83 triệu việc làm sẽ biến mất bởi sự xuất hiện của AI, liệu giáo viên có phải "nạn nhân" đầu tiên?

Báo cáo "Tương lai việc làm năm 2024" của Diễn đàn Kinh tế Thế giới đánh giá tác động của các xu hướng vĩ mô và sự thay đổi công nghệ đối với việc làm và kỹ năng trong năm năm tới.

Báo cáo chỉ ra rằng gần 1/4 tổng số việc làm (23%) trên toàn cầu sẽ thay đổi trong khoảng thời gian này. Trong 45 nền kinh tế với 673 triệu lao động, dự báo sẽ có 69 triệu việc làm mới xuất hiện và 83 triệu việc làm biến mất, dẫn đến giảm net 14 triệu việc làm, tương đương 2% lực lượng lao động hiện tại, nhưng đồng thời cũng sẽ tạo ra 97 triệu vai trò mới đòi hỏi các kỹ năng mới.

Trong lĩnh vực giáo dục, AI đang có tác động ngày càng lớn, và báo cáo "Tương lai Việc làm 2024" của Diễn đàn Kinh tế Thế giới nhấn mạnh một số thay đổi quan trọng mà công nghệ này mang lại. Vai trò của giáo viên đang bị thách thức khi AI có thể thực hiện các nhiệm vụ như giảng dạy ngôn ngữ, toán học, và các môn khoa học cơ bản với độ chính xác cao. Điều này có thể làm giảm giá trị của giáo viên trong việc truyền đạt kiến thức cơ bản, buộc họ phải chuyển hướng sang các vai trò khác như hỗ trợ tâm lý, định hướng học tập, và phát triển kỹ năng mềm cho học sinh. Nếu không được đào tạo lại và nâng cao kỹ năng, giáo viên có thể thấy mình bị đẩy ra ngoài rìa của hệ thống giáo dục.

Trong cuốn sách '8 cách làm chủ trí thông minh nhân tạo (AI)' vào năm 2019, tác giả người Hàn Quốc Lee Ji-sung đưa ra lời cảnh báo từ năm 2030 đến cuối thế kỷ 21 hàng tỷ người trên thế giới sẽ bị AI 'cướp' công ăn việc làm.

Theo đó,  những ngành nghề lâu nay được xã hội kính trọng và đánh giá cao như giáo viên, bác sĩ, dược sĩ, luật sư, chuyên gia phân tích tài chính… sẽ là những "nạn nhân" đầu tiên của AI.

Trước đây, nhà kinh tế trưởng về vĩ mô tại quỹ đầu cơ Balyansny Asset Management - ông Chris Pulman - thường mất khoảng 2 ngày để chuẩn bị báo cáo trước các cuộc họp của Ngân hàng Trung ương. Giờ đây, với sự trợ giúp của AI, ông chỉ cần 30 phút.

Nhờ thế hệ trí tuệ nhân tạo mới, các chatnbot đang đảm nhận nhiều công việc nghiên cứu tốn thời gian của Pulman, từ tóm tắt quan điểm của các nhà kinh tế Phố Wall, tạo biểu đồ đến trích dẫn phát biểu mới nhất của các quan chức tiền tệ.

Hơn 20 tháng kể từ khi OpenAI ra mắt ChatGPT, các nhà quản lý quỹ đầu cơ như Two Sigma Investments và Man Group đang chạy đua tích hợp chatbot vào quy trình nghiên cứu và đầu tư hàng ngày. Các ngân hàng cũng không đứng ngoài cuộc. JPMorgan Chase vừa triển khai ChatGPT riêng cho nhân viên quản lý tài sản, trong khi Goldman Sachs đang xây dựng nền tảng của riêng mình.

Đối với những người tiên phong trong việc đổi mới ngành tài chính, vốn quen thuộc với việc áp dụng công nghệ mới để tạo lợi thế đầu tư, chatbot có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ cơ bản như một thực tập sinh. Các tác vụ bao gồm lọc hồ sơ đăng ký theo quy định, tóm tắt nghiên cứu và viết mã đơn giản.

Trợ giảng AI sẽ trở thành giáo viên AI?

Câu chuyện AI tham gia vào công việc giống như một trợ giảng, hỗ trợ giáo viên dạy và học không còn mới trên thế giới.

Trước đó, vào năm 2017 AI Robot có tên Keeko đã được sử dụng giống như một con người khi làm trợ giảng cho giáo viên trong hơn 200 trường mẫu giáo tại Bắc Kinh, Trung Quốc. Keeko không những trò chuyện với các bé mà còn có thể đọc sách dạy làm toán; hát múa và chơi những trò chơi với các bé.

Vào năm 2019, các trường tiểu học tại thành phố các trường tiểu học của thành phố Temprate nằm ở phía nam Phần Lan cũng đã ủy thác việc dạy ngoại ngữ cho AI có tên là Elisa. Elisa có thể hiểu và nói thành thạo 23 ngôn ngữ khác nhau và còn biết cách giảng dạy theo trình độ học tập của học sinh. Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục của Nhật Bản đã thử nghiệm để AI dạy ngoại ngữ cho các trường tiểu học trên toàn quốc từ tháng 4.2019 do tình trạng thiếu giáo viên tại đây.

Với sự tiến bộ theo cấp số nhân của AI hiện nay, các AI robot tương lai đang có thể "giành lấy" công việc của giáo viên không chỉ những công việc chuẩn bị cho lớp học và ngay tại không gian của lớp học với học sinh.

Sự kết nối giữa con người là thứ mà AI chưa thể sao chép được.

"AI sẽ không thay thế được chúng ta" - một thầy giáo dạy phổ thông trung học khẳng định như vậy khi Chatbot Gemini giải sai một bài toán lớp 11.

Trong một tình huống khác, giáo viên được xem một đoạn video phát hành cách đây hai tháng, trong đó nhà sáng lập Học viên Giáo dục Khan "nhờ" ChatGPT-40 giảng một bài toán cho con trai. Ông yêu cầu AI không được đưa ra lời giải mà hướng dẫn học trò tự tìm đáp án.

Khi được mời phát biểu cảm nhận sau khi xem, nhiều giáo viên chia sẻ "mình sắp sửa thất nghiệp vì AI hướng dẫn quá chính xác và dễ hiểu". Một giáo viên còn ngạc nhiên về sự tử tế, nhẹ nhàng của AI trong quá trình trao đổi với học sinh.

Tuy nhiên, để AI có thể thay thế hoàn toàn giáo viên vẫn là một viễn cảnh khá xa.

Hai năm gần đây, nhiều AI tạo sinh như ChatGPT, Gemini, Claude Sonet ra đời... Mặc dù không nằm trong độ tuổi được chính thức cấp tài khoản sử dụng, không ít học sinh đã "làm quen" các ứng dụng này để giải toán, viết văn, vẽ tranh, lên ý tưởng cho những dự án học tập. Dường như, nhiệm vụ truyền giao kiến thức cũng đang được "chuyển giao" mạnh mẽ hơn cho các chatbot AI. AI có thể ghi nhớ, tổng hợp các thông tin, giải thích và đưa ra những câu trả lời trong nhiều lĩnh vực khác từ khoa học tự nhiên đến khoa học xã hội nên học sinh có thể tự học với các "giáo viên" AI này.

Chẳng hạn việc học ngoại ngữ của học sinh hiện nay trở nên thuận lợi rất nhiều khi có các công cụ dịch, luyện đọc, viết luận… được tích hợp trong các ứng dụng trên máy tính hoặc điện thoại.

Không thể phủ nhận, AI có thể hỗ trợ giáo viên trong việc hướng dẫn, đánh giá và phản hồi thời gian thực, song vai trò của giáo viên vẫn không thể thay thế. Giáo viên không chỉ cung cấp hướng dẫn, giải thích và tương tác sâu hơn với tài liệu, mà họ còn đóng vai trò như một người cố vấn, người động viên và người tạo điều kiện cho học sinh học tập. Họ mang đến sự kết nối giữa con người, sự đồng cảm, các kỹ năng xã hội và cảm xúc, khả năng nuôi dưỡng sự sáng tạo và tư duy phản biện - những thứ mà AI chưa thể sao chép được.

Dạy học là quá trình tương tác, trao đổi thông tin qua giao tiếp đa chiều bao gồm bằng mắt, biểu cảm và tiếp xúc chứ không phải chỉ bó hẹp trong ngôn ngữ và nội dung được lập trình sẵn. Giáo viên vẫn cần thiết lập các quy tắc và ranh giới trong lớp học, bao gồm cả việc đặt ra những quy tắc nghiêm ngặt về việc sử dụng internet trong lớp học. Họ cũng cần khuyến khích học sinh suy nghĩ tự do và sáng tạo, sử dụng kiến thức đã học từ các bài học trước để tiếp tục học tập.

Nói cách khác, dù AI có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng sự tương tác trực tiếp, sự hướng dẫn và sự quan tâm của giáo viên đối với học sinh chắc chắn không thể thay thế.

*Theo: Tổng hợp