Vì sao Nhật Bản phát hiện ra mỏ đất hiếm đủ cho nhân loại dùng trong 730 năm nhưng vẫn trì hoãn khai thác?

Từ xưa đến nay, sự phát triển của khoa học công nghệ không thể tách rời tài nguyên. Do đó, tất cả các quốc gia trên thế giới đều đấu tranh công khai hoặc bí mật để giành được những nguồn tài nguyên khác nhau.

Bên cạnh tài nguyên dầu khí, còn có nhiều nguồn năng lượng cũng cần thiết cho sản xuất công nghiệp, chẳng hạn như các mỏ đất hiếm. Nguồn tài nguyên được gọi là "vàng công nghiệp" này đặc biệt khan hiếm và tất cả các quốc gia đều coi đây là nguồn tài nguyên chiến lược.

Đất hiếm được gọi là "vitamin của nền công nghiệp hiện đại" vì là thành phần không thể thiếu trong sản xuất các loại thiết bị và linh kiện trong công nghệ thông tin, y khoa, giao thông, hóa lọc dầu, luyện kim, quân sự và nhiều lĩnh vực khác.

Là một nước nhập khẩu đất hiếm lớn, Nhật Bản luôn rất bận tâm về nguồn cung và cầu tài nguyên này. Bởi cho dù đã trở thành một quốc gia phát triển, nhưng vì lãnh thổ nhỏ bé khiến Nhật Bản rơi vào tình trạng "khan hiếm tài nguyên" trầm trọng.

Đất hiếm được gọi là "vitamin của nền công nghiệp hiện đại". Ảnh: Sohu

Tất cả các mỏ đất hiếm ở Nhật Bản đều được nhập khẩu. Là nước tiêu thụ đất hiếm lớn thứ ba trên thế giới, 82% tổng lượng đất hiếm nhập khẩu của quốc gia này có nguồn gốc từ Trung Quốc. Do lo ngại về sự phụ thuộc nhiều vào các nước khác, Nhật Bản mong muốn khám phá và phát triển đất hiếm trên lãnh thổ của mình để đạt được tự do "đất hiếm".

Sau một thời gian dài thăm dò và phát triển, cuối cùng, nước này cũng đã thực sự phát hiện ra mỏ đất hiếm khổng lồ. Các nhà nghiên cứu đã tìm ra một mỏ đất hiếm ngoài khơi quốc gia này với trữ lượng lớn tới mức có thể cung cấp cho chúng ta đất hiếm đủ dùng trong vài thế kỷ nữa, trữ lượng của nó đủ cho con người trong 730 năm.

Mỏ đất hiếm khổng lồ này đã được phát hiện gần đảo Minamitori, nơi nằm trong lớp phù sa dưới đáy biển sâu 5.000 mét. Mặc dù vị trí này cách xa Nhật Bản 1.800 km và vẫn nằm trong vùng nước sâu, nhưng chính phủ Nhật Bản đã ngay lập tức ban hành chỉ thị liên tục thăm dò và chuẩn bị phát triển.

Theo đó, việc phát hiện ra mỏ đất hiếm dưới đáy biển sâu với trữ lượng lên tới hơn 16 triệu tấn này đủ cho con người sử dụng trong 730 năm. Nếu có thể khai thác mỏ đất hiếm này, sự phát triển công nghiệp và công nghệ của Nhật Bản cũng sẽ đạt đến trình độ cao hơn.

Mỏ đất hiếm khổng lồ được Nhật Bản phát hiện ở gần đảo Minamitori. Ảnh: Sohu

Vậy tại sao Nhật Bản lại chưa có động thái nào trong việc khai thác?

Đầu tiên, một hạn chế trong việc khai thác của Nhật Bản chính là "khoảng cách". Mỏ đất hiếm này được phát hiện gần đảo Minamitori, cách Nhật Bản khoảng 1.800 km. Điều này có nghĩa là sau khi Nhật Bản khai thác những loại đất hiếm này ở đó, họ lại phải di chuyển hàng nghìn dặm để vận chuyển chúng trở lại đất liền. Nhật Bản được bao bọc bởi biển nên chỉ có thể sử dụng phương tiện đường biển, tuy rằng đường biển có thể vận chuyển khối lượng lớn nhưng tốc độ di chuyển lại rất chậm.

Thứ hai là vị trí khai thác mỏ đất hiếm nằm ở độ sâu 5.600m dưới đáy biển khiến độ khó khai thác càng tăng. Điều này có nghĩa là máy khai thác ít nhất phải lặn đến độ sâu này. Dưới áp lực nước ở dưới đáy biển, những thiết bị này có thể bị "bẹp dúm" ở đây nếu không sử dụng vật liệu đặc biệt.

Khai thác đất hiếm là hoạt động khai thác quy mô lớn và thiết bị có thể đi xuống đáy biển sâu như vậy đòi hỏi hiệu suất lặn đủ cao. Tàu ngầm của Nhật Bản để phát hiện khoáng sản đất hiếm được thuê từ Mỹ. Những con tàu này thậm chí không có thiết bị đặc biệt để khai thác khoáng sản, chứ chưa nói đến khai thác đất hiếm.

Đến nay, Nhật Bản vẫn trì hoãn việc khai thác mỏ đất quý hiếm này. Ảnh: Sohu

Cuối cùng là chi phí khai thác. Hai nguyên nhân khách quan trên khiến chi phí khai thác đất hiếm rất cao. Nhật Bản đã ước tính chi phí dựa trên hệ thống khai thác với lực nâng bùn là 3500 tấn/ngày và nhận thấy rằng theo giá đất hiếm trên thị trường quốc tế hiện nay, việc khai thác sẽ dẫn tới sự thua lỗ tuyệt đối. Họ cho rằng nếu giá đất hiếm có thể duy trì ở mức cao nhất trong lịch sử và duy trì trong 20 năm thì việc khai thác đất hiếm dưới biển sâu mới thu được lợi ích kinh tế.

Ngoài ra, việc thiếu công nghệ luyện, tách trên đất liền cũng là một nguyên nhân quan trọng ảnh hưởng đến việc khai thác. Nhật Bản vẫn chưa làm chủ được công nghệ luyện và tách đất hiếm, đồng nghĩa với việc họ phải tìm các "nhà xử lý thứ cấp" sau khi khai thác, và chi phí sẽ trở nên cao hơn trong lần giao dịch thứ hai. Vì vậy, ngay cả khi được khai thác thành công, cái gọi là tự do của đất hiếm không thể đạt được.

Dưới những ràng buộc của các điều kiện khác nhau, Nhật Bản hiện không có ý định khai thác mỏ đất hiếm khổng lồ này. Họ nói rằng cần thêm thời gian cho các cuộc khảo sát để xác định xem liệu có bất kỳ giá trị phát triển nào hay không.