Bên trong ngân hàng Thụy Sĩ bí mật của giới siêu giàu (P2)

Người cải tổ táo bạo

Boris Collardi là một giám đốc đặc biệt của Pictet. Ông là người đã thực hiện một trong những hành động táo bạo nhất giới nhà băng Thụy Sĩ vào năm 2018, khi đột ngột rời khỏi cương vị CEO của ngân hàng Julius Baer để gia nhập Pictet.

Thành thật mà nói, ông Collardi có tất cả những thứ mà một cổ đông thông thường của Pictet không có. Với sự hăng hái hơn bất kỳ ai, Collardi, 46 tuổi, là giám đốc đến từ bên ngoài đầu tiên của Pictet trong nhiều thập kỷ vừa qua. Ông chính là người mang khái niệm nhượng quyền đến với Pictet, một thực thể vốn coi trọng sự đồng bộ hơn tính cá nhân. Ông thậm chí là người gợi ý sử dụng màu sắc dịu nhẹ cho những bộ vest được thiết kế hoàn hảo dành riêng cho đội ngũ giám đốc.

Ông Boris Collardi. Ảnh: Bloomberg.

Ông Collardi nổi tiếng với thói quen chào đồng nghiệp thân thiết bằng một cái ôm hoặc hôn má. Trong các cuộc họp, ông cũng là người đầu tiên cởi chiếc áo vest và phàn nàn một cách đùa cợt về việc phải đeo cà vạt. Trong đội ngũ giám đốc của Pictet, ông là một trong những người trẻ nhất nắm giữ vị trí đó trong lịch sử của ngân hàng. Và đây cũng là lần đầu tiên phần lớn thành viên trong đội ngũ lãnh đạo của ngân hàng đều không phải là con cháu của các gia đình sáng lập.

Ở Collardi, đội ngũ lãnh đạo nhận thấy một đồng nghiệp có thể tốt hơn cả Rémy Best, một giám đốc lâu năm và là người thường giới thiệu nhân viên mới cho ngân hàng. Collardi rất thành thạo về châu Á, nơi Pictet đang muốn tiếp cận tầng lớp tỷ phú mới nổi chuẩn bị chuyển nhượng lại tài sản cho thế hệ sau.

Tuy nhiên, Collardi cũng đã phải điều chỉnh bản thân cho phù hợp với thực tế mới. Ông hiện là một trong 7 người có tiếng nói nhất của ngân hàng Pictet.

Mặc dù thời gian bổ nhiệm trung bình của một giám đốc là 20 năm, sự hòa hợp tập thể mới là chất keo gắn bó đội ngũ cấp cao lại với nhau. Tuy nhiên, điều đó cũng không thể ngăn Collardi nhanh chóng hòa hợp với mọi người trong vai trò mới ở ngân hàng. Trong vòng một năm, hơn 100 nhân viên trung thành của ông theo ông sang Pictet, bao gồm cả những đội nhóm hoàn chỉnh phụ trách thị trường Trung Đông và châu Mỹ Latin.

Collardi cũng đẩy nhanh kế hoạch cải cách các nền tảng đầu tư và giao dịch, thay thế một số nhà quản lý danh mục lâu năm nhất bằng những chuyên gia cố vấn đầu tư có tuổi đời chỉ bằng một nửa.

Vào cuối năm 2020, số lượng nhân viên ngân hàng khối tài sản của Pictet tăng lên 1.098 người từ mức 740 người chỉ trong 5 năm. Đây là sự mở rộng không khác biệt là mấy so với một thương vụ mua lại toàn diện.

Số lượng nhân viên ngân hàng khối tài sản của Pictet tăng lên 1.098 người từ mức 740 người chỉ trong 5 năm. Ảnh: Bloomberg.

Những thay đổi ấy khiến người ta nhớ lại cuộc cải cách mà ông Collardi từng làm với Julius Baer. Trong suốt một thập kỷ qua, ông giống như gắn được mô-tơ cho Julius Baer vậy. Mạng lưới của ngân hàng này được mở rộng chóng mặt từ Sao Paulo đến Singapore và tổng tài sản do ngân hàng này quản lý cũng tăng gấp đôi.

Bất chấp sự phát triển như vũ bão của mình, Collardi, theo lời kể của chính ông tại thời điểm rời đi, vẫn chỉ là một tên nhân viên quèn. Trong khi đó, Pictet mang đến cho ông cơ hội chỉ có một lần trong đời để trở thành doanh nhân thực sự với vị thế thoải mái hơn trong ngành tài chính, mà hàng ngày không phải làm công việc chán ngắt là điều hành một công ty niêm yết.

Trở thành giám đốc của Pictet sẽ mang lại cho bạn một phần cổ phần tại một doanh nghiệp ổn định với lợi nhuận hàng năm đạt hơn 500 triệu franc. Vài năm trước, ngân hàng này lỗi thời đến mức các giám đốc vẫn được gọi là Notre Sieur, một danh hiệu trang trọng mà người Pháp dùng cho đàn ông.

Thách thức mà các giám đốc của Pictet phải đối mặt hiện nay là để phát triển, họ cần tích cực nhắm vào châu Á, tâm điểm của làn sóng nhà giàu mới nổi. Tuy nhiên, điều đó yêu cầu họ phải có những sản phẩm đầu tư mới, thậm chí là có tính rủi ro cao, như sản phẩm cấu trúc, tức là sử dụng công cụ phái sinh để theo dõi hiệu quả của một tài sản cơ bản.

Collardi dành hơn một năm để tìm cách thuyết phục các giám đốc khác thúc đẩy Pictet bán các sản phẩm liên quan tới loại tài sản đó nhưng do chính họ tạo ra. Những người khác không được thuyết phục, vì họ vốn dĩ tự hào rằng ngân hàng chưa bao giờ phải chịu một khoản nợ không trả được. Dự án của ông Collardi bị lùi lại đến đầu năm 2020 và Pictet đưa ra một lựa chọn ít rủi ro hơn, đó là trở thành nhà môi giới bán các sản phẩm cấu trúc của các ngân hàng khác.

Khi đó, châu Á vẫn là trọng tâm phát triển trong kế hoạch tái cơ cấu của Collardi. Ông muốn đưa Pictet gia nhập hàng ngũ 10 ngân hàng tư nhân hàng đầu thế giới.

Collardi bổ nhiệm Fong Seng Tee, một nhân viên ông biết từ thời còn làm ở Credit Suisse, làm giám đốc thị trường châu Á của khối tài sản và đưa người cũ lên vị trí chủ tịch chỉ mang tính hình thức. Ông cũng đưa một đồng minh của mình từ Baer về để điều hành thị trường Trung Đông, thay thế cho người đã giám sát hoạt động quản lý tài sản cho Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Đông trong nhiều năm qua.

Chuyển đổi cách thức hoạt động

Pictet phát triển khá ổn định trong những năm qua nhưng ngân hàng này đến nay vẫn tránh việc chuyển đổi sang mô hình công ty hiện đại vốn được các đối tác cũ nổi tiếng khác, đặc biệt là Goldman Sachs và Lazard, ủng hộ.

Pictet có lẽ vẫn nhỏ hơn nhiều các quỹ quản lý tài sản đang được niêm yết công khai, nhưng ngân hàng này lại là một đối thủ đáng gờm nếu nói đến khả năng sinh lời. Pictet từ lâu vẫn cố gắng để đạt được mức lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu trên 40%, một con số mà chưa một ngân hàng hiện đại nào đạt được. Mặc dù con số này đã giảm xuống còn khoảng 16 – 21% trong nửa thập kỷ qua, nó vẫn “ăn đứt” UBS, Credit Suisse và Julius Baer.

Pictet là một đối thủ đáng gờm nếu nói đến khả năng sinh lời. Ảnh: Bloomberg.

Cuộc chuyển đổi năm 2014 sang mô hình quan hệ đối tác hữu hạn (limited partnership) đã giúp loại bỏ được rủi ro là các giám đốc phải gánh chịu toàn bộ tổn thất. Nhờ sự thay đổi về tình trạng pháp lý này, Pictet bắt đầu công khai số liệu về hiệu quả hoạt động.

Cũng vì thế, Pictet buộc phải giải quyết tình trạng thiếu minh bạch của tổ chức, ở đó họ thường đặt các mối quan hệ cá nhân lên trên cấu trúc hệ thống. Đối với các nhân viên ngân hàng, không có gì là bất thường khi họ hành động độc lập, không có cách tiếp cận thống nhất với khách hàng, ví dụ như trong việc gửi thư đáp bằng phông chữ và tiêu đề riêng. Một số những điều kỳ quặc khác như một số nhân viên không có hợp đồng làm việc chính thức.

Bước vào thế kỷ 21, Pictet cũng bắt đầu một cuộc hành trình dài mới. Ông Rémy Best, cựu giám đốc tại McKinsey, hiểu rõ các chỉ số về hiệu suất hoạt động và tối ưu hóa của ngân hàng này. Nhằm biến bộ phận quản lý tài sản của Pictet thành “cỗ máy” tạo ra lợi nhuận, ông Best sẽ tập trung vào việc quản lý tài sản, mảng từng mang lại rất nhiều tiền cho ngân hàng này.

Pictet xem xét rất kỹ lưỡng những gì mà giới khách hàng giàu có mang lại cho doanh thu của họ. Họ nhận thấy rằng một số khách hàng đang chi trả cho Pictet quá nhiều, trong khi một số khác cần được chăm sóc nhiều hơn để mua thêm dịch vụ.

Cách tiếp cận của ông Best gây xôn xao trong giới nhân viên. Các nhân viên của Pictet trước đây không bị yêu cầu tiết lộ khách hàng của họ, hoặc tiết lộ số tiền họ kiếm được cho ngân hàng. Các mối quan hệ với khách hàng cá nhân bị thay thế bằng thẻ điểm vô danh dùng để đo lường dòng tiền mới, lợi nhuận trên tài sản và để đánh giá liệu các nhân viên có đạt mục tiêu tăng trưởng hay không.

Các thông tin này được cung cấp cho một nhóm phụ trách nghiên cứu số liệu. Sau đó, họ sẽ sắp xếp lại tệp khách hàng bằng cách phân chia thành các danh mục dựa trên tài sản, địa điểm và mức độ giao dịch với ngân hàng. Một số nhân viên từng bị mất khách hàng vào tay đội nhóm mới, có người lại tỏ ra khó chịu với phong cách làm việc thẳng thắn của nhóm nhân viên mới. Một số khác bỏ cuộc và quyết định rời đi.

Cựu giám đốc Nicolas Pictet của ngân hàng này từng nói với nhân viên rằng việc giữ chân khách hàng quan trọng hơn tạo ra lợi nhuận. Pictet cũng đã phát triển qua giai đoạn mà các nhà lãnh đạo thường xuyên là người đi kéo các hợp đồng hoặc khách hàng lớn về cho ngân hàng.

Tuy nhiên, với tư cách là chủ sở hữu của một ngân hàng hoạt động theo mô hình quan hệ đối tác hữu hạn, họ vẫn có vị trí cách biệt với nhân viên thông thường. Họ sẽ sử dụng một phép tính bí mật để xác định bao nhiêu phần lợi nhuận được giữ lại cho đội ngũ giám đốc và bao nhiêu phần được phân phối cho phần còn lại của ngân hàng.

Mỗi khi một giám đốc tham gia vào đội ngũ lãnh đạo, anh ta sẽ phải mua một lượng cổ phần đáng kể của ngân hàng. Để có nguồn tài chính thực hiện giao dịch đó, các giám đốc hiện tại sẽ cung cấp một khoản vay cho thành viên mới nhất và người này sẽ phải trả dần số tiền đó cho họ. Một giám đốc sắp nghỉ việc sẽ phải bán cổ phiếu lại cho ngân hàng. Để hỗ trợ việc này, ngân hàng đặt mục tiêu lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu tối thiểu là 20%.

Duy trì mức tối thiểu đó là một việc ngày càng khó, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh trên thị trường ngày càng gia tăng và chi phí thích nghi cao hơn. Khi khả năng sinh lời giảm xuống dưới 20%, lương của nhân viên sẽ bị ảnh hưởng. Điều này dẫn tới việc khoảng cách giữa các nhân viên thông thường và đội ngũ giám đốc của ngân hàng ngày càng lớn, bởi đội ngũ lãnh đạo vẫn được hưởng một phần lợi nhuận của ngân hàng.

Tỷ lệ chia sẻ lợi nhuận cho nhân viên giảm thì với đội ngũ giám đốc cũng vậy, Pictet cho biết.

Trong một bài thuyết trình hồi tháng 2 được tổ chức trực tuyến, một trong những giám đốc của Pictet, ông Renaud de Planta, đã trình bày về những con số tài chính của năm ngoái. Cũng giống như nhiều ngân hàng khác, Pictet hưởng lợi từ biến động thị trường do đại dịch Covid-19 gây ra, từ sự bùng nổ về doanh thu đầu tư đến sự phục hồi về lương cho nhân viên. Ngoài ra, tổng tài sản quản lý của ngân hàng cũng lên kỷ lục do khách hàng tìm kiếm nơi an toàn để trú ẩn.

Trong khi các giám đốc thao thao về hiệu quả, hoạt động từ thiện hay chuyện tòa nhà mới của Pictet đang dần hoàn thiện ở ngoại ô Geneva, một thành viên trong đội ngũ lãnh đạo lại vắng mặt: ông Collardi không phát biểu hay xuất hiện một lần nào trong suốt buổi thuyết trình ấy. Thay vào đó, người đàn ông gắn liền với nhiều sóng gió của Pictet trong những năm qua giờ lại lùi về phía sau để hỗ trợ.