Hai dự án bauxit-alumin: Nộp ngân sách 400 tỷ đồng/năm?

Ông Chỉnh cho biết, theo tính toán, dự án có thể lỗ từ 3-5 năm đầu, nhưng về lâu dài, dự án có hiệu quả kinh tế và việc dừng thực hiện dự án sẽ gây nhiều thiệt hại.

Có hiệu quả kinh tế

Căn cứ vào đâu để khẳng định, dự án vẫn có hiệu quả kinh tế, thưa ông?

Trong phương án cuối cùng tập đoàn, chúng tôi đã tính toán đủ chi phí như phần chuyển nhượng quyền khai thác mỏ, phí môi trường… vào dự án. Hiệu quả kinh tế được tính trong vòng hơn 30 năm, thông qua nhiều thông số khác, chứ không tính riêng giá cả. Hiện, nhà nước đã giảm thuế xuất khẩu bằng 0%, khi kinh tế phục hồi mức thuế sẽ tăng lên.

Chúng tôi khẳng định, dự án có hiệu quả về kinh tế và tài chính bởi với các tài nguyên không tái tạo thì xu thế giá cả sẽ tăng. Hiệu quả tài chính dù thấp hơn mong đợi, nhưng cao hơn tỷ lệ chiết khấu bình quân so với vốn vay trên thị trường. Thời gian hoàn vốn đối với hai dự án Lâm Đồng và Nhân Cơ khoảng 12-13 năm.

TS Nguyễn Tiến Chỉnh - Trưởng Ban Khoa học công nghệ và Chiến lược phát triển (thuộc Vinacomin).

Vinacomin đã tính đầu ra cho sản phẩm của 2 dự án chưa?

Sản phẩm hiện nay mới là thử nghiệm và chuẩn bị đưa đi tiêu thụ. Hiện, Vinacomin đã ký kết hợp đồng bao tiêu với Nhật Bản và một công ty tại Vân Nam (Trung Quốc).

Chúng tôi cũng đã ký bán cho 8 khách hàng, trong đó có 6 đối tác trong nước và 2 đối tác nước ngoài sản phẩm alumin và hydrat. Mức giá đang đàm phán và tôi không được phép tiết lộ bí mật kinh doanh. Tuy nhiên, số liệu cụ thể đã được báo cáo chi tiết với Bộ Công Thương.

Vì sao so với tính toán ban đầu, 2 dự án có vốn đầu tư tăng tới 7.000 tỷ đồng?

Tất cả đều là tính toán thôi. Trước kia, chúng ta ra một thông số và bây giờ ra thông số khác. Không thể nói nhà nước thất thu hay giảm thu. Các phương án đều tính toán trong dự án.

Trong phát triển kinh tế Tây Nguyên có nói về phát triển alumin. Khi đưa 2 dự án này vào, Tây Nguyên sẽ phát triển công nghiệp phụ trợ. Theo tính toán, dự án đóng góp thuế, phí cho ngân sách khoảng 400 tỷ đồng/năm.

Công nghệ năm 60, nhưng không lạc hậu

Một số ý kiến cho rằng, dự án sử dụng công nghệ lạc hậu cách đây nửa thế kỷ?

Chúng tôi đã thuê tư vấn thẩm định là Viện Kinh tế (Bộ Xây dựng) và Cty Tư vấn Đầu tư Mỏ và Công nghiệp. Về công nghệ, dự án đã áp dụng sản xuất alumin bằng phương pháp thủy điện, hòa tách bauxite ở 140-145 độ C với nồng độ kiềm thấp.

Tôi xin khẳng định, theo thống kê, trên thế giới có 26/27 nhà máy sử dụng công nghệ này như Tây Úc, Brazil... và đây là công nghệ phổ biến trên thế giới.

Dự án Tân Rai và Nhân Cơ sử dụng hệ thống khí hóa than thu nhiệt từ hầm lò để tận dụng khả năng cháy của than… Công nghệ này được sử dụng từ 1960, nhưng không thể khẳng định là lạc hậu.

Trước kia, có sự cố hồ bùn đỏ ở Hungary khiến dư luận lo ngại. Tuy nhiên, công nghệ xử lý thải bùn đỏ là phương pháp thải khô. Trong quá trình rửa ngược, bùn đỏ xử lý qua 6 bể và 2 thiết bị lắng đọng. Độ PH cho phép từ 10-12.

Sau khi thải xong khoảng 10-15 ngày sau là khô tự nhiên, nên không lo vỡ đập như Hungary. Cái nguy hại chúng ta lo là do độ PH, nhưng PH của chúng ta quá an toàn.

Việc dừng Cảng Kê Gà liệu có ảnh hưởng đến phương án vận chuyển alumin?

Chúng tôi không đầu tư vận tải alumin mà thuê các doanh nghiệp khác. Dừng cảng Kê Gà là hợp lý và không ảnh hưởng đến dự án. Các cảng khác có khả năng đảm nhiệm chúng tôi sẽ vận dụng. Vận tải chúng tôi thuê các doanh nghiệp và tính đủ chi phí bốc dỡ vào dự án.

Không dừng dự án Nhân Cơ

Ông bình luận thế nào trước kiến nghị dừng dự án Nhân Cơ?

Chúng tôi phải hủy hợp đồng ra sao... Thực ra đối với kiến nghị dừng dự án, tập đoàn đã xem xét tính toán cả phương án dừng triển khai và tiếp tục.

Thực tình, chúng tôi không dám dừng dự án vì những thiệt hại mà phải gánh vác rất nhiều. Vinacomin đã tính toán, xem xét và khẳng định, tiếp tục làm sẽ tốt hơn so với việc dừng dự án Nhân Cơ.

Ý kiến các nhà khoa học, chúng tôi trân trọng tiếp thu và mong muốn hợp tác. Thú thực, có ý kiến cũng tác động đến tâm lý chúng tôi. Chúng tôi sẵn sàng ngồi lại bàn bạc thảo luận với các nhà khoa học song phải có người đứng ra tổ chức, ví dụ như Bộ Công Thương chẳng hạn.