Bất ngờ phát hiện mỏ 'vàng trắng' 6 triệu tấn, người dân mơ đổi đời - vì sao giấc mơ làm 'ông trùm' của Ấn Độ vẫn còn rất xa?

Sunil Thakur, một kỹ sư 24 tuổi, từng có kế hoạch phát triển sự nghiệp với tư cách là một kỹ sư xây dựng. Tuy nhiên việc làm khan hiếm, Thakur dành thời gian để chiên samosa cho cửa hàng đồ ăn của gia đình ở Salal – một ngôi làng miền núi đẹp như tranh với khoảng 10.000 người ở tiểu bang Jammu và Kashmir, phía bắc Ấn Độ.

Sau đó vào tháng 2/2023, giấc mơ làm giàu của Thakur đột nhiên được hồi sinh.

Bộ khai thác mỏ của Ấn Độ thông báo với dân làng rằng họ đang ngồi trên một kho báu: 5,9 triệu tấn lithium, kim loại màu trắng bạc là thành phần cốt lõi của pin lithium-ion, thứ vô cùng cần thiết cho quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của Ấn Độ cũng như toàn thế giới.

Phát hiện này đưa Ấn Độ trở thành quốc gia nắm giữ trữ lượng lithium lớn thứ 5 thế giới. Phương tiện truyền thông Ấn Độ hân hoan đưa tin rằng các công ty như Mitsubishi, Tesla, Ola Electric đang để mắt đến "khối vàng" này.

Thakur và gia đình anh bắt đầu mơ mộng về việc bán đất để đổi lấy "một căn duplex ở một thành phố lớn Ấn Độ và rất nhiều tiền", anh cho biết. Anh tưởng tượng đến việc đầu tư vào doanh nghiệp gia đình – được ông nội anh thành lập cách đây 40 năm.

Tuy nhiên bước sang năm thứ 2, vẫn chưa có điều gì xảy ra. Chính phủ đã cố gắng đấu giá mỏ lithium này 2 lần vào tháng 3 và cả 2 lần đều thất bại vì không có ứng viên. Các kế hoạch khai thác đã bị dừng vô thời hạn.

Theo PV Rao, một nhà địa chất cao cấp tại Uỷ ban Tiêu chuẩn Báo cáo Quốc tế về Dự trữ Khoáng sản, đã có một số cảnh báo xung quanh các cuộc đấu giá.

Thứ nhất, trữ lượng lithium ở Salal có vẻ ít hơn nhiều so với báo cáo ban đầu, theo Rao và các chuyên gia trong ngành. Họ cho biết chỉ có khoảng 0,02 triệu tấn lithium carbonate trong thân quặng, tỷ lệ nhỏ so với các mỏ khác. Thứ 2, mỏ này lại chứa các khoáng chất ở dạng trầm tích sét, rất khó khai thác thương mại.

Theo Rao, báo cáo địa chất của chính phủ Ấn Độ chưa có đủ thông tin và có thể gây hiểu nhầm. Theo Saurabh Priyadarshi, cựu chuyên gia địa chất tại Geoxplorers Consulting Services, "các cuộc đấu giá sẽ luôn thất bại nếu thông tin chưa đầy đủ". Shafiq Ahmed, một viên chức khoáng sản tại Reasi ở Jammu nói với Rest of World rằng một số công ty tư nhân đã thử nghiệm mẫu một cách độc lập và "không hài lòng" với số lượng và chất lượng của lithium. "Đó là lý do các công ty đang rút lui", ông nói. "Nó không khả thi về mặt tài chính. Chính phủ đã công bố một cách vội vàng".

Lithium lần đầu tiên được phát hiện ở Salal một cách tình cờ khi một nhóm nhà địa chất đến thăm khu vực này những năm 1990 để tìm kiếm bô-xít. Nhiều thập kỷ sau, vào năm 2018, khi lithium trở nên quan trọng, các quan chức khai thác mỏ Ấn Độ đã quay trở lại khu vực này để thăm dò.

Nhưng ngay cả khi trữ lượng lithium tại đây đúng như công bố, việc khai thác ở làng Salal vẫn đầy thách thức. Đối với các công ty muốn đầu tư vào khoáng sản, Jammu là một khu vực bất ổn, theo Puneet Gupta, một chuyên gia về phương tiện di chuyển bằng điện và Giám đốc của công ty xếp hạng S&P. "Tiểu bang này đang phải chịu tình trạng bất ổn chính trị, bạo lực – bất kỳ công ty nào đến đây cũng sẽ thấy điều đó", ông nói.

Ngôi làng này nằm tên sông Chanab, một phần của hiệp ước chia sẻ nguồn nước giữa Ấn Độ và Pakistan. Khai thác lithium là một quá trình sử dụng nhiều tài nguyên, gây ô nhiễm nặng nề cho nước và đất, ảnh hưởng đến cư dân địa phương, nông nghiệp và đa dạng sinh học. Khu vực này cũng có hoạt động địa chấn cao.

Trước khi đưa ra đấu giá lần nữa, chính phủ sẽ cân nhắc việc thăm dò thêm. Các viên chức khai thác mỏ cho biết điều đó có thể mất nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Anh chàng kỹ sư Thakur tỏ ra rất tức giận về sự chậm trễ này. Anh cho biết cảm thấy tương lai của mình bị cuốn vào sự bất ổn. Anh đã có kế hoạch cải tạo cửa hàng nhưng lại do dự vì nó có thể "bị phá dỡ vào ngày hôm sau". "Tôi cảm thấy như cần gạt có thể bị kéo bất cứ ngày nào", anh nói.

Karan Singh, người chú 65 tuổi của Thakur, sống trong một ngôi nhà đầy đủ tiện nghi nằm trên các mỏ khoáng sản. Trước khi phát hiện này được công bố, Singh chưa bao giờ nghe nói đến lithium. Ông cho biết đã dành nhiều đêm sau đó để mơ về sự đổi đời.

Tuy nhiên, bây giờ ông lại thích sự chậm trễ này. Ông nhớ lại thời thơ ấu lớn lên với không khí và nước sạch, giữ "vẻ đẹp tự nhiên của ngôi làng", ông nói với Rest of World. Singh cho biết việc chuyển nhà ở độ tuổi của ông là một sự khó khăn và ông hài lòng khi lithium vẫn nằm lại ở trong lòng đất.