chế tạo ở quốc gia này chỉ là ngành gia công, lắp ráp đơn thuần và khả năng cạnh tranh rất thấp và phụ thuộc vào bên ngoài.

Như vậy, phát triển công nghiệp hỗ trợ sẽ đảm bảo tính chủ động cho nền kinh tế. Một quốc gia phát triển kinh tế dựa vào xuất khẩu và thu hút đầu tư FDI như Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Với ngành công nghiệp hỗ trợ có năng lực cạnh tranh tốt đảm bảo cho các sản phẩm công nghiệp có tính cạnh tranh cao, nhờ đó, có thể duy trì nguồn vốn FDI cho ngành lắp ráp cuối cùng tương đối lâu.

Việc chủ động được nguyên liệu đầu vào cho sản xuất sẽ giảm nhập siêu, tăng dự trữ ngoại hối, giảm sức ép lên cán cân thanh toán, đảm bảo nền kinh tế tăng trưởng bền vững trong dài hạn.

Trong bối cảnh tình hình biển Đông còn nhiều phức tạp do Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981, việc phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc tiềm ẩn nhiều rủi ro, ảnh hưởng lớn đến sản xuất trong nước và độc lập tự chủ của đất nước, càng cho thấy sự cấp thiết phải đặt ngành công nghiệp hỗ trợ ở vị trí cao hơn các ngành khác trong ưu tiên phát triển.

Kéo doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển

Phát triển công nghiệp hỗ trợ giúp các doanh nghiệp chỉ cần chọn, tập trung vào chuyên môn hóa vào khâu mà mình có khả năng làm tốt nhất với một mức đầu tư chi phí hợp lý nhất, giảm được giá thành sản phẩm.

Kết quả là xã hội nói chung và ngành công nghiệp nói riêng có sự phân công lao động ngày càng sâu sắc.

Hình thành cơ cấu kinh tế hợp lý, hiện đại: một cơ cấu kinh tế hợp lý là cơ cấu kinh tế trong đó tỷ trọng nông nghiệp giảm, tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ tăng lên.

Đối vơi Việt Nam, để hình thành cơ cấu kinh tế mới hợp lý cần phải phát huy vai trò các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong đó công nghiệp hỗ trợ phát triển là nhân tố thúc đẩy các doanh nghiệp vừa và nhỏ nội địa phát triển.

Lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ phần lớn do các doanh nghiệp vừa và nhỏ thực hiện với qui mô sản xuất nhỏ, đây là khu vực tạo ra nhiều việc làm, chiếm tới hơn 97% số doanh nghiệp ở Việt Nam.

Công nghiệp hỗ trợ là ngành bao trùm số lượng lớn các ngành công nghiệp khác nên ngành này đang thu hút một số lượng lớn lao động đáng kể, cung cấp các chi tiết, thiết bị, linh kiện để lắp ráp sản phẩm chính.

Các công đoạn đó thường do doanh nghiệp vừa và nhỏ thực hiện, vì vậy, công nghiệp hỗ trợ phát triển sẽ kéo theo doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển.

Phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ là biện pháp hữu hiệu nhât để đối phó với khủng hoảng kinh tế, là đối trọng để cân bằng với sự bị tác động nhanh và mạnh của các cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu đối với các Tập đoàn kinh tế khổng lồ.

Việc thành lập và sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp này không đòi hỏi nguồn vốn lớn, cơ chế hoạt động linh hoạt...

Hơn nữa, lao động ngành này đòi hỏi phải có những lao động có tay nghề, có trình độ được đào tạo, dẽ dàng tiếp thu công nghệ mới.

Kết quả là cơ cấu lao động thay đổi từ từ, từng bước nâng cao dần tỷ lệ lao động làm việc trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ, làm thay đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hợp lý hơn.

Tăng khả năng thu hút đầu tư nước ngoài

Tỷ lệ chi phí về công nghiệp hỗ trợ cao hơn rất nhiều so với chi phí lao động trong giá thành sản phẩm hoàn chỉnh, nên dù Việt Nam có ưu thế lao động dồi dào và rẻ thì công nghiệp hỗ trợ không phát triển cũng làm cho môi trường đầu tư trở nên kém hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài FDI.

Ngày nay, khi các tập đoàn đa quốc gia lựa chọn địa điểm đầu tư, họ không chỉ xét đến lợi thế về nhân công mà còn tính đến các lợi thế so sánh khác về đầu tư sản xuất như linh kiện, phụ tùng, dịch vụ sản xuất, những yếu tố giúp họ cạnh tranh được về giá và chất lượng.

Theo đó, một nhà lắp ráp đa quốc gia có thể vẫn ở lại Việt Nam cho dù trong tương lai Việt Nam đang mất dần đi lợi thế về chi phí lao động ngày càng cao, miễn là lợi ích mà họ nhận được từ việc sử dụng các nguyên liệu đầu vào có giá cạnh tranh có thể bù đắp được chi phí lao động đang ngày càng tăng cao.

Hỗ trợ thúc đẩy chuyển giao và nâng cao trình độ công nghệ sản xuất

Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, tốc độ thay đổi công nghệ diễn rất nhanh, vòng đời của sản phẩm công nghệ ngắn, phát triển công nghệ cao cả trong lĩnh vực linh kiện, thiết bị và hệ thống.

Xu thế chung, các Tập đoàn đa quốc gia giữa bản quyền, thiết kế và tạo ra sản phẩm mới, sản xuất các linh kiện chủ yếu với công nghệ cao đóng vai trò bí quyết công nghệ, có vai trò quyết định đối với 1 sản phẩm và tổ chức điều hành sản xuất trực tiếp để thu lợi nhuận.

Do đó, những công nghệ còn lại và không có vai trò quyết định với một sản phẩm sẽ được giao cho các nhà sản xuất khác.

Xu thế này tạo cơ hội cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt nam để tiếp nhận công nghệ sản xuất, đổi mới trang thiết bị, máy móc và công nghệ, học hỏi kinh nghiệm quản lý.

>>>Tìm giải pháp phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam