Xem cá voi: Ngành công nghiệp bạc tỷ giúp du khách cận cảnh ngắm nhìn loài động vật lớn nhất hành tinh

Ngày Đại dương Thế giới được tổ chức vào ngày 8/6 hàng năm. Khi dịch bệnh được kiểm soát, càng nhiều người có cơ hội tiếp xúc với biển, chẳng hạn như hoạt động xem cá voi, ra biển ngắm loài động vật lớn nhất hành tinh.

Thế nhưng, bị một đám người ngồi trên thuyền nhỏ vây xem, cá voi có cảm thấy “phiền” không?

Xem cá voi là hoạt động quan sát cá voi trong môi trường tự nhiên, cũng tương tự như ngắm chim, là một hoạt động giải trí với tính chất giáo dục khoa học phổ biến. Thông thường người ta xem cá voi bằng thuyền, cũng có thể xem từ bờ biển hoặc bằng trực thăng.

Các hoạt động ngắm cá voi khoa học nên được thực hiện mà không can thiệp vào hoạt động sống bình thường của cá voi. Qua đó du khách có thể trải nghiệm vẻ đẹp của cá voi trong trạng thái tự nhiên, cũng có thể tìm hiểu kiến thức liên quan.

Hoạt động xem cá voi đầu tiên có từ năm 1950, tổng cộng 10.000 người cùng theo dõi cuộc di cư của cá voi xám dọc theo bờ biển San Diego của Hoa Kỳ.

Để quản lý hoạt động quan sát cá voi một cách có trật tự và tránh xung đột với cuộc sống bình thường của cá voi, cơ quan quản lý của ngành công nghiệp quan sát cá voi ra đời.

Quy trình xem cá voi

Ngắm cá voi cũng không phải tùy ý đi tới một chỗ bờ biển, đứng trên bờ biển chờ đợi hoặc theo thuyền ra biển là có thể thuận lợi hoàn thành. 

Chuẩn bị

Một số vùng biển có cá voi xuất hiện quanh năm, trong khi những vùng khác chỉ có thể quan sát một số loài cá voi trong khoảng thời gian cố định hàng năm. Tìm hiểu trước về tình hình, chọn thời gian xuất hiện thường xuyên của cá voi, tránh một chuyến đi vô ích.

Sau khi xác định đối tượng và thời gian xem cá voi, hãy chọn tổ chức và hướng dẫn quan sát cá voi đáng tin cậy. 

Làm việc với hướng dẫn viên

Đầu tiên, phải tìm cá voi. Cho dù trên đất liền, trên biển hay trên bầu trời, xác định cột nước phun là cách nhanh nhất để phát hiện cá voi.

Do cấu trúc và hành vi của các loài cá voi khác nhau, hình dạng của cột nước phun cũng khác nhau. Người xem cá voi chuyên nghiệp thậm chí có thể dựa trên hình dạng của cột nước phun, để xác định loại cá voi nào xuất hiện trên biển.

Ngoài việc xác định cột nước phun, chúng ta cũng có thể nhận định loài cá voi từ kích thước cơ thể, hình dạng nước thải, khu vực sinh sống và các đặc điểm khác. Hầu hết các loài cá voi sẽ dựng đuôi lên cao trước khi lặn, đặc biệt là lặn sâu. Các loài cá voi khác nhau có hình dạng đuôi khác nhau, đó là một trong những đặc điểm để nhận định.

Tuân thủ các nguyên tắc

Ngành công nghiệp xem cá voi ở hầu hết các khu vực đều có quy tắc tương ứng, vì vậy trong quá trình xem cá voi, cần chú ý đến nội dung hướng dẫn địa phương.

Trên biển, tàu ngắm cá voi không thể di chuyển thẳng về phía cá voi một khi chúng phát hiện mục tiêu quan sát. Xung quanh đối tượng được quan sát là cá voi, có "vùng cấm", "vùng tốc độ thấp" mặc định... Vùng cấm thường ở phía trước và phía sau hướng di chuyển của cá voi, tàu cần phải tiếp cận động vật ở tốc độ thấp khi ở vị trí bên cạnh cá voi và duy trì một khoảng cách nhất định. Khi nhiều tàu xem cá voi cùng nhau ngắm cá voi, phải xếp hàng chờ đợi.

Bộ quy tắc xem cá voi cũng có những hạn chế về thời gian ngắm cá voi trên biển, thường là giữa nửa giờ đến một tiếng rưỡi, và thời gian dài hơn cũng là một loại quấy rầy đối với cá voi.

Là hành khách, ngoài việc hiểu và tuân thủ các nguyên tắc, cũng phải tuân theo hướng dẫn trên tàu ngắm cá voi, chẳng hạn như luôn mặc áo phao, không gây ồn ào... vừa đảm bảo an toàn cho chính mình, vừa không làm phiền hoạt động sống của cá voi.

Ngành công nghiệp xem cá voi mang lại những gì?

Đối với người trong nghề

Ngành công nghiệp xem cá voi đã mang lại một nền kinh tế thịnh vượng và việc làm phong phú. Theo nghiên cứu, chỉ riêng trong năm 2009, ngành công nghiệp quan sát cá voi toàn cầu đã kiếm được 20 tỷ USD (khoảng 469,6 nghìn tỷ đồng), cung cấp việc làm cho ít nhất 13.000 người.

Chuyển đổi công nghiệp cung cấp cho người dân địa phương những cách thức mới để duy trì sinh kế của họ. Một số cơ sở xem cá voi nhỏ bao gồm các hộ gia đình rải rác địa phương, trong đó không thiếu người từng làm nghề đánh bắt cá ngoài khơi. Trong vùng biển ngày càng khan hiếm nguồn lợi thủy sản, sự phát triển của ngành công nghiệp quan sát cá voi đã dần chuyển đổi nghề nghiệp chính của ngư dân từ đánh bắt cá sang du lịch, gián tiếp thay đổi mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, và ở một mức độ nào đó, cải thiện mức sống của họ.

Đối với du khách

Giúp du khách có cái nhìn cận cảnh hơn về loài động vật to lớn nhất hành tinh. Thay vì ngắm nhìn các loài động vật biển trong thủy cung thì tận mắt chứng kiến cá voi ngoài biển khơi là loại trải nghiệm vô cùng đặc biệt. 

Hơn nữa, du khách cũng có thêm kiến thức về môi trường biển, nâng cao ý thức bảo vệ động vật và nhận thức rõ tầm quan trọng của thiên nhiên.

Đối với nghiên cứu khoa học

Bị hạn chế bởi kinh phí, năng lượng và nhân lực, các nhà nghiên cứu cá voi không thể tiến hành điều tra cá voi trong tự nhiên trong một thời gian dài. Ngành công nghiệp xem cá voi có thể cung cấp cho các nhà nghiên cứu cơ hội tham gia vào việc thu thập dữ liệu cá voi.

Đối với cá voi

Hoạt động xem cá voi trên biển gây ảnh hưởng nhiều hơn xem cá voi trên đất liền, bao gồm cả tích cực và tiêu cực, tùy thuộc vào hành vi của phía xem cá voi có khoa học và hợp lý hay không.

Hành vi ngắm cá voi không đúng quy cách có thể làm trầm trọng thêm mối quan hệ giữa cá voi và tàu thuyền. Ở một số vùng biển, cá voi kiếm ăn hoặc tránh kẻ thù tự nhiên và cảnh giác hơn với các tàu xem cá voi. Và để đảm bảo rằng hành khách có thể nhìn thấy cá voi thậm chí còn xuất hiện hiện tượng nhiều tàu cùng nhau đuổi theo cùng một con cá voi, tình huống này sẽ chỉ làm cho cá voi sợ hãi hơn về tàu xem cá voi. Ngoài ra, sự bao vây không có trật tự của nhiều tàu xem cũng có thể gây căng thẳng cho cá voi.

Ngoài ra, trong các vùng biển hợp pháp để săn bắt cá voi, việc xem cá voi làm tăng nguy cơ bị bắt và giết. Cá voi không thể phán đoán tàu tiếp cận mình là vì mục đích gì, một khi tàu xem cá voi bị nhầm thành "thuyền vô hại", khiến chúng buông lỏng cảnh giác, dễ dàng bị tàu săn cá voi giết chết.

Xem cá voi đã thay đổi thái độ của con người đối với thiên nhiên, bằng cách "tiếp xúc" thực sự với cá voi, giúp nhiều người cảm thụ được vẻ đẹp của động vật hoang dã. Dưới tiền đề đánh giá khoa học và quản lý tiêu chuẩn, ngành công nghiệp quan sát cá voi sẽ là một ngành thân thiện với môi trường bền vững.

Nguồn: The Paper