Nhiều ngành hàng sụt giảm, xuất khẩu gian nan cán mốc 165 tỷ USD

Theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu tháng 9 năm 2015 ước đạt 14,2 tỉ USD, giảm 1,2% so với tháng 8/2015 nhưng lại tăng 12,8% so với cùng kỳ năm 2014. Tính chung 9 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu ước đạt 120,7 tỉ USD, tăng 9,6% so với cùng kỳ năm 2014.

Áp lực cạnh tranh giảm giá và kiện phòng vệ

Điểm sáng trong xuất khẩu 9 tháng qua là nhóm hàng công nghiệp chế biến với giá trị xuất khẩu đạt 94,96 tỉ USD, tăng 19,2% so với cùng kỳ 2014. Tuy nhiên, nhóm hàng nông sản, thủy sản, kim ngạch xuất khẩu 9 tháng đầu năm ước đạt 15,4 tỉ USD, giảm 9,9% so với cùng kỳ năm 2014.

Nguyên nhân chính của sự sụt giảm là do sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường và việc phá giá đồng tiền của nhiều nước. Trong đó có nhiều nước là đối thủ cạnh tranh của Việt Nam như Brazil, Ấn Độ, Indonesia hạ giá đồng nội tệ để thúc đẩy xuất khẩu đã tạo khó khăn cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Ông Đỗ Hà Nam - Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê-Ca cao (Vicofa), đồng thời cũng là Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam - cho biết khó khăn lớn nhất đối với ngành hàng cà phê là tỷ giá đồng tiền giảm không đáng kể. Trong khi đó, nước cạnh tranh thị trường xuất khẩu cà phê với Việt Nam là Brazil thì giảm rất nhiều (tới 70%) nên cà phê của Brazil được bán ra ồ ạt.

Còn theo ông Lê Văn Quang - Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Thủy sản Minh Phú - tỷ giá của đồng tiền Việt Nam điều chỉnh không nhiều, trong khi các nước như Indonesia phá giá 42,4%, Ấn độ 22%, Thái Lan 18%. Điều này đã khiến cho giá tôm của Việt Nam đang cao hơn các nước cùng xuất khẩu tôm tới 20%...

Đặc biệt, nhiều nước sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo hộ sản xuất trong nước. Đơn cử như thời gian gần đây Ấn Độ áp thuế tự vệ 20% đối với một số sản phẩm thép nhập khẩu; 3 thị trường Đông Nam Á là Indonesia, Thái Lan và Malaysia đều tiến hành điều tra chống bán phá giá đối với thép, tôn lạnh của Việt Nam.

Nhiều ngành hàng chủ lực được dự báo giảm

Mặc dù nhiều ngành hàng gặp khó khăn, song theo dự báo của Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu năm 2015 ước đạt 165-166 tỷ USD, tăng khoảng 10% so với năm 2014 và đạt chỉ tiêu Quốc hội thông qua.

Trong khi đó, kim ngạch nhập khẩu cả năm ước 171 tỷ USD, tăng 16,5% so với năm 2014. Nhập siêu ước khoảng 5,5-6 tỷ USD, bằng khoảng 3,3% - 3,6% kim ngạch xuất khẩu.

Đối với một số ngành chủ lực, như gạo, dự kiến 3 tháng cuối năm, xuất khẩu gạo sẽ tăng về lượng, đạt gần 2 triệu tấn. Tổng lượng xuất khẩu cả năm 2015 đạt khoảng 6,5 triệu tấn, trị giá khoảng 431 triệu USD, tăng 2,7% về lượng và giảm 4,6% về trị giá so với năm 2014.

Đối với ngành thủy sản, dự kiến 3 tháng cuối năm đạt gần 2,1 tỷ USD (bình quân khoảng 700 triệu USD/tháng). Kim ngạch xuất khẩu cả năm đạt khoảng 6,8 tỷ USD, giảm 13% so với cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu tôm năm 2015 dự kiến đạt trên 3 tỷ USD.

Ngành cà phê trong những tháng cuối năm có nhiều lợi thế khi đây là tháng mùa vụ của mặt hàng này. Theo dự báo, sản lượng vụ cà phê 2015 - 2016 không thấp hơn vụ trước. Dự báo 3 tháng cuối năm, xuất khẩu cà phê sẽ có mức tăng hơn tháng trước, đạt bình quân khoảng 143.000 tấn/tháng.

Dự báo cả năm, xuất khẩu cà phê sẽ đạt khoảng 1,4 triệu tấn, kim ngạch khoảng 2,8 tỷ USD, giảm 17% về lượng và 21% về trị giá so với năm 2014.

Xuất khẩu cao su thiên nhiên năm 2015 dự báo có thể đạt 1,1 triệu tấn, tăng nhẹ khoảng 3,2% về lượng; kim ngạch đạt khoảng 1,6 tỷ USD, giảm khoảng 10% so với năm 2014.

Đặc biệt, xuất khẩu hàng dệt may được dự báo sẽ bứt phá mạnh trong các tháng cuối năm do vào chính vụ và nhu cầu nhập khẩu mặt hàng này vào Hoa Kỳ tăng. Kim ngạch xuất khẩu cả năm dự kiến có thể đạt 23 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2014.

Khai thông thị trường, hỗ trợ DN nhỏ

Để thực hiện mục tiêu, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh - cho biết trong thời gian tới sẽ tiếp tục tăng cường phối hợp với các bộ, ngành liên quan, các hiệp hội ngành hàng để kịp thời giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, hỗ trợ hoạt động xuất khẩu của DN. Tư vấn cho các DN vừa và nhỏ tiếp cận vốn để phát triển sản xuất.

Đặc biệt, Bộ Công Thương sẽ rà soát, đánh giá tác động của các biện pháp phòng vệ thương mại, các biện pháp bảo hộ thương mại các nước hiện đang áp dụng với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, từ đó, chủ động làm việc với các cơ quan chức năng của nước sở tại để giải quyết, khắc phục, tháo gỡ các rào cản này.

Cùng với đó, Bộ Công Thương phối hợp với Bộ NN&PTNT sẽ làm việc với cơ quan quản lý các nước sở tại, các thương vụ, đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam để thúc đẩy đàm phán, ký kết thỏa thuận về thương mại, cũng như các hiệp định hoặc thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau về chất lượng sản phẩm nhằm giúp mở cửa cho các chủng loại trái cây, rau quả có thế mạnh của Việt Nam.