Tiền ảo có thể là bong bóng dot-com mới, nhưng đừng quên đó cũng chính là điểm khởi đầu của Amazon hay nhiều ông lớn công nghệ ngày nay

Tuần trước, nhà đầu tư nổi tiếng Howard Marks của quỹ Oaktree đã gióng lên tiếng chuông cảnh báo về thị trường chứng khoán, vốn cổ phần tư nhân, thị trường tín dụng và cả bitcoin hay ethereum là những đồng tiền ảo mới xuất hiện nhưng đã làm mưa làm gió trong thời gian gần đây. Theo ông, tất cả đều đang ở mức định giá quá cao so với giá trị thực.

Marks đặc biệt nhấn mạnh về bong bóng tiền ảo. Không chỉ cho rằng chúng “không có thật”, ông còn nhấn mạnh chúng “chỉ là mốt nhất thời, không có cơ sở, thậm chí là một mô hình kim tự tháp”.

Tiền ảo có thể là bong bóng tài sản lớn nhất kể từ thời bong bóng dot-com bùng nổ cuối những năm 1990, đầu những năm 2000 đến nay.

Trên thực tế, không thể phủ nhận rằng các nhà đầu tư mạo hiểm hàng đầu đang tỏ ra hứng thú với tiền ảo. Cựu COO của PayPal david Sachs, người từng là nhà đầu tư sớm rót vốn cho những startup đình đám như Airbnb, Facebook, SpaceX và Uber, tuần trước đã viết lên Twitter rằng tiền ảo chính là ứng viên thích hợp nhất cho cuộc cách mạng tiếp theo ở thung lũng Silicon, cho thời kỳ Web 3.0.

Khi đọc những dòng bình luận của Marks về chuyện bitcoin không có thật, người viết bài này chợt nhớ đến cuộc phỏng vấn với CEO của công ty khai thác vàng bạc đá quý McEwen Mining được thực hiện 4 năm trước:

“Một đồng tiền tồn tại được chỉ bởi vì có ít nhất 2 bên (người mua và người bán) đồng ý rằng chúng có giá trị. Ở 1 hòn đảo phía Nam Thái Bình Dương, người ta có thể coi xương gà là tiền tệ. Trong tù, thuốc lá được trao đổi như 1 loại tiền tệ. Ngày nay, chúng ta sử dụng tiền pháp định, tiền giấy nhưng vẫn có mối lo ngại về giá trị của những tờ giấy này.

Tôi không nhìn lấy lý do nào khiến bitcoin không thể sống sót và lớn mạnh. Chỉ cần có đủ người chấp nhận, nó sẽ được sử dụng. Tất nhiên trong quá trình ấy vẫn có những rủi ro, ví dụ như 1 người mất hết tiền trong ví điện tử vì bất cẩn. Bên cạnh đó bitcoin cũng sẽ phải đối mặt với những đối thủ cạnh tranh. Tuy nhiên sẽ là 1 sai lầm nếu như gọi đây là 1 bong bóng”.

Ở cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, cũng có rất nhiều lời cảnh báo về bong bóng công nghệ. Người ta cho rằng có rất ít công ty công nghệ hoạt động theo mô hình kinh doanh sản sinh lợi nhuận. Ngoài ra những dấu hiệu về bong bóng dot-com bao gồm sinh viên các trường dạy kinh doanh (thường tạo ra những thạc sĩ sẽ làm việc trong các công ty tư vấn hoặc ngân hàng) đổ xô đi startup và ngay cả những lái xe taxi cũng tìm hiểu về những cổ phiếu hot. Nhiều cổ phiếu công nghệ được các day trader (mua và bán trong 1 thời gian rất ngắn, thường là trong ngày) quan tâm.

Ngược lại, cho đến thời điểm này có rất ít người bỏ việc để lập công ty đầu tư tiền ảo. Day trading là chuyện hiếm, và những người lái xe taxi không tìm hiểu về bitcoin. Do đó nếu tiền ảo là bong bóng thì chúng ta đang ở giai đoạn đầu mà thôi.

Tuy nhiên, đã xuất hiện một vài dấu hiệu. Kể từ đầu năm đến nay, tổng số tiền mà hoạt động ICO (giống như IPO trên TTCK nhưng là huy động tiền bằng cách phát hành các mã token) huy động được là 1,27 tỷ USD. Mỗi tuần đều có nhiều buổi thảo luận về ICO với các khách mời khẳng định chắc nịch rằng đồng tiền mới của họ sẽ tạo nên 1 cuộc cách mạng. Và lời cảnh báo của Howard Marks cũng rất đáng để lưu tâm!

Có thể so sánh bitcoin của năm 2017 giống như Amazon hay Priceline của năm 1999. Các cổ phiếu này đã lao dốc khi bong bóng dot-com vỡ tung, nhưng đã sử dụng “mùa đông” mà họ phải đối mặt trong những năm sau đó để phục hồi và trở nên vĩ đại.

Từ mức 76 USD/cổ phiếu ở thời điểm cuối năm 1999, giá cổ phiếu Amazon giảm xuống dưới 6 USD sau vụ khủng bố 11/9/2001. Giờ thì cổ phiếu Amazon được giao dịch ở mức hơn 1.000 USD.

Tương tự, cổ phiếu Priceline giảm từ mức 283 USD (cuối năm 1999) xuống dưới 8 USD vào 3 năm sau. Ngày nay nó đã có giá hơn 2.000 USD.

Nếu như bitcoin đúng là 1 bong bóng, chắc chắn nó sẽ nổ. Nhưng loại tài sản mới mẻ này có thể vượt qua thời gian khó khăn và trỗi dậy như Amazon hay không? Chỉ có thời gian mới có thể cho chúng ta câu trả lời chính xác.