3 việc cha mẹ nên làm để trẻ phát triển các kỹ năng xã hội ngay từ trong gia đình

- Con mình rất nghịch khi ở nhà nhưng ra ngoài bé nhát như cáy.

- Con không chịu chơi với các bạn, hoặc có chơi thì con lại thường hay giành, cắn, đánh nhau với bạn.

- Con có vẻ sơ sệt, thiếu tự tin khi ở lớp.

- Khi không được đúng mong đợi, con khóc ghê lắm, thậm chí đánh đau người khác…

Đó là một vài những câu than thở của cha mẹ về con mình. Mọi người có thấy những lời đó quen thuộc và giống bé nhà mình không nào?

Theo chuyên gia Anh Nguyễn - chuyên gia tư vấn về y học bộ gen, Phó Tổng Biên tập tạp chí Harvard Public Health Review tại Đại học Harvard, những đứa trẻ có các biểu hiện như vậy là do chúng thiếu kỹ năng xã hội.

"Điều này được giải thích là do khi trẻ bước vào môi trường lớn hơn môi trường gia đình như lớp học, môi trường xã hội… nhận thức của chúng bắt đầu nhận ra sự tồn tại của thế giới là không chỉ có bản thân mà còn có những người khác.

Não bộ của trẻ đã hiểu trước đó, nhưng kỹ năng lại thiếu do ngôn ngữ chưa hoàn chỉnh để diễn đạt thứ chúng nghĩ. Bé chưa biết cách tương tác với người khác. Bé thiếu kỹ năng giải quyết vấn đề, trẻ không biết cách kiểm soát cảm xúc… Chính những điều này làm trẻ nhút nhát hoặc có cách hành xử chưa tốt là điều dễ hiểu. Việc khuyên nhủ, la mắng khi có vấn đề xảy ra hoặc nói khái niệm như "con nên làm như thế này, con nên làm như thế kia…" là không hiệu quả.

Điều mà chúng ta cần làm là hãy bắt đầu dạy trẻ về các kỹ năng xã hội ngay trong gia đình. Nghe có vẻ trừu tượng, nhưng đó là điều mà con nên được học trước tiên khi trẻ bắt đầu nhận ra thế giới gồm bản thân chúng và những người khác"- chuyên gia Anh Nguyễn cho hay.

Dạy trẻ kỹ năng xã hội ngay tại nhà như thế nào?

Cha mẹ nên cho trẻ có vai trò, đảm nhận trách nhiệm, thực hành kỹ năng giải quyết 1 số vấn đề trong gia đình và con sẽ học được kỹ năng đó. Nó tưởng chừng như trừu tượng khó hiểu, nhưng khá đơn giản. Thực ra, chỉ là khi chơi với trẻ, phụ huynh nên bắt đầu đóng vai "người bạn" của trẻ hơn là vai trò "cha mẹ". Đặt mình là người bạn của trẻ, cha mẹ sẽ tương tác theo cách người bạn của trẻ sẽ làm ngay tại nhà. Trẻ sẽ học và hiểu cách để phát triển các kỹ năng xã hội 1 cách tự nhiên.

Chuyên gia Anh Nguyễn chia sẻ: "Khi chơi cùng trẻ, việc đầu tiên, bạn không bao giờ cho con 1 sự ưu tiên nào vì "bạn của trẻ" không bao giờ ưu tiên. Bạn phải thể hiện sự công bằng và rõ ràng, có thắng, có thua. Nếu con bạn tỏ ra giận, đòi hỏi, phụ huynh không năn nỉ hay chiều chuộng. Bởi vì không người bạn nào của con sẽ đi năn nỉ hay chiều chuộng chúng cả. Bài học trẻ nhận ra là: Con không luôn là trung tâm và ý chúng muốn không thể là kết quả trẻ có.

Hai là khi thấy con đang chơi cái gì 1 mình, bạn nên xin phép tham gia vào chơi cùng. "VD, trò này vui thế, cho mẹ chơi với con nhé". Đừng bao giờ cố ngồi vào chơi hay đưa lời gợi ý từ bên ngoài. Lời xin phép là cần thiết để cho trẻ hiểu về sự tôn trọng. Thực ra chúng ta không thể mong đợi đứa trẻ khác thể hiện sự tôn trọng với con mình, nhưng ít ra chúng ta dạy con chúng ta về 1 kỹ năng quan trọng, đó là tôn trọng người khác. Khi này có 2 trường hợp xảy ra:

+ Trẻ cho bạn chơi: bạn tiếp tục hỏi tiếp "Mẹ bắt đầu ở cái nào được con. Hay con chỉ mẹ nhé?".

+ Trẻ không cho bạn chơi. Bạn đừng cố nài nỉ để chơi mà nên kết thúc: "Ah, được rồi, vậy mẹ đợi dịp khác vậy". Và có thể cho trẻ cơ hội chơi cùng bạn: "Khi nào con chơi xong, mẹ có 1 trò này, nếu con muốn chơi nói với mẹ nhé, nó cũng vui đó" và khuyến khích đánh tay dạng "high five" để chốt dao kèo. Nếu không, không cần làm gì thêm. Điều này cho trẻ học được rằng: Đôi lúc con sẽ nhận được 1 đề nghị khác và liệu có đáng để con thỏa hiệp. Và trẻ cũng hiểu ra rằng, cần tôn trọng ý kiến hay suy nghĩ của người khác.

Điều thứ 3, khi chơi với con, bạn với trẻ phải thỏa hiệp rõ ràng luật chơi và thái độ đúng khi chơi. Thái độ đúng khi chơi nên quy định rõ như: không được đổ lỗi, không được ăn gian, không được giành lượt, thua có thể tức, buồn nhưng không đập phá, la hét… Nếu xảy ra, thì hậu quả như thế nào (VD: Kết thúc trò chơi ngay lập tức). Càng rõ ràng, thì trẻ càng tuân thủ tốt. Nếu có sự vi phạm khi chơi, bạn nên nhấn mạnh lại luật chơi cũng như luật thái độ đúng. Khi đó con sẽ hiểu được luật công bằng, chấp nhận thất bại và không tự tin thái quá khi bản thân xứng đáng".