Việt Nam đang sở hữu "vũ khí" thương mại để tăng tốc nền kinh tế

Mới đây, S&P Global Market Intelligence đã đăng tải bài viết phân tích về tình hình kinh tế Việt Nam trong những tháng đầu năm của ông Rajiv Biswas, Nhà kinh tế trưởng Châu Á - Thái Bình Dương của S&P Global Market Intelligence.

Bài viết này đề cập đến một số dự báo về tăng trưởng của kinh tế Việt Nam trong trung hạn. Trong đó có nhắc đến một số hiệp định thương mại mà nước ta đang là thành viên.

"Việt Nam cũng sẽ được hưởng lợi từ mạng lưới các hiệp định thương mại tự do đang phát triển", tác giả của bài viết nêu nhận định lạc quan về kinh tế Việt Nam. Mạng lưới các hiệp định thương mại tự do này đã giúp tăng cường khả năng cạnh tranh của Việt Nam với tư cách là một trung tâm xuất khẩu sản xuất chi phí thấp.

Là thành viên của nhóm các quốc gia ASEAN, Việt Nam đã được hưởng lợi đáng kể từ Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN (AFTA), loại bỏ đáng kể thuế quan đối với thương mại giữa các nước thành viên ASEAN kể từ năm 2010. ASEAN cũng có một mạng lưới các hiệp định thương mại tự do với các nước khác, các nền kinh tế lớn của châu Á-Thái Bình Dương. Đáng chú ý nhất là Khu vực mậu dịch tự do Trung Quốc-ASEAN có hiệu lực từ năm 2010.

Việt Nam cũng là thành viên của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) giữa 11 quốc gia Thái Bình Dương, bao gồm các nền kinh tế G20 như Canada, Mexico, Nhật Bản và Australia.

Tháng 3/2023, Chính phủ Vương quốc Anh về cơ bản đã kết thúc đàm phán về việc Vương quốc Anh gia nhập CPTPP. Vì Vương quốc Anh là nền kinh tế lớn thứ năm thế giới, việc gia nhập của Vương quốc Anh sẽ làm tăng đáng kể quy mô kinh tế chung của nhóm CPTPP, mang lại cho Việt Nam những lợi thế cạnh tranh đáng kể để xuất khẩu sang thị trường Vương quốc Anh cũng như thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của Vương quốc Anh.

Một hiệp định thương mại rất quan trọng có hiệu lực trong năm 2020 là Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam (EVFTA). EVFTA là một cú hích quan trọng đối với lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam, với 99% thuế quan song phương dự kiến sẽ được xóa bỏ trong 7 năm tới, cũng như cắt giảm đáng kể các rào cản thương mại phi thuế quan. Đối với Việt Nam, 71% thuế đã được xóa bỏ khi EVFTA có hiệu lực vào ngày 1/8/2020. Phạm vi của EVFTA rất rộng, bao gồm thương mại dịch vụ, mua sắm chính phủ và dòng vốn đầu tư.

Hiệp định Bảo hộ Đầu tư EU-Việt Nam cũng đã được ký kết sẽ giúp tăng cường đầu tư trực tiếp nước ngoài của EU vào Việt Nam khi hiệp định này được thực thi. Năm 2022, xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt 56 tỷ USD, tăng 10,2%.

Việt Nam cũng sẽ được hưởng lợi từ Hiệp định thương mại tự do Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) được thực thi từ ngày 1/1/2022; 15 quốc gia RCEP gồm 10 quốc gia ASEAN, cùng với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc và New Zealand. Việt Nam đã phê chuẩn hiệp định RCEP và do đó sẽ được hưởng lợi ngay từ ngày thực hiện RCEP. Hiệp định RCEP bao trùm nhiều lĩnh vực, bao gồm thương mại hàng hóa và dịch vụ, đầu tư, thương mại điện tử, sở hữu trí tuệ và mua sắm của chính phủ.

Thương mại song phương Việt - Mỹ

Thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với Việt Nam đạt 55,8 tỷ USD trong năm 2019, với mức thâm hụt mở rộng 41,2% so với năm 2018. Con số này được giảm nhẹ nhờ thặng dư 1,2 tỷ USD nghiêng về Mỹ trong thương mại dịch vụ, nhưng vẫn còn thâm hụt thương mại song phương tổng thể ở mức 54,5 tỷ USD vào năm 2019.

Năm 2020, thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với Việt Nam tiếp tục nới rộng, lên tới 69,7 tỷ USD, với tổng thâm hụt thương mại song phương về hàng hóa và dịch vụ là 68 tỷ USD. Năm 2021, thâm hụt thương mại hàng hóa song phương tiếp tục gia tăng đáng kể, lên tới 91 tỷ USD, do Việt Nam ngày càng tăng xuất khẩu hàng điện tử và máy móc sang Mỹ. Việt Nam xuất siêu hàng hóa lớn thứ ba với Mỹ trong năm 2021. Đến năm 2022, thâm hụt thương mại song phương về thương mại hàng hóa đã lên tới 116 tỷ USD.

Trong Báo cáo bán niên tháng 4/2021 về Chính sách kinh tế vĩ mô và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn của Mỹ, Bộ Tài chính Mỹ xác định rằng khi tham khảo Đạo luật cạnh tranh và thương mại đa ngành năm 1988, không có đủ bằng chứng để đưa ra kết luận rằng Việt Nam thao túng tỷ giá hối đoái của mình cho một trong hai mục đích được đề cập trong Đạo luật 1988, và gỡ việc dán nhãn Việt Nam là "nước thao túng tiền tệ".

Những lo ngại của chính phủ Mỹ tiếp tục được giải quyết sau một thỏa thuận song phương vào tháng 7/2021 giữa Mỹ và Việt Nam. Theo đó, Việt Nam cam kết không phá giá tiền đồng để cạnh tranh. Thỏa thuận được công bố trong một tuyên bố chung của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng.

Trong báo cáo bán niên tháng 12/2021 và tháng 6 năm 2022, Bộ Tài chính Mỹ cho biết cơ quan này tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để theo dõi tiến độ của Việt Nam trong việc giải quyết các mối quan ngại của Bộ Tài chính Mỹ và cho đến nay rất hài lòng với những tiến bộ mà Việt Nam đã đạt được.