12 năm kiên định làm xe điện dù bị Elon Musk cười nhạo, một công ty giờ sở hữu chuỗi cung ứng vô song, soán cả ngôi ‘số 1 thế giới’ của Tesla

Elon Musk từng cười lớn khi ông được hỏi về khả năng cạnh tranh của BYD – công ty đã ra mắt 1 chiếc xe ô tô chạy pin ở miền nam Trung Quốc từ 3 năm trước Tesla.

Chủ đề cười nhạo của Musk là chiếc e6 – một dòng xe có thể chạy được 370 km cho mỗi lần sạc và chỉ mất 8 giây để đạt vận tốc 97 km/h.

“Bạn đã bao giờ nhìn thấy xe ô tô của họ chưa”, vị lãnh đạo Tesla nói trong buổi phỏng vấn với tờ Bloomberg – đi kèm với thái độ đùa giỡn. “Tôi không nghĩ rằng họ làm một sản phẩm tốt. Tôi không nghĩ rằng chiếc xe đó đặc biệt thu hút và công nghệ cũng không mạnh”.

Thời điểm đó là tháng 11/2011, chỉ 1 nửa năm sau khi Tesla IPO trên sàn Nasdaq và đưa Musk vào con đường trở thành người đàn ông giàu có nhất thế giới.

Tesla sẽ ra mắt mẫu xe Model S vào năm sau đó, một sự kiện sẽ bổ sung thêm sự hào nhoáng, am hiểu kỹ thuật với những người sở hữu xe chạy pin, mở ra sự sụp đổ của những dòng xe chạy động cơ đốt trong.

Thời gian thấm thoắt trôi qua cũng đã hơn chục năm, BYD hiện được minh oan – khi mà nhà máy xe chạy pin của họ ở Thâm Quyến luôn tấp nập nhân viên và người thăm quan.

Nhà sản xuất xe ô tô này đã giao 1,86 triệu chiếc xe điện và xe điện hybrid vào năm 2022. Con số này vượt mức 1,31 triệu chiếc xe của Tesla bán ra trong năm 2022, tức là cao hơn tới 42% và đưa BYD đứng vững ở vị trí nhà sản xuất xe điện số 1 thế giới.

Những nhà đầu tư vào BYD, gồm cả Berkshire Hathaway của Warren Buffett cũng mỉm cười khi mà giá cổ phiếu của công ty này đã tăng gấp 40 lần.

BYD hiện trị giá 98 tỷ USD, bằng vốn hóa của GM và Ford gộp lại. Số tiền lãi mà Berkshire Hathaway nhận được từ thương vụ đầu tư vào BYD được phó chủ tịch Charlie Munger mô tả là “gần như vô lý” khi so sánh với Tesla.

Vậy chính xác thì Munger đã nhìn thấy điều gì ở BYD khi công ty này vẫn còn là cái tên vô danh, thậm chí là kẻ bị Elon Musk nhạo báng?

“Những lợi thế của BYD là rất rõ ràng: Đầu tiên là pin hiệu suất cao mang tới lợi thế so với các đối thủ cạnh tranh”, theo chuyên gia Jeff Cai tới từ JD Power. Thứ 2, BYD có loạt sản phẩm và thiết kế thời thượng, phù hợp với người tiêu dùng Trung Quốc.

BYD sản xuất hàng chục mẫu xe do 2 lớp khách hàng khác nhau. Dòng Dynasty – nhắm tới tầng lớp trung lưu. Dòng Ocean nhắm tới thu hút những người lái xe trẻ tuổi.

Với BYD – công ty được thành lập từ 28 năm trước thì bí mật thành công của họ là niềm tin kiên định rằng một ngày nào đó pin sẽ là nguồn năng lượng thống trị của mọi thứ, thậm chí thay thế nhiên liệu hóa thạch cho ô tô.

Công ty bắt đầu như một nhà sản xuất pin có thể sạc lại cho điện thoại. BYD là một người chơi mới tới mảng xe ô tô, họ mới chỉ mở rộng sang làm xe ô tô vào năm 2003.

Dòng xe đầu tiên của họ là F3 – một mẫu mincar có giá 40.000 NDT (5.850 USD). Bằng việc giữ mức giá thấp dưới 100.000 NDT, BYD trở thành thương hiệu được yêu thích, có lợi thế vượt trội so với những đối thủ lớn hơn như Toyota và Honda.

Từ đó, BYD phát triển nhanh chóng. Khi Musk cười cợt BYD, công ty ở Thẩm Quyến đã có kinh nghiệm 8 năm làm xe hơi và đang là nhà lắp ráp lớn thứ 6 ở Trung Quốc. Sau đó, Trung Quốc cũng vươn lên trở thành thị trường xe hơi lớn nhất hành tinh, vượt Mỹ.

Trong thập kỷ tiếp sau đó, BYD đã đầu tư mạnh mẽ vào pin, sử dụng xe hybrid dần dần thay thế xe chạy xăng và chốt hạ bằng tuyên bố vào cuối năm ngoái rằng sẽ chấm dứt sản xuất động cơ đốt trong hoàn toàn để chuyển sang xe điện.

Tuy nhiên, hành trình điện hóa của BYD không phải toàn màu hồng. Trước khi E6 gia nhập thị trường, BYD đã phát triển F3e, một phiên bản chạy hoàn toàn bằng điện của mẫu F3 phổ biến với khả năng sạc tới 70% công suất chỉ trong 10 phút, đi xa tới 300 km với mức giá 150.000 NDT. Tuy nhiên, Dự án F3e đã bị phá bỏ vào năm 2010 trước khi có thể đi vào sản xuất khi thị trường xe điện non trẻ của Trung Quốc thiếu mạng lưới sạc.

Tuy nhiên, nhà sáng lập BYD là Wang Chuanfu vẫn kiên nhẫn. Ông vẫn định hướng công ty đầu tư vào cải tiến, phát triển nhũng mẫu mã mới và mở rộng năng suất của họ cho tới khi đạt được thành công.

“Nếu có 1 điều mà chúng tôi đã làm đúng thì tôi sẽ nói là chúng tôi giỏi hơn các đối thủ về mặt công nghệ”, Wang nói trong một bài phỏng vấn.

Cải tiến là chìa khóa trong tốc độ tăng trưởng của BYD. Trong những ngày đầu, BYD đã tìm cách làm pin điện thoại ở nhiệt độ phòng bình thường giúp họ vượt trội hơn đối thủ vốn cần phải thiết lập buồng sấy đắt đỏ cho dây chuyền sản xuất.

2 thập kỷ sau đó, công ty này đã chuyển quy mô đó để lắp ráp những chiếc xe điện. Dòng pin Blade của BYD vượt trội hơn hẳn trên thị trường.

Năm 2022, BYD chiếm 13,6% thị trường pin toàn cầu, biến họ thành nhà sản xuất pin xe điện lớn thứ 3 thế giới chỉ sau CATL và LG Energy Solution.

Tesla rất ấn tượng với BYD khi họ bắt đầu sử dụng pin Blade vào năm ngoái cho các dòng Model Y tại nhà máy Berlin Gigafactory. Đầu tháng này, Tesla tuyên bố họ sẽ xây dựng 1 nhà máy nữa cạnh Gigafactory ở Thượng Hải để lắp ráp pin Megapack. Dẫu vậy họ từ chối nói về việc liệu có dừng sử dụng pin Blade hay không.

Quan trọng hơn, BYD sở hữu hoàn toàn chuỗi cung ứng pin xe điện, từ khoáng sản tới nguyên vật liệu thô để kết thúc quy trình đóng gói pin. Đây là lợi thế lớn giúp họ kiểm soát chi phí, biên lợi nhuận và vấn đề giao hàng.

BYD cũng điều hành mảng trữ năng lượng và thiết kế chip. Lợi thế không chỉ giúp BYD kiểm soát chi phí mà còn đảm bảo tốc độ sản xuất và ổn định giao hàng.

Năm ngoái, BYD phát triển vượt bậc trong khi các đối thủ từ Nio tới Tesla đều gặp khó khăn khi chuỗi cung ứng bị gián đoạn vì Covid-19. Bằng chứng là tốc độ tăng trưởng doanh thu của BYD đã đạt 150%.

“Cạnh tranh về giá giữa các nhà sản xuất xe điện rất khốc liệt nếu bạn không thể hạ thấp giá, bạn không có được lợi thế”, theo Yale Zhang – Giám đốc quản lý tại công ty tư vấn Automotive Foresight.

“Sức mạnh kiểm soát của BYD với chuỗi cung ứng là vô song”.

Tháng trước, BYD ra mắt hệ thống kiểm soát khung DiSus để giúp khách hàng yên vị trong suốt thời gian xe di chuyển tốc độ cao và ngăn việc xe bị lộn nhào.

Đây là nhà sản xuất xe Trung Quốc đầu tiên sở hữu và phát triển những công nghệ như vậy – một “đột phá từ 0 tới 1 vốn lấp đầy khoảng trống giữa công nghệ nội địa và nước ngoài. Chúng tôi từng phụ thuộc rất nhiều vào các công nghệ nước ngoài”.

Tuy nhiên, BYD vẫn còn rất nhiều việc phải làm, theo Chen Jinzhu – CEO của một công ty tư vấn. Nhà sản xuất xe ô tô này không lọt vào top 10 bảng xếp hạng của JD Power.

“Họ thiếu sức mạnh công nghệ để phát triển hệ thống lái xe tự động và buồng lái kỹ thuật số", các tính năng này hiện là tiêu chuẩn, vì xe điện ngày càng được bán dưới dạng xe thông minh, Chen nói. "Hình thành quan hệ đối tác với các công ty công nghệ để tinh chỉnh những chiếc xe của mình dường như là chiến lược tốt nhất.

BYD đang tìm mọi cách để giúp những chiếc xe ô tô điện của hãng trở nên thông minh hơn “như 1 chiếc siêu điện thoại có bánh vậy”, theo Wang mô tả.

Wang, 57 tuổi từ nhiều năm trước đã tin rằng chiếc xe điện sẽ cách mạng hóa động cơ, giống như cách điện thoại thông minh đảo lộn thị trường điện thoại. “Khi ngành công nghiệp đang sản xuất những chiếc xe mới thông minh hơn, những thay đổi tuyệt vời sẽ diễn ra trong cuộc sống hàng ngày của con người”, theo CEO BYD. “Kỷ nguyên mới của xe thông minh đã tới và năm 2035, chúng sẽ thống trị trên đường phố”.

BYD cũng dựa vào các đối tác để giúp xe của hãng trở nên thông minh hơn. Công ty này đã tham gia dự án Apollo của Baidu vào năm 2017, sử dụng nền tảng mở để phát triển khả năng tự lái của xe. Han EV sử dụng hệ thống Hicar dựa trên hệ điều hành Harmony của Huawei Technologies. BYD cũng đang xuất khẩu các mẫu xe của mình, nối gót Xpeng, Geely Automobile và Great Wall Motor mạo hiểm ra nước ngoài.

BYD đã quảng bá những chiếc xe điện của họ trên khắp Nam Mỹ, châu Âu, Đông Nam Á và Ấn Độ cũng như Trung Đông. Tại Mỹ, BYD đã sản xuất những chiếc xe bus điện tại California vào năm 2017.

Musk hiện đã thôi chế nhạo các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc và quay sang ngưỡng mộ họ. Trong suốt buổi công bố kết quả kinh doanh vào tháng 1, vị tỷ phú này đã nói rằng “một vài công ty ở Trung Quốc” sẽ là những đối thủ cạnh tranh đáng gờm nhất của Tesla”. Tuy nhiên, Musk nói thêm: “Mặc dù nhiều nhất họ cũng sẽ chỉ xếp vị trí thứ 2 (ám chỉ sau Tesla) mà thôi”.

“Chúng tôi có sự ngưỡng mộ đặc biệt với những công ty xe hơi ở Trung Quốc. Họ là đối thủ cạnh tranh lớn nhất trên thế giới… họ làm việc chăm chỉ và thông minh vì vậy tôi dành nhiều sự ngưỡng mộ với những công ty xe hơi Trung Quốc đang cạnh tranh với Tesla”.

Về phần mình, các lãnh đạo BYD tỏ ra thận trọng hơn, họ nói rằng chỉ 1/4 trong số 26,86 triệu xe hơi mới bán vào năm ngoái ở Trung Quốc là xe điện.

“Chúng tôi vẫn có nhiều room để phát triển mặc dù chúng tôi đã phát triển nhanh, nhận định từ sự phát triển xe điện hiện tại”, theo Brian Luo, trợ lý Tổng giám đốc Thương hiệu và truyền thông của BYD.

Cứ 3 trong mỗi 5 chiếc xe ô tô mới trên đường phố Trung Quốc sẽ có thể là xe điện vào năm 2030 theo nghiên cứu của UBS.

“Tôi có nghe thấy mọi người so sánh BYD với Tesla, gọi chúng tôi là ‘Volkswagen của Trung Quốc’ hay ‘GM của Trung Quốc’. Chúng tôi không phản đối những so sánh như vậy nhưng chúng tôi không bao giờ tự so sánh mình với bất kỳ công ty nào khác. Đơn giản bởi BYD không chỉ đơn thuần là nhà sản xuất ô tô”, Luo nhấn mạnh.

Nguồn: SCMP