HSBC: Câu chuyện về hai Việt Nam

HSBC vừa công bố báo cáo tháng 4/2014 “Triển vọng thị trường Việt Nam” với tên gọi: Câu chuyện về hai Việt Nam.

Đánh giá cao kết quả mà Việt Nam đã đạt được trong quý I/2014 nhưng không thể không băn khoăn về những vấn đề thuộc về nội lực, các chuyên gia HSBC nói ngắn gọn:

“Chúng tôi không kỳ vọng sẽ có bất kỳ cải cách quan trọng nào trong năm tới khi Việt Nam vẫn còn cố gắng dần thoát khỏi những vấn đề của mình một cách chậm chạp hơn là đương đầu với khó khăn để giải quyết.”

Hoạt động sản xuất đang trên đà cải thiện khả năng cạnh tranh còn đa số các ngành khác đều giảm

Những chỉ số tháng 3/2014 của Việt Nam đã khiến cho HSBC khẳng định: “hoạt động sản xuất của Việt Nam chắc chắn đang trên đà cải thiện khả năng cạnh tranh tương đối trong khu vực”.

Đó là chỉ số PMI ngành sản xuất do HSBC tính toán đã tăng trong khi tình hình các nước khác lại đang chao đảo; đồng tiền trở nên mạnh hơn dựa vào cơ sở tỷ giá hối đoái hiệu quả thực sự trong khi đồng tiền của các nước láng giềng lại yếu đi, cán cân vãng lai và cán cân thanh toán cải thiện trong khi những nước khác giảm sút.

Đơn đặt hàng mới mạnh hơn, các nhà quản lý đang tăng mạnh số lượng hàng mua với chỉ số phụ này tăng từ 52,5 điểm lên 54 điểm. Những điều này đã thể hiện một khởi đầu mạnh mẽ cho lĩnh vực sản xuất trong năm 2014.

Ngược lại với tình hình sản xuất, đa số các ngành khác ở Việt Nam đều giảm. Lĩnh vực nông nghiệp tăng trưởng chậm lại còn 2,4% trong quý I.2014 so với mức 2,7% trong năm 2013. Lĩnh vực khai khoáng mỏ đã giảm còn -2,9% trong quý I.2014 từ mức -0,2% trong năm 2013. Lĩnh vực xây dựng tăng chậm hơn từ mức 5,8% trong năm 2013 xuống còn 3,4% trong quý I.2014. Lĩnh vực dịch vụ cũng giảm từ mức 6,6% trong năm 2013 xuống còn 6% do mức độ lạc quan của người tiêu dùng yếu đi.

HSBC nói: “Chúng tôi kỳ vọng lĩnh vực dịch vụ sẽ tăng dần khi các hoạt động kinh doanh phục hồi và Chính phủ áp dụng các biện pháp để đạt được các mục tiêu tăng trưởng.”

Tình hình không hẳn tất cả đều tốt

HSBC đánh giá về mức giảm 1% của dư nợ tín dụng trong quý I.2014 là một dấu hiệu thể hiện sự tin tưởng thấp vào tương lai và một hệ thống tài chính “đắm chìm trong nợ xấu”. Bên cạnh đó là những e ngại về lạm phát thấp, nguồn vốn và lao động không được sử dụng hết công suất và niềm tin của người tiêu dùng thấp.

“Mặc dù chi phí xã hội được cho rằng sẽ tăng vào cuối quý II.2014, chúng tôi kỳ vọng lạm phát sẽ chỉ ở mức trung bình 5,5% trong năm 2014 so với mức 6,6% trong năm 2013.” – HSBC dự báo.

Tuy nhiên, một điều mà nhiều người nghiên cứu đã nhận ra, đó là các chỉ số vĩ mô của Việt Nam mang tính mùa vụ khá cao. Các chuyên gia HSBC cho rằng chỉ số GDP của Việt Nam có hiệu ứng theo mùa, theo đó quý I có khuynh hướng sẽ thể hiện kém nhất và các hoạt động kinh tế sẽ tăng tốc trong năm để đáp ứng nhiều mục tiêu đề ra. Lạm phát cũng vậy. Do đó, trong những tháng hè sắp tới, đặc biệt là tháng 8 và tháng 9 theo xu hướng sẽ có áp lực lạm phát cao bắt nguồn từ học phí, chi phí sức khoẻ và giá điện tăng cao hơn. Thêm nữa, khi các hoạt động kinh tế sẽ phục hồi để đáp ứng mục tiêu của năm, nhu cầu sẽ dần tăng khi tiến đến thời điểm cuối năm.

Dòng vốn FDI được giải ngân trong quý I đã tăng 5,6% trong khi con số FDI đăng ký lại giảm khoảng 50%.

“Mặc dù tăng trưởng vốn FDI giải ngân trong năm 2014 vẫn giữ nguyên, chúng tôi tin rằng mô hình kinh tế hiện tại được dẫn dắt bởi hoạt động đầu tư đến từ nước ngoài sẽ không bền vững, đặc biệt là khi những cải cách đối với thị trường tài chính vẫn còn đứng yên.” – Báo cáo đánh giá.

Từ những đánh giá trên, HSBC nhận định Việt Nam sẽ là một nền kinh tế phát triển với hai tốc độ. Xuất khẩu được kỳ vọng sẽ vượt trội trên phương diện cạnh tranh khu vực ngày càng tăng với chi phí lao động, điện nước rẻ hơn so với các nước láng giềng. Ngược lại, các hoạt động trong nước sẽ vẫn giảm sút trừ khi các quan chức Nhà nước thực hiện các biện pháp cải cách để giải quyết vấn đề nợ xấu và cải thiện điều hành.

Chính phủ rõ ràng là không vội vã…

Các chuyên gia đặt câu hỏi: khi nào thì những cải cách ý nghĩa sẽ diễn ra để giúp Việt Nam thực hiện được tiềm năng của mình?

“Chính phủ rõ ràng đang không vội vã khi họ đang cố gắng để hạn chế các chi phí xã hội.”

Điều đó có nghĩa rằng những biện pháp cải thiện từng phần sẽ được ưu ái hơn so với những biện pháp đại tu quyết liệt để cải thiện quản trị doanh nghiệp và quản lý hệ thống tài chính. Nhưng HSBC cho rằng, càng đợi thì chi phí sẽ càng tăng cao. Nguồn thu ngân sách Nhà nước giảm do nguồn thu từ thu nhập và thuế giá trị gia tăng thấp với nguyên nhân là do nhu cầu đối với nhập khẩu trì trệ và các doanh nghiệp nội địa ngày càng yếu hơn. Nguồn vốn nhàn rỗi với đa số các ngân hàng đang đầu tư lượng thanh khoản dư thừa của mình vào trái phiếu hơn là cho vay để khuyến khích hoạt động sản xuất. Nhu cầu đi vay của các doanh nghiệp và cá nhân tiềm năng đều thấp.

Như vậy, đã hết quý I/2014 nhưng có vẻ nền kinh tế Việt Nam vẫn đang đi rất chậm.

Hải Minh