Điều chỉnh thuế TTĐB cho xe nhập, tạo công bằng hay tăng nhập nhèm?

Mập mờ bản chất xe nội - ngoại

Công văn góp ý kiến của các nhà nhập khẩu xe chính hãng (gọi tắt là VIVA) cho dự thảo Nghi định hướng dẫn Luật số 70/2014/QH13, sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (“thuế TTĐB”) được gửi đi trong ngày 18.5 đã lật lại câu chuyện về bản chất của liên doanh xe nội cũng như đơn vị nhập khẩu trong tương quan chuỗi cung ứng hàng hóa đến người tiêu dùng. Liên quan tới vấn đề này, VIVA cho rằng hiện có sự chưa rõ ràng khi đặt doanh nghiệp nhập khẩu ôtô chính hãng và các doanh nghiệp lắp ráp ô tô trong nước trong tương quan chuỗi cung ứng hàng hóa đến người tiêu dùng, dẫn đến có thể gây nhầm lẫn.

Theo VIVA, các DN nhập khẩu đều là những chủ thể kinh tế độc lập có ký kết hợp đồng nhập khẩu với nhà sản xuất chính hãng, tuân thủ hoàn toàn yêu cầu của thông tư 20/2011/TT-BTC ngày 12.5.2011 của Bộ Tài Chính, không có quan hệ phụ thuộc về vốn dưới bất kỳ hình thức nào đối với nhà sản xuất này và thực chất chính là một nhà phân phối buôn đứt bán đoạn đối với nhà sản xuất chính hãng.

Trong khi đó, theo VIVA, khá nhiều DN lắp ráp tại Việt Nam lại có quan hệ "mẹ - con" với đơn vị cung ứng linh phụ kiện CKD và điều này dẫn tới nguy cơ thất thu thuế do việc chuyển giá ra nước ngoài và đồng thời dễ dẫn tới một môi trường cạnh tranh không lành mạnh.

VIVA "tố" nhiều doanh nghiệp FDI được nhiều ưu đãi nhưng không thực hiện đúng cam kết về tỷ lệ nội địa hoá xe tại Việt Nam.

Cũng theo VIVA, nhận định của Hiệp hội các nhà sản xuất, lắp ráp ô tô Việt Nam (VAMA), Hiệp hội cơ khí Việt Nam (VAMI) cho rằng “giá tính thuế TTĐB đối với hàng nhập khẩu chưa bảo đảm công bằng với hàng sản xuất trong nước vì trong giá tính thuế TTĐB đối với hàng nhập khẩu không có chi phí bán hàng trong nước, lãi của cơ sở kinh doanh nhập khẩu” là chưa chính xác và mang tính chủ quan.

Các nhà nhập khẩu xe cho rằng quy định hiện hành về việc tính thuế TTĐB đối với hàng hóa nhập khẩu “là giá tính thuế nhập khẩu cộng với thuế nhập khẩu” là chính xác, phù hợp và nhất quán bởi giá CIF đã bao gồm toàn bộ: giá thành sản xuất của nhà sản xuất (hay giá vốn) cộng (+) chi phí bán hàng của nhà sản xuất chính hãng (chi phí quản lý, đóng gói, quảng cáo, trưng bày, vận chuyển, bảo hành,…, nếu có) cộng (+) với lãi của nhà sản xuất chính hãng.

Vì thế, VIVA nhận định về bản chất, cơ sở giá tính thuế TTĐB của mặt hàng sản xuất trong nước và mặt hàng nhập khẩu là tương đồng với nhau, cả hai đều có đầy đủ các khoản mục chi phí tương tự nhau.

Đổi cách tính thuế, tạo công bằng hay gây khó cho DN và NTD?

Từ những phân tích trên, VIVA đưa ra 2 phương đề xuất để Bộ Tài chính xem xét và cân nhắc. Theo phương án 1, VIVA đề nghĩ giữ nguyên phương thức và giá tính thuế TTĐB theo hướng dẫn hiện hành. VIVA cho rằng lựa chọn này sẽ  tạo ra tính cạnh tranh công bằng cho tất cả các doanh nghiệp nhập khẩu ô tô chính hãng cũng như các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước, giúp ổn định thị trường, người tiêu dùng được hưởng lợi, doanh số bán xe tăng, số thuế của các doanh nghiệp nộp cho nhà nước cũng nhiều hơn, không gây những khó khăn không cần thiết cho doanh nghiệp, ôn định.

Phương án này cũng sẽ tạo môi trường đầu tư tốt và ổn định, thuận lợi cho các doanh nghiệp có thể đầu tư lâu dài, tăng khả năng cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, tạo ra những sản phẩm chất lượng hơn và người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi nhiều hơn đồng tránh tạo ra những hình ảnh xấu trong hoạt động xuất nhập khẩu tại Việt Nam. Nhược điểm duy nhất của phương án này được cho là sẽ dẫn đến phản ứng từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam.

Về phương án 2, VIVA đề nghị bổ sung quy định giá tính thuế TTĐB đối với ô tô dưới 24 chỗ ngồi nhập khẩu bao gồm cả chi phí bán hàng trong nước của Doanh Nghiệp Nhập Khẩu thông qua việc thu thêm thuế TTĐB tại khâu nội địa khi Doanh Nghiệp Nhập Khẩu ô tô bán ra. Theo đó, Doanh Nghiệp Nhập Khẩu được tính trừ số thuế TTĐB đã nộp ở khâu nhập khẩu. Trường hợp số thuế TTĐB phải nộp ở khâu bán ra trong nước nhỏ hơn số thuế TTĐB đã nộp ở khâu nhập khẩu (số thuế TTĐB âm) thì Doanh Nghiệp Nhập Khẩu được khấu trừ tương ứng với số thuế TTĐB tính được khi bán ra trong nước.

VIVA cũng đề xuất bổ sung quy định định giá tính thuế TTĐB đối với Doanh Nghiệp Lắp Ráp ô tô trong nước, theo đó sử dụng giá bán ra của nhà phân phối thay vì sử dụng giá bán của Doanh Nghiệp Lắp Ráp, để đảm bảo tính tương đồng nhất quán đối với trường hợp sản phẩm nhập khẩu.

Nhận định về phương án này, VIVA cho rằng nếu áp dụng giá trị thuế thu được có thể sẽ cao hơn nhưng với điều kiện doanh số xe không sụt giảm vì phải chịu quá nhiều thuế. Tuy nhiên, phương án này được cho là sẽ tạo ra sự phức tạp trong cách tính thuế, gây nhiều phiền hà cho doanh nghiệp, trong việc báo cáo thuế cũng như xây dựng chính sách bán hàng của các doanh nghiệp, đẩy giá bán xe ôtô lắp ráp trong nước cũng như nhập khẩu chính hãng lên cao, làm ảnh hưởng đến kế hoạch phát triển thị trường ô tô của Việt Nam.

Phương án này sẽ khiến người tiêu dùng bị thiệt vì giá xe quá cao. Ngoài ra, cách tính thuế quá phức tạp làm cho các Doanh Nghiệp Nhập Khẩu không thể xây dựng các tùy chọn lắp thêm cho xe nhập khẩu vào Việt Nam và nếu không triển khai hợp lý sẽ gây ảnh hưởng đến sức hút cũng như niềm tin của các doanh nghiệp nước ngoài vào tính ổn định chính sách của Việt Nam.

Liên quan tới tác động của việc điều chỉnh cách tính thuế trên, VIVA cho rằng việc sử dụng sắc thuế này để bảo hộ cho một mặt hàng cụ thể (mặt hàng ô tô) sẽ làm giảm tính nhất quán và rõ ràng của hệ thống pháp luật về thuế, và tạo tiền lệ xấu cho các trường hợp tương tự.

VIVA cũng "tố" về việc các doanh nghiệp DFI không thực hiện đúng cam kết về tỷ lệ nội địa hoá trong khi được nhận hàng loạt ưu đãi  như giảm thuế thu nhập, trần thuế thu nhập doan nghiệp thấp hơn so với doanh nghiệp trong nước, miễn giảm thuê đất...

Theo Khánh Hòa