Ẩn số về chất lượng, nguồn gốc đá

Ðá vỡ vụn ở nhiều nơi

Khảo sát của phóng viên tại một số tuyến phố trọng điểm như Trần Phú (Hà Đông), Nguyễn Trãi, Lê Trọng Tấn (Thanh Xuân), Quang Trung (Hai Bà Trưng)… cho thấy, đá lát vỉa hè đều có hiện tượng nứt vỡ. Thậm chí, trên vỉa hè có đoạn bị sụt, vỡ từng mảng. Ngoài ra, đá tự nhiên lát tại các tuyến phố được thiết kế với màu sắc, kích cỡ, độ dày các lớp kết cấu bê tông không thống nhất.

Tuyến đường Trần Phú (đoạn từ Cầu Trắng tới nút giao đường Chiến Thắng) là tuyến huyết mạch của quận Hà Đông, ô tô bị hạn chế dừng đỗ. Người dân ở đây cho biết, hầu như không có việc ô tô đỗ trên vỉa hè vì lực lượng chức năng thường xuyên kiểm tra, xử lý, nhưng đá lát vỉa hè vẫn vỡ. Ngay nút giao đường Chiến Thắng, nhiều viên đã vỡ vụn, ngay cả khối đá làm bó vỉa cũng bị nứt vỡ.

Vỉa hè phố Lê Trọng Tấn (quận Thanh Xuân)

Vỉa hè đường Lê Trọng Tấn (đoạn từ nút giao Hoàng Văn Thái - Trần Điền thuộc quận Thanh Xuân) có đoạn bị sụt lún, lớp đá bị xô lệch. Nhiều đoạn là lối vào các ngõ, lối lên xuống có lớp đá mới lát bung ra, vỡ thành từng mảng. Trên đường Quang Trung, đoạn giao phố Nguyễn Du (quận Hai Bà Trưng) gần bãi đỗ xe máy, lối lên xuống của ngân hàng, có một số vị trí đá lát bị bung, có hiện tượng nứt vỡ.

Phóng viên cũng ghi nhận hiện trạng tại một số tuyến phố khác như Hòa Mã, Thi Sách, Yên Bái 2… đang thi công lát vỉa hè bằng đá tự nhiên. Một tiểu thương ở phố Yên Bái 2 phản ảnh, đơn vị thi công đào vỉa hè từ mấy ngày trước rồi để đó đi làm nơi khác. Nhiều ngày sau mới quay lại đổ bê tông lót nền rồi lại đi, đến nay vẫn bừa bãi vật liệu xây dựng, ảnh hưởng việc kinh doanh nhiều ngày qua.

Theo quan sát của phóng viên, đơn vị thi công đã cào hết lớp vỉa hè cũ đi, trải một lớp giấy dầu để đổ bê tông lót nền rồi mới lát đá. Đá lát vỉa hè đã được thiết kế lại theo cỡ 30x30cm, độ dày dao động từ 4-5cm. Trên một số tuyến phố lớn như đường Trần Khánh Dư (quận Hoàn Kiếm), đá lát vỉa hè có bề dày khoảng 7cm. Sau khi quan sát đá lát vỉa hè được đưa tới, một người dân trên phố Hòa Mã  tỏ vẻ lo lắng về độ bền đá 50-70 năm khi nhìn thấy nhiều viên đá mới được vận chuyển đến đã bị sứt, vỡ hoặc có dấu hiệu rạn, nứt.

Như Tiền Phong đã phản ánh, từ 2017, chỉ riêng đường Nguyễn Trãi (quận Thanh Xuân), việc lát đá vỉa hè và các hạng mục khác tốn hơn 100 tỷ đồng tiền ngân sách. Thời điểm đó, theo Ban quản lý dự án quận Thanh Xuân, ưu điểm của loại đá lát vỉa hè này so với vật liệu khác là độ bền, độ cứng, độ chống thấm, độ chịu nước. Tuổi thọ của đá tự nhiên là từ 50-70 năm, bền màu theo thời gian. Tuy nhiên, sau khi đưa vào sử dụng, từ năm 2017 đến nay, vỉa hè tuyến đường này xuống cấp, vỡ nát.

Theo khảo sát của phóng viên, dọc vỉa hè hướng từ Ngã Tư Sở về chợ Phùng Khoang, nhiều đoạn xuống cấp nghiêm trọng, nhiều viên đá vỡ nát, nhiều khu vực bong tróc cả mảng, thậm chí không còn đá. Cụ thể, khu vực vỉa hè gần giao với phố Cự Lộc, một đoạn dài vỉa hè sát với lòng đường bị sụt lún, đá vỡ. Khu vực gần cổng phụ Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội cũng xuất hiện tình trạng đá bong tróc, vỡ nát. Khu vực gần cổng Cục Sở hữu trí tuệ… cũng có nhiều viên đá vỡ nát. Nhiều khu vực trước cửa các công trình sửa chữa, xây dựng nhà ở của người dân, hầu hết các viên đá đều nát vụn.

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, đại diện Ban Quản lý dự án quận Thanh Xuân xác nhận, có tình trạng đá lát vỉa hè tuyến đường Nguyễn Trãi xuống cấp, hư hỏng; Ban cùng với các đơn vị đã đi khảo sát sau khi báo chí phản ảnh, có chụp lại hình ảnh, xác định nguyên nhân cụ thể từng vị trí.

Theo đại diện Ban, việc hư hỏng của vỉa hè đường Nguyễn Trãi có nhiều nguyên nhân. Thứ nhất, do người dân bên đường thi công, sửa chữa nhà cửa, vận chuyển vật liệu trên vỉa hè bằng xe vận tải nặng. Thứ hai, các cửa hàng buôn bán bên đường, trong đó có các mặt hàng nặng như két sắt, giường tủ, vật liệu xây dựng thường tập kết vào ban đêm, lùi xe lên hẳn vỉa hè. Thứ ba, do hay ùn tắc giao thông, lượng xe máy đi trên vỉa hè rất lớn, ảnh hưởng đến chất lượng vỉa hè. Đó là chưa kể việc người dân bên đường tự ý can thiệp như khoan cắt để đặt tấm sắt cho xe leo lên vỉa hè, dùng máy cắt để làm nhám bề mặt, thuận tiện cho xe lên xuống…

Tiết lộ hậu trường nguồn gốc đá

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, một chuyên gia vật liệu đá tự nhiên (đề nghị giấu tên) nói rằng, nguyên nhân sâu xa của hiện tượng nứt vỡ đá vỉa hè là do chất lượng đá không đảm bảo, sản xuất không đúng quy trình. “Mỗi loại đá trước khi đưa vào sử dụng đều phải được đánh giá cường độ kháng nén, độ uốn, hóa, lý tính. Việc này, các chủ đầu tư nhà thầu thi công phải kiểm tra đầu vào, sử dụng phương pháp khoa học để nghiệm thu vật liệu trước khi đưa vào thi công”, vị chuyên gia nói.

Theo vị chuyên gia này, ở các nước trên thế giới, đá lát vỉa hè được thiết kế lớn nhất có kích cỡ 20x20x7cm đối với các phố đi bộ, để bàn chân người đi không lọt, gây trượt ngã vì đá tự nhiên rất trơn. Đối với con đường hay các nơi ô tô có thể vào thì đá được thiết kế hình rubik kích thước 10x10x10cm.

“Nhưng đá được khai thác ở một số nơi tại nước ta nếu cắt nhỏ như vậy sẽ bị vỡ vụn, không thể dùng được. Bởi vì, tại các mỏ đá ở nước ta chủ yếu dùng mìn phá đá để khai thác vật liệu xây dựng thông thường. Những thớ đá được khai thác dễ dàng nhưng sau khi nổ mìn, đá bị om, các liên kết, phân tử trong đá vị đứt gãy mất liên kết, giòn, dễ vỡ. Chỉ cần bỏ viên đá vào chậu nước sẽ thấy rõ vết rạn nứt, đứt gãy này”, vị chuyên gia cho hay.

Theo chuyên gia, đá khai thác tại các mỏ đá được chia thành 4 cấp độ: đá hộc, vật liệu xây dựng thông thường, bột đá, đá block (đá khối để xẻ ra lát đường, sân) và đá ốp lát (loại đá đánh bóng sẽ lên hoa văn, dùng để ốp tường, sàn nhà). Đá ốp lát phải được khai thác, chế tác bằng công nghệ cao.

“Đá ốp lát phải được khai thác bằng công nghệ khoan, cắt bằng dây kim cương, lấy khối, rồi sau đó pha ra từng khối nguyên khai nhỏ hơn theo vệt nứt. Các khối nguyên khai nhỏ hơn này lại được cắt vuông thành sắc cạnh theo đơn đặt hàng. Đá này được chứng nhận xuất xứ, chứng nhận chất lượng, được công nhận hiệu chuẩn của phòng Vilas (Văn phòng Công nhận Chất lượng Việt Nam). Đá được sản xuất đúng quy trình trên mới đảm bảo chất lượng”, vị chuyên gia về đá cho hay.