VNDirect: Áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp tăng mạnh trong quý 2 và quý 3/2023, nhóm Bất động sản chiếm hơn 1/3

Trong báo cáo mới cập nhật, chứng khoán VNDirect ước tính tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong quý 4/2022 chỉ đạt 3.619 tỷ đồng, giảm 95% so với quý trước và 99% so với cùng kỳ. Trong đó, hầu hết là trái phiếu phát hành riêng lẻ và không có đợt phát hành trái phiếu công chúng nào.

Nguyên nhân giảm mạnh được cho tới từ hai nguyên nhân chính gồm Nghị định 65/2022/NĐ-CP được ban hành vào 16/9/2022 đã thắt chặt những quy định về cả phía cung và phía cầu đối với thị trường TPDN và niềm tin của nhà đầu tư đã giảm đi sau khi cơ quan quản lý chỉ ra một loạt các sai phạm của doanh nghiệp phát hành.

Xét cho cả năm 2022, thị trường TPDN trầm lắng với tổng giá trị phát hành giảm 64%, chỉ đạt 269.733 tỷ đồng. Trong đó, trái phiếu phát hành riêng lẻ chiếm 97%, đạt 261.934 tỷ đồng; phát hành ra công chúng đạt 7.799 tỷ đồng.

Sang tới năm 2023, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn trong quý 1/2023 ước tính giảm 40% so với quý 4/2022 xuống 30.655 tỷ đồng. Tuy nhiên, áp lực đáo hạn sẽ tăng mạnh trong quý 2 và quý 3 năm 2023 với giá trị lần lượt đạt 93.139 tỷ đồng (+169% so với cùng kỳ) và 89.488 tỷ đồng (+50%). Sau giai đoạn thách thức này, giá trị đáo hạn trong quý 4 sẽ hạ nhiệt, chỉ tăng 33% so với quý trước về mức 59.571 tỷ đồng.

Cả năm 2023, với sự bùng nổ phát hành trái phiếu trong giai đoạn 2019 – 2021, tổng giá trị trái phiếu riêng lẻ đáo hạn ước tính lên tới khoảng 272.853 tỷ đồng, tăng 77% so với cùng kỳ. Trong đó, tỷ lệ TPDN đáo hạn của ngành Bất động sản và Tài chính – Ngân hàng, Khác lần lượt là 38% và 37%. (Thống kê chỉ bao gồm các đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ năm 2019 tới nay và đã bao gồm các doanh nghiệp phát hành đã thực hiện mua lại trái phiếu trước thời gian đáo hạn).

Theo VNDirect, trong bối cảnh chi phí tài chính gia tăng, lực cầu nội địa yếu đi, thị trường bất động sản trầm lắng, các doanh nghiệp đang có xu hướng hoãn, hoặc hủy kế hoạch mở rộng kinh doanh, dẫn đến giảm nhu cầu vốn. Do đó, VNDirect cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục trầm lắng trong nửa đầu năm 2023. Khối lượng phát hành sẽ phục hồi đáng kể trong nửa cuối năm 2023 từ mức nền thấp của 2022, nhờ lợi nhuận của doanh nghiệp khởi sắc hơn, lãi suất ổn định và cơ chế thị trường tốt hơn.

Mong chờ vào sửa đổi Nghị định 65

Cần nói rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc dẫn vốn dài hạn vào nền kinh tế. Mặc dù vậy, trong bối cảnh chính sách tiền tệ thắt chặt, chi phí tài chính gia tăng và thắt chặt phát hành trái phiếu, một số tổ chức phát hành có ít cơ hội tiếp cận nguồn vốn nhằm tái cơ cấu tài chính và đáp ứng nghĩa vụ nợ ngắn hạn. Rủi ro về khả năng thanh toán tập trung ở một số lĩnh vực có tỷ lệ đòn bẩy cao và hay biến động theo chu kỳ như lĩnh vực bất động sản.

Đặc biệt, những lo ngại về năng lực thanh toán ngày càng tăng khi một số vụ bắt giữ liên quan đến các vi phạm trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp và sử dụng vốn không đúng mục đích của một số nhà phát triển bất động sản lớn như Tân Hoàng Minh và Vạn Thịnh Phát. Niềm tin của nhà đầu tư cá nhân (lực lượng chiếm khoảng 1/3 khối lượng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp) vào thị trường này đã suy giảm xuống mức rất thấp, thể hiện thông qua việc nhiều nhà đầu tư đã vội vàng bán trái phiếu của bất kỳ tổ chức phát hành nào bằng mọi giá để thu tiền về tiền mặt. Thậm chí, theo nghiên cứu, hiện một số trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được giao dịch với mức 4-5% thấp hơn mệnh giá, với mức lợi suất khoảng 10%- 12%/năm. Điều này có nghĩa là người bán sẵn sàng chấp nhận với mức chiết khấu 14- 17%.

Các cơ quan chức năng đã đưa ra nhiều thông điệp nhằm xoa dịu tâm lý hoang mang của thị trường và một số giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn. Một trong những giải pháp đó là việc ban hành Nghị định 65 sửa đổi, tâm điểm thị trường đổ dồn vào sự kiện này. VNDirect cho rằng cần thêm thời gian để các thành viên tham gia thị trường gồm nhà phát hành, tổ chức bảo lãnh/tư vấn và nhà đầu tư thích ứng với các quy định mới.