Vì sao chức danh “hàm” tồn tại hơn 20 năm?

Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng vừa ký ban hành Kết luận số 33 về việc thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ giữ chức vụ hàm. Theo đó sẽ chấm dứt việc bổ nhiệm cán bộ giữ chức vụ hàm ở các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị kể từ ngày 1/4/2022 (chức vụ hàm ngoại giao thực hiện theo quy định riêng). Kết luận của Bộ Chính trị cũng mở ra một “cánh cửa” mới để cán bộ có thể phát triển, phấn đấu.

Ông Nguyễn Đức Hà, nguyên Vụ trưởng Ban Tổ chức Trung ương

Trao đổi với phóng viên VOV.VN, ông Nguyễn Đức Hà, nguyên Vụ trưởng Ban Tổ chức Trung ương cho rằng chủ trương này là hoàn toàn đúng đắn để khắc phục tình trạng vận dụng thái quá; siết chặt kỷ luật kỷ cương trong công tác cán bộ.

PV: Trong hệ thống thang bảng lương của chúng ta không thấy có chức vụ "hàm". Vậy chức vụ "hàm" là gì và tại sao bây giờ chúng ta phải chấm dứt bổ nhiệm cán bộ giữ chức vụ "hàm", thưa ông?

Ông Nguyễn Đức Hà: Chức danh "hàm" đã có cách đây hơn 20 năm, nó ra đời với mục đích để xử lý, giải quyết chế độ chính sách cho cán bộ. Ví như một vụ có nhiều vụ phó đã giữ chức vụ này trong một thời gian dài, hơn 2 nhiệm kỳ, 8 năm hoặc nhiều hơn, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ nhưng không lên được vụ trưởng, trong khi tuổi vẫn còn trẻ, thì có thể xem xét “phong hàm” cấp trưởng cho những cán bộ này, thực chất để cho họ được hưởng phụ cấp cao hơn, còn thực tế vẫn là phó, làm nhiệm vụ của cấp phó.

Một lý do nữa dẫn tới việc “phong hàm” là sau khi sắp xếp tổ chức, 2 vụ nhập làm một, 3 cục nhập làm một, chỉ giữ một trưởng điều hành, các vị trí trưởng còn lại thừa ra. Để giải quyết vấn đề trong lúc quá độ, các vị trí trưởng thừa ra vẫn được giữ hàm trưởng, để bảo lưu chế độ chính sách cho anh em, chứ không làm nhiệm vụ điều hành.

Có một thực tế nữa là người đang làm vụ trưởng nhưng được lấy lên làm Thư ký Thủ tướng, Thư ký Ủy viên Bộ Chính trị… Do đã làm vụ trưởng rồi, nên chuyển sang làm Thư ký vẫn để họ giữ hàm vụ trưởng.

Xét một cách công bằng, áp dụng cơ chế “hàm” đối với nhiều trường hợp là hợp lý, nhưng điều bất hợp lý là trong quá trình thực hiện, chỗ này, chỗ kia mở rộng quá, rồi lạm dụng quá cuối cùng thành bất hợp lý, không còn chặt chẽ và phù hợp như lúc đầu. Dẫn tới, có quá nhiều người mang “hàm”, không chỉ vụ phó mang hàm vụ trưởng, mà lại có cả trưởng phòng mang hàm vụ phó, hưởng chế độ của vụ phó… người ta thấy đơn vị chỉ toàn là lãnh đạo, đơn vị có 1 vụ trưởng nhưng có đến 6-7 người mang hàm vụ trưởng, rồi 4-5 vụ phó nữa, bên ngoài trông vào cũng thấy gợn gợn, không phù hợp.

Vì thế Kết luận 33 được ban hành. Theo quan điểm của tôi, việc dừng phong hàm cũng đúng, với những trường hợp đặc biệt có thể vẫn cho bảo lưu, như thế là hợp tình hợp lý, nhân văn.

PV: Vậy theo ông việc chấm dứt bổ nhiệm cán bộ giữ chức vụ hàm có ý nghĩa gì đối với công tác cán bộ hiện nay?

Ông Nguyễn Đức Hà: Theo tôi chủ trương đó là hoàn toàn đúng đắn để khắc phục tình trạng vận dụng thái quá; siết chặt kỷ luật kỷ cương trong công tác cán bộ. Trước hết là tuân thủ pháp luật, chính sách của Nhà nước, khung bảng lương của Nhà nước không có chức danh hàm mà lại mang chức danh này ra áp dụng là sai, không đúng quy định pháp luật của Đảng, Nhà nước.

"Lâu nay chế độ chính sách của ta luôn gắn với chức vụ, nên nó làm cho cán bộ chỉ hướng vào con đường chức vụ, nên người ta mới phải tìm mọi cách để chạy chức chạy quyền".

Như thời gian vừa qua, do cơ chế này bị vận dụng rộng quá nên dẫn tới phản cảm. Vì cảm tình, thân quen, người ta lợi dụng cơ chế để mà lách để nâng cán bộ lên để hưởng chế độ, để giải quyết khâu oai, chứ thực tế năng lực chuyên môn chẳng suất sắc gì.

Các quy định của Đảng rất đúng, rất trúng, rất chính xác nhưng vấn đề nằm ở chỗ quá trình thực hiện, chỗ này, chỗ kia tranh thủ vận dụng khiến cho quy định trở nên méo mó, cuối cùng trở nên phản cảm.

Còn bây giờ trong chế độ chính sách đã hợp lý hợp tình rồi, ví như Thư ký cho Ủy viên Bộ Chính trị được hưởng chế độ của vụ trưởng không cần tới chữ hàm vẫn được hưởng; cấp phó cũng không phong hàm nữa, bởi vẫn thực hiện nhiệm vụ cấp phó, còn chế độ vẫn được nâng lương thường xuyên, định kỳ.

Còn đối với cán bộ có thừa năng lực, chuyên môn, kết luận cũng mở ra hướng mới đó là chế độ chuyên gia cao cấp, cán bộ làm nhiệm vụ nghiên cứu, tham mưu chiến lược trong các cơ quan tham mưu, giúp việc của Đảng ở Trung ương, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Quốc hội…

Cách làm này theo tôi là rất phù hợp, nó khuyến khích cán bộ phát triển về chuyên môn, nếu chuyên môn thực sự vững, thực sự sâu sắc, có đủ tiêu chuẩn để phong chuyên gia cao cấp, thì hưởng chế độ theo ngạch chuyên gia thậm chí còn cao hơn vụ trưởng.

PV: Thực hiện Kết luận này liệu có góp phần ngăn được tình trạng chạy chức chạy quyền không thưa ông?

Ông Nguyễn Đức Hà: Thực tế lâu nay chế độ chính sách của ta luôn gắn với chức vụ, nên nó làm cho cán bộ chỉ hướng vào con đường chức vụ, nên người ta mới phải tìm mọi cách để chạy chức chạy quyền. Nhưng bây giờ khuyến khích anh em đi sâu vào nghiên cứu, đi sâu vào chuyên môn, chuyên môn tốt anh vẫn có thể phát triển theo con đường chuyên gia. Nguyện vọng phát triển, phấn đấu của mỗi con người, của mỗi cán bộ là chính đáng, nhưng nếu cánh cửa đi theo con đường chức vụ “hẹp” thì anh vẫn có thể đi vào cánh cửa khác. Như vậy cán bộ của ta không chỉ phấn đấu bằng con đường chức vụ còn có thể phấn đấu bằng con đường chuyên môn. Kết luận 33 đã thể hiện rõ nội dung này. Phát triển theo con đường chuyên gia, cũng có tiêu chuẩn, cơ chế, chính sách riêng. Theo tôi, phát triển được ở con đường chuyên gia mới là vĩnh viễn, đẳng cấp, chức vụ qua đi rồi cũng hết. Như vậy có Kết luận 33 sẽ chặt chẽ hơn trong việc lựa chọn cán bộ lãnh đạo.

PV: Cá nhân ông nghĩ sao về 2 chức danh Vụ trưởng và Chuyên gia?

Ông Nguyễn Đức Hà: Hai chức danh này là khác nhau. Nếu tôi không có năng lực quản lý, mà đưa tôi vào ghế quản lý, có khi lại đi tù sớm. Còn tôi có chuyên môn thì cứ con đường chuyên môn tôi phát triển. Thực tế vừa rồi, bao nhiêu cán bộ phải ra tòa, đâu phải cứ làm vụ trưởng này, cục trưởng kia là sướng. Công việc phù hợp với trình độ, năng lực, sở thích của mình là quý nhất, sẽ giúp phát huy hiệu quả cao nhất. Cán bộ có người chuyên môn giỏi, quản lý cũng giỏi thì bổ nhiệm người như thế là quá tốt. Nhưng cán bộ có chuyên môn sâu, nhưng quản lý không có kinh nghiệm, mà đưa lên làm quản lý có khi là làm hại họ.

Tuy nhiên không phải cán bộ có chuyên môn giỏi được giao làm quản lý là hỏng cả, nhiều người biết tu dưỡng bản thân, có thể vượt qua được cám dỗ, không bị lôi kéo, tha hóa.

PV: Xin cảm ơn ông./.