Viện Kiểm sát kháng nghị vụ đấu giá khu dân cư 'nghìn tỷ' ở Bình Dương

Hủy 2 bản án sơ thẩm và phúc phẩm

Ngày 26/6, Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) Cấp cao tại TPHCM (Viện cấp cao 3) vừa có quyết định kháng nghị giám đốc thẩm đối với Bản án phúc thẩm số 264/2021/KDTM-PT ngày 24/3/2021 của TAND TPHCM. Theo đó, Viện cấp cao 3 kháng nghị giám đốc thẩm đối với Bản án sơ thẩm số 99/2020/KDTM-ST ngày 12/11/2020 của TAND quận 7 và Bản án phúc thẩm số 264/2021/KDTM-PT ngày 24/3/2021 của TAND TPHCM. Đồng thời, đề nghị Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại TPHCM xét xử giám đốc thẩm theo hướng hủy hai bản án nêu trên, để giải quyết lại. Ngoài ra, tạm đình chỉ thi hành đối với bản án sơ thẩm và phúc thẩm nêu trên cho đến khi có quyết định giám đốc thẩm.

Đây là vụ án “Hủy kết quả bán đấu giá và tranh chấp hợp đồng tín dụng”, giữa nguyên đơn là Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Thiên Phú, bị đơn là Công ty CP Dịch vụ Đấu giá Nam Sài Gòn gây thất thoát của Nhà nước hàng ngàn tỷ đồng.

Theo hồ sơ vụ án, trong thời gian từ 2001 đến 2007, Công ty Thiên Phú vay của Agribank Chợ Lớn số tiền 305 tỷ đồng và 18.643,3 lượng vàng để thực hiện dự án Khu dân cư Hòa Lân tại xã Thuận Giao, huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương, tổng diện tích là 490.765,1m2, trong đó có 243.912m2 đất Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất và 246.853,1m2 đất Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất.

Để đảm bảo cho khoản vay, Công ty Thiên Phú đã dùng dự án Hòa Lân để thế chấp ngân hàng. Sau đó, dự án không triển khai được, Công ty Thiên Phú không trả được nợ và phát sinh nợ xấu vào năm 2008. Đến ngày 17/4/2015, Công ty Thiên Phú và Agribank Chợ Lớn ký biên bản thỏa thuận đồng ý giao dự án Hòa Lân cho Agribank Chợ Lớn toàn quyền bán đấu giá tài sản thế chấp để thu hồi nợ.

Ngày 17/6/2015, Agribank Chợ Lớn ký hợp đồng bán đấu giá tài sản số 10/2015/ĐGNSG với Công ty Nam Sài Gòn. Ngày 25/5/2017 tại phiên đấu giá lần thứ 13 thì đấu giá thành, người trúng đấu giá là Công ty CP Xây dựng A Đông Hải (nay là Công ty Kim Oanh TPHCM) với giá là 1.353 tỷ đồng. Ngày 1/7/2017, Công ty Nam Sài Gòn ký với Công ty CP Xây dựng A Đông Hải hợp đồng mua bán tài sản bán đấu giá thành số 01-10/2017/HĐMBTSBĐG do Văn phòng Công chứng Thành Phố Mới chứng thực.

Tuy nhiên, Viện cấp cao 3 nhận thấy có hành vi vi phạm các quy định về hoạt động cho vay của các tổ chức tín dụng, liên quan đến việc Agribank Chợ Lớn cho Công ty Thiên Phú vay vốn. Trước, trong và sau khi cho vay, ngân hàng đều có vi phạm nghiêm trọng khi tất cả các báo cáo thẩm định về mặt tài chính đều dựa trên báo cáo tài chính của công ty không có kiểm toán.

Từ năm 2002, khả năng tài chính của Công ty Thiên Phú rất yếu kém; nguồn vốn chủ sở hữu là 12.798 triệu đồng; vốn điều lệ là 13.650 triệu đồng; kết quả kinh doanh các năm liên tục lỗ với số lỗ năm sau cao hơn năm trước, việc đầu tư của công ty hoàn toàn là vốn vay. Mặt khác, trước khi có quyết định giao đất của cơ quan chức năng, ngân hàng đã phê duyệt và cho vay tổng số tiền là 592 tỷ đồng.

Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao tại TPHCM cho rằng Tòa án cấp sơ thẩm không làm rõ những vi phạm nghiêm trọng của Agribank Chợ Lớn, Công ty Nam Sài Gòn trong khi đấu giá Khu dân cư Hòa Lân.

Toàn bộ việc trả lãi vay đều lấy từ nguồn vay để trả nợ ngân hàng và sử dụng vốn vay để chi trả cho các hoạt động khác của công ty. Thực chất, công ty không có vốn tham gia dự án nhưng vẫn được ngân hàng giải ngân trong khi đó nội dung của các hợp đồng đều có điều khoản cam kết yêu cầu công ty phải có vốn tự có tham gia dự án. Việc làm trái nói trên cho thấy có dấu hiệu thông đồng giữa cán bộ ngân hàng và Công ty Thiên Phú để rút vốn vay ngân hàng.

“Thanh tra Chính phủ xác định việc Agribank Chợ Lớn cho Công ty Thiên Phú vay vốn có dấu hiệu tội phạm “Vi phạm các quy định về hoạt động cho vay của các tổ chức tín dụng”, cần chuyển cho Cơ quan điều tra xử lý theo đúng quy định pháp luật. Tuy nhiên đến nay, vi phạm này chưa có kết quả xử lý” quyết định kháng nghị giám đốc thẩm nêu rõ.

Tòa án cấp sơ thẩm chưa làm rõ vi phạm

Theo quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, Agribank Chợ Lớn đã nhận thức được việc Công ty Thiên Phú đã mất khả năng thanh toán, công ty chỉ còn dự án Hòa Lân là dự án cuối cùng được đem ra đấu giá để trả nợ. Lẽ ra, Agribank Chợ Lớn phải có trách nhiệm trong việc tổ chức đấu giá khách quan, công bằng, thẩm định giá đấu giá đúng với giá đất nhà nước quy định... đảm bảo thu hồi đến mức tối đa số nợ của Công ty Thiên Phú về cho nhà nước.

Tuy nhiên, Argibank Chợ Lớn cùng với Công ty Nam Sài Gòn đã thực hiện đấu giá không khách quan, tổ chức thẩm định giá không phù hợp với giá đất thị trường và giá đất Nhà nước quy định; giảm giá đấu giá thiếu căn cứ dẫn đến Nhà nước (Agribank là đơn vị 100% vốn Nhà nước) chỉ thu về được 1.353 tỷ đồng từ Công ty Kim Oanh, số nợ còn lại là hơn 1.111 tỷ đồng mà Tòa án cấp phúc thẩm tuyên buộc Công ty Thiên Phú phải trả cho ngân hàng là không có khả năng thi hành án vì trên thực tế công ty đã không còn hoạt động, không còn tài sản, không còn khả năng trả nợ nên Nhà nước bị thất thoát số tiền đặc biệt lớn này. Đây là những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, xâm phạm đến lợi ích Nhà nước, cần thiết phải hủy kết quả bán đấu giá, hủy hợp đồng bán đấu giá tài sản để giải quyết lại nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.

Sau khi Tiền Phong có loạt bài điều tra về khuất tất tại cuộc đấu giá nghìn tỷ này, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ ngành liên quan báo cáo

Từ những phân tích trên, Viện cấp cao 3 nhận thấy Tòa án cấp sơ thẩm không làm rõ những vi phạm nghiêm trọng của Agribank Chợ Lớn, Công ty Nam Sài Gòn, Công ty Thế Hệ Mới, Văn phòng công chứng Thành Phố Mới trong việc vi phạm nguyên tắc khách quan, công khai, minh bạch, công bằng trong đấu giá tài sản; Sử dụng chứng thư hết hạn, vi phạm nguyên tắc định giá tài sản; Vi phạm điều cấm của luật trong việc thế chấp, đấu giá và chuyển nhượng là quyền sử dụng đất mà Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất; Vi phạm Luật công chứng; Tính sai giá và diện tích của tài sản đấu giá; Cố tình bao che và không có biện pháp xử lý quyết liệt đối với hành vi vi phạm nghĩa vụ thanh toán của đơn vị trúng đấu giá...

Tòa án căn cứ kết luận thanh tra số 62/KL-TTR ngày 24/12/2018 để cho rằng những vị phạm, sai sót trong việc bán đấu giá tài sản của Agribank Chợ Lớn và các đơn vị liên quan chưa đến mức cần thiết hủy kết quả đấu giá và hợp đồng bán đấu giá tài sản là không xem xét, đánh giá chứng cứ một cách toàn diện, khách quan, bỏ lọt những vi phạm pháp luật nghiêm trọng, đồng thời cũng không đánh giá được tính chất, mức độ của những vi phạm đã xâm phạm nghiêm trọng đến lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước, gây thất thoát của Nhà nước hàng ngàn tỷ đồng.

VKSND Cấp cao tại TPHCM quyết định tạm đình chỉ thi hành đối với bản án sơ thẩm và phúc thẩm nêu trên cho đến khi có quyết định giám đốc thẩm.

Việc cấp tín dụng, thế chấp, đấu giá, chuyển nhượng dự án Hòa Lân của Agribank Chợ Lớn là những vi phạm nghiêm trọng trong việc phê duyệt quy hoạch dự án cho Công ty Thiên Phú của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tỉnh Bình Dương cũng không được Tòa án xem xét đánh giá một cách đầy đủ, toàn diện, nên không làm rõ hậu quả là dự án không được triển khai, kéo dài, gây thất thoát, lãnh phí tài sản của Nhà nước ở mức độ đặc biệt nghiêm trọng. Những vi phạm này có dấu hiệu hình sự, đã được kiến nghị xử lý nhưng đến nay chưa có kết quả, do đó cần thiết phải tiếp tục kiến nghị xử lý theo đúng quy định pháp luật.

Bên cạnh đó, việc Tòa án cấp phúc thẩm chẳng những không xem xét đánh giá các vị phạm pháp luật nghiêm trọng nêu trên của bản án sơ thẩm, giữ nguyên án sơ thẩm mà còn tính sai số tiền lãi Công ty Thiên Phú phải trả ngân hàng, tổng cộng là 2.687 tỷ đồng nhưng bản án phúc thẩm chỉ xác định số tiền tổng cộng là 2.561 tỷ đồng, tức là thiếu hơn 125 tỷ đồng nên khi tuyên buộc Công ty Thiên Phú phải trả cho Agribank Chợ Lớn số tiền hơn 1.111 tỷ đồng là không chính xác, dẫn đến việc tính án phí liên quan nghĩa vụ trả nợ cũng không chính xác. Như vậy, căn cứ khoản 2 Điều 326 Bộ luật Tố tụng dân sự có cơ sở để hủy toàn bộ hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm để xét xử lại nhằm đảm bảo việc giải quyết vụ tranh chấp đúng quy định pháp luật.

Sau khi trúng đấu giá, Công ty Kim Oanh nhiều lần liên tục vi phạm cam kết nghĩa vụ thanh toán trong thời gian dài 2 năm, đến ngày 21/5/2019 mới thanh toán đủ số tiền. Lẽ ra trong trường hợp này, Agribank Chợ Lớn phải áp dụng Điều 17 Quy chế đấu giá để hủy kết quả đấu giá vô điều kiện, không hoàn lại số tiền mà bên vi phạm đã thanh toán, buộc bồi thường thiệt hại... nhưng ngân hàng đã nhân nhượng, cố tình bao che vi phạm và không có biện pháp xử lý quyết liệt đối với Công ty Kim Oanh là vi phạm quy chế đấu giá, thông báo đấu giá và quy định ban đầu của chính Agribank Chợ Lớn đưa ra tại công văn số 196/NHNoCL-TD ngày 28/4/2017, làm ảnh hưởng đến việc thu hồi nợ xấu của ngân hàng cũng như quyền lợi của nhà nước.