Akrasia - vấn đề muôn thuở của nhân loại: Không thể vượt qua thì mọi kế hoạch của bạn sẽ mãi chỉ là kế hoạch, thành công là không tưởng

Mùa hè năm 1830, đại văn hào Victor Hugo đã phải đối mặt với một nhiệm vụ bất khả thi. Ông đã hứa với nhà xuất bản là sẽ cho ra đời một tác phẩm mới. Tuy nhiên, thay vì tìm ý tưởng, viết lạch, ông lại dành cả năm đó để theo đuổi các dự án khác, tiếp đãi bạn bè và công việc thì vẫn bị… trì hoãn. Vì nhà văn không thể hoàn thành kịp thời hạn, nhà xuất bản sau đó đã gia hạn, yêu cầu ông phải hoàn tất cuốn sách trong 6 tháng tiếp theo để nó kịp ra mắt vào tháng 2/1831.

Trước yêu cầu này, Hugo đã lên một kế hoạch lạ lung để vượt qua "căn bệnh trì hoãn" của mình. Ông gom tất cả quần áo và nhờ trợ lý cất vào một chiếc hòm lớn, khóa chặt. Thế là đại văn hào không còn gì để mặc ngoài trừ một chiếc khăn choàng to. Bởi không có quần áo thích hợp để đi ra ngoài, suốt mùa thu và mùa đông năm 1830, đại văn hào Hugo đã chỉ có thể ở trong nhà và viết lách. Vào ngày 14/1/1831, kiệt tác "Thằng gù Nhà thờ Đức Bà" đã ra đời, sớm hơn hạn chót 2 tuần.

Akrasia – Căn bệnh trì hoãn "muôn thuở"

Căn bệnh trì hoãn là vấn đề của con người trong mọi thời đại. Ngay cả các nghệ sĩ hăng say với công việc như Victor hugo cũng không tránh khỏi việc "trì hoãn". Thực tế, vấn đề này đã vượt quá giới hạn của thời đại, đến nỗi các triết gia cổ đại như Socrates và Aristotle cũng phát triển 1 từ để mô tả kiểu hành vi này, đó chính là Akrasia.

Akrasia là một loại trạng thái hoạt động chống lại khả năng phán đoán lý trí của con người. Đó là khi bạn vẫn làm một việc mặc dù bạn biết mình nên làm việc khác.Thuật ngữ akrasia có thể được tạm dịch là sự trì hoãn hoặc thiếu tự chủ. Akrasia là thứ ngăn cản bạn làm theo những gì bạn đã định ra.

Tại sao Victor Hugo đã cam kết viết một cuốn sách và sau đó lại trì hoãn mãi và không thể hoàn thành nó trong hơn một năm? Tại sao chúng ta lập kế hoạch, đặt ra thời hạn và cam kết các mục tiêu, nhưng sau đó không thực hiện được?

Tại sao chúng ta lên kế hoạch, nhưng rồi không hành động?

Nhiều người khó lý giải lý do tại sao căn bệnh trì hoãn luôn bám chặt và điều khiển cuộc sống của chúng ta. Điều này liên quan đến một thuật ngữ được gọi là "sự không nhất quán về thời gian". Nó mô tả một xu hướng của não bộ rằng, con người thường coi trọng những phần thưởng trước mắt hơn là những thành quả tốt đẹp hơn trong tương lai.

Khi bạn đặt mục tiêu viết sách, học ngoại ngữ, giảm cân… là lúc bạn lập kế hoạch cho tương lai. Bạn đang hình dung về cuộc sống mong ước sau này và khi nghĩ về tương lai, não bộ có thể dễ dàng nhận thấy giá trị của những hành động mang lợi ích lâu dài.

Tuy nhiên, khi phải đưa ra quyết định hành động, bạn không còn lựa chọn sự ưu tiên cho tương lai nữa, mà giờ đây bạn đang ở thời điểm hiện tại, não bộ ưu tiên cho bản thân tại thời điểm hiện tại. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng bản thân chúng ta hiện tại rất thích sự thỏa mãn ngay lập tức chứ không phải sự đền đáp dài lâu.

Đây chính là lý do tại sao bạn thường lên kế hoạch và đi ngủ với một quyết tâm hừng hực rằng sẽ thay đổi cuộc sống của mình. Nhưng khi thức dậy vào sáng hôm sau, mọi thứ lại đâu vào đó và bạn vẫn lại là bản thân mình khi xưa.

Bộ não có rất nhiều nghịch lý, một mặt nó coi trọng những lợi ích lâu dài trong tương lai mà bạn mong ước, mặt khác nó lại không muốn kiên trì khổ luyện mà cần sự thỏa mãn ngay lập tức trong hiện tại.

Đây cũng là lý do tại sao khả năng "trì hoãn những ham muốn nhất thời" chính là một yếu tố dự báo tuyệt vời cho sự thành công của một người trong tương lai. Nếu bạn hiểu được cách chống lại sức cám dỗ của cảm giác hài lòng tức thì, bạn có thể thu hẹp khoảng cách giữa vị trí bạn đang đứng và vị trí bạn muốn vươn tới.

Chiến lược đánh bại hội chứng Akrasia

Dưới đây là 3 chiến lược để khắc phục chứng akrasia cứng đầu, đánh bại sự trì hoãn và làm theo những gì bạn đã định ra.

Khóa chặt hành vi của bản thân

Victor Hugo cất quần áo để loại bỏ khả năng xao nhãng, có thể tập trung tuyệt đối vào viết lách. Ông tạo ra thứ mà các nhà tâm lý học gọi là "công cụ cam kết". Công cụ cam kết là sự lựa chọn tốt để bạn kiểm soát các hành động trong tương lai của bản thân. Đó là chiến lược để "khóa" các hành vi, ràng buộc bạn với những thói quen tốt và hạn chế những thói quen xấu.

Bạn có nhiều cách để tạo ra một công cụ cam kết. Để giảm việc ăn quá nhiều, bạn có thể mua thực phẩm theo từng gói và chia nhỏ khẩu phần hàng ngày thay vì mua số lượng lớn. Bạn có thể tự khóa tài khoản mạng xã hội để ngăn bản thân xao nhãng. Bạn có thể cất ví vào chỗ không thể lấy được để tránh việc bị cám dỗ mua sắm….

Mỗi người có một tình huống khác nhau, nhưng thông điệp của chiến lược này là như nhau: Các công cụ cam kết có thể giúp bạn tự thiết kế hành vi của bản thân trong tương lai. Cách này có thể đem lại hiệu quả rõ rệt dù nó khó kéo dài lâu

Giảm bớt khó khăn lúc bắt đầu

Vạn sự khởi đầu nan – có lẽ ai từng dốc lòng theo đuổi những mục tiêu, hoài bão của cuộc đời mình đều hiểu rõ câu nói này. Bất kỳ việc gì, ở giai đoạn đầu cũng có vô số trở ngại. Tuy nhiên, cảm giác tội lỗi và thất vọng khi trì hoãn thường tội tệ hơn rất nhiều so với những gì bạn phải trải qua để hoàn thành công việc đó. Theo lời diễn giả Eliezer Yudkowsky: "Trong từng khoảnh khắc, cảm giác khó chịu khi làm việc thường ít đau đơn hơn cảm giác khi bạn đang gặm nhấm sự trì hoãn".

Tại sao chúng ta vẫn trì hoãn?

Bởi bản chất công việc không phải thứ khó nhất, khó nhất là làm sao chúng ta có thể bắt tay vào công việc. Những trở ngại ngăn cản bạn làm việc thường tập trung "tấn công" bạn ở giai đoạn khởi đầu. Có những công việc khiến bạn có cảm giác chỉ nghĩ đến thôi đã không muốn làm. Bạn sẽ tưởng tượng ra những khó khăn bất tận ngay cả khi chưa dấn thân và cuộc phiêu lưu đó.

Tuy nhiên, nếu có thể đột phá qua bước này, bạn sẽ thấy công việc hóa ra đơn giản hơn bạn tưởng và cảm giác làm việc cũng không đến mức khó chịu đến thấy. Đây là lý do tại sao việc xây dựng thói quen để chống lại sự trì hoãn thường quan trọng hơn việc ngồi lo lắng liệu có thành công hay không.

Bạn phải liên tục giảm thiểu sự "trì hoãn" của bản thân. Đặt tất cả năng lượng và nỗ lực vào việc xây dựng thói quen để bắt đầu công việc nhanh nhất, nhẹ nhàng nhất. Đừng lo lắng tới kết quả cho tới khi bạn thành thạo bước này.

Lên kế hoạch càng cụ thể càng tốt

Hãy nêu ra ý định thực hiện một hành vi cụ thể tại một thời điểm cụ thể trong tương lai: Ví dụ như: Tôi sẽ tập thể dục ít nhất 30 phút, tại… vào lúc…

Hàng trăm nghiên cứu thành công cho thấy, ý định thực hiện tác động tích cực đến mọi thứ từ thời quen tập thể dục đến việc tiêm phòng cúm như thế nào. Trong một khảo sát, các nhà khoa học đã xem xét một nhóm gồm 3.272 nhân viên của một công ty tại Mỹ và phát hiện ra rằng, những nhân viên viết ra ngày, giờ cụ thể họ dự định tiêm phòng cúm có nhiều khả năng làm theo kế hoạch hơn những người khác.

Thực tế, việc làm cụ thể ý định, kế hoạch giúp bạn có khả năng thực hiện việc đó trong tương lai cao hơn gấp 2, 3 lần.