Sợ bị phân biệt đối xử, DN vẫn phải "trả thêm" chi phí ngoài luồng

Theo TS Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), có 94% doanh nghiệp tham khảo sát đánh giá sự chuyển biến của chính sách, pháp luật hải quan là tích cực.

Trong số này, các doanh nghiệp tỏ ra hài lòng trong việc tiếp cận thông tin về thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan qua cổng thông tin điện tử ngành (89% hài lòng), của cơ quan hải quan địa phương (76% hài lòng) và qua các lớp tập huấn (74% hài lòng).

Tuy nhiên, trong việc thực hiện thủ tục hành chính hải quan, phần lớn doanh nghiệp đánh giá ở mức "bình thường." Cụ thể, 26% doanh nghiệp cho rằng các thủ tục nộp thuế dễ hoặc rất dễ.

Ngược lại, một số thủ tục có lượng doanh nghiệp tương đối lớn đánh giá là "khó, rất khó" thực hiện như thủ tục hoàn thuế, không thu thuế (31%), thủ tục xét miễn thuế (26%) và giải quyết khiếu nại (23%). Trung bình 54% doanh nghiệp được hỏi cho biết đã từng gặp vướng mắc trong quá trình tìm hiểu thông tin về pháp luật hải quan.

Về thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan, phần lớn doanh nghiệp đánh giá ở mức bình thường. Cụ thể 26% doanh nghiệp cho rằng các thủ tục nộp thuế dễ, rất dễ. Có 10% doanh nghiệp đánh giá thủ tục kiểm tra hồ sơ và thủ tục xác nhận hàng hoá qua khu vực giám sát ở mức dễ, rất dễ.

Một vài thủ tục có một số lượng tương đối lớn các doanh nghiệp cho là khó, rất khó như thủ tục hoàn thuế, không thu thuế (31%), thủ tục xét miễn thuế (26%) và giải quyết khiếu nại (23%).

Về sự phục vụ của công chức hải quan, phần lớn doanh nghiệp đánh giá ở mức bình thường, từ 55-61% tại tất cả các tiêu chí. Đáng lưu ý, có khoảng 35% doanh nghiệp được khảo sát từ chối trả lời câu hỏi về việc chi trả phí ngoài quy định.

Bên cạnh đó, vẫn có 28% doanh nghiệp cho biết họ phải trả thêm chi phí ngoài quy định trong quá trình thực hiện các thủ tục hành chính về hải quan. Một số doanh nghiệp cho biết họ e ngại sẽ bị phân biệt đối xử nếu không chi trả thêm chi phí ngoài quy định.

"Doanh nghiệp có quy mô càng lớn khả năng từng bị xử lý vi phạm càng cao. Chỉ có 27% doanh nghiệp từng bị xử phạt có tiến hành khiếu nại về quyết định xử lý vi phạm của cơ quan hải quan" - Báo cáo nêu.

Đánh giá về những kết quả nêu trên, ông Lộc cho rằng, báo cáo đã ghi nhận những kết quả của việc thực hiện Nghị quyết 19 của Chính phủ công bố năm 2014. Chính phủ Việt Nam, ngành Tài chính nói chung và Hải quan nói riêng đề ra chương trình khá đồng bộ cải cách toàn diện.

Tuy nhiên, Chủ tịch VCCI cũng thừa nhận, khó khăn lớn nhất mà doanh nghiệp gặp phải là sự phối hợp giữa các cơ quan chuyên ngành trong khi thực hiện thủ tục hải quan.

Khó khăn này được ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Th​ủy sản Việt Nam (VASEP) nhấn mạnh một lần nữa trong những chia sẻ của mình. Theo ông Nam, ngành thủy sản hiện hiện phải liên hệ với khoảng 6 bộ, ngành trong quá trình xuất nhập khẩu nhưng thực tế không phải bộ, ngành nào cũng coi doanh nghiệp thực sự là đối tác để tạo điều kiện khi làm thủ tục.

"Các doanh nghiệp ngành chúng tôi hiện vẫn mắc vì quản lý chuyên ngành quá nặng nề. Chúng tôi kiến nghị Bộ Tài chính có thêm ý kiến với các bộ, ngành để các bộ khác thực hiện cải cách nhanh hơn," ông Nam nêu ý kiến.

"Chúng ta đang trong cuộc đua nâng hạng khép lại khoảng cách giữa Việt Nam và các nước ASEAN và khép lại khoảng cách của ngành này với kỳ vọng của doanh nghiệp. So với 2013 đã có nhiều tiến bộ và bắt đầu trong giai đoạn gia tốc, doanh nghiệp ghi nhận nỗ lực của ngành hải quan" - ông Lộc kết luận.