Bỏ HĐND phường ở Hà Nội: Chẳng nước nào có mô hình như vậy

Thảo luận dự thảo nghị quyết về thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường thuộc quận, thị xã của TP Hà Nội chiều qua, ĐB Phùng Văn Hùng (Cao Bằng) bày tỏ nhất trí với tờ trình của Chính phủ về việc QH ban hành nghị quyết này.

Theo ông, việc đề xuất không tổ chức HĐND phường thực chất là không tổ chức cấp chính quyền phường, nghĩa là chính quyền đô thị ở Hà Nội chỉ còn 2 cấp.

ĐB Phùng Văn Hùng. Ảnh: Minh Đạt

Nếu như đề án này hoặc tờ trình này đặt vấn đề là không tổ chức cấp chính quyền phường thì có lẽ rõ ràng hơn, dễ hiểu hơn, thay vì không tổ chức HĐND ở cấp phường.

ĐB Nguyễn Lâm Thành (Lạng Sơn) cho rằng cần sớm thông qua nghị quyết này để có thể triển khai thực hiện. Trên cơ sở thực hiện chúng ta sẽ rút kinh nghiệm và tiếp tục nghiên cứu để xây dựng hành lang pháp lý cho mô hình chính quyền đô thị để phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013.

Cùng đồng tình, ĐB Phan Thị Bình Thuận (TP.HCM) kiến nghị QH xem xét cho thực hiện thí điểm mô hình này tại một số tỉnh, thành khác để có cơ sở so sánh, đối chiếu và đánh giá toàn diện, sâu sắc hơn đối với việc thí điểm.

Tác động thế nào nếu thí điểm không thành công?

Đánh giá cao quyết tâm chính trị của chính quyền Hà Nội, song ĐB Đinh Văn Nhã (Phú Yên) cũng đặt ra câu hỏi là mô hình này của chính quyền Hà Nội đổi mới theo hướng nào? Nó có đúng theo định hướng lâu nay Đảng của chúng ta chỉ đạo trong đổi mới phân cấp quản lý hành chính không?

ĐB Đinh Văn Nhã. Ảnh: Minh Đạt

Ông cho rằng, mô hình này thấy hơi khác, khác ở chỗ là ta định hướng đổi mới phân cấp quản lý hành chính là xóa bỏ cấp trung gian nhưng tập trung đầu tư phát triển mạnh cấp cơ sở chính là cấp phường và khi đổi mới làm thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường cũng theo tinh thần này.

Theo ông, thế giới đổi mới phân cấp quản lý hành chính theo hướng bỏ cấp trung gian và tăng cường cấp cơ sở. Nếu QH thông qua thì có lẽ cũng là TP duy nhất trên thế giới cải cách hành chính theo hướng tăng cường cấp trung gian và bỏ chính quyền cơ sở.

“Tôi chẳng thấy có một nước nào có mô hình như vậy...

Ở các nước thì mô hình như Hà Nội, người ta chỉ có cấp chính quyền là TP và chính quyền cơ sở chính là phường và không có chính quyền quận.

Quận là một tổ chức hành chính, cánh tay nối dài để thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế của TP ở trên địa bàn các phường. Tôi đề nghị cân nhắc lại mô hình này có đúng tinh thần mà lâu nay ta định cải cách không”, ông Nhã nói.

ĐB Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) lo ngại giả sử thực hiện thí điểm không thành công thì hậu quả pháp lý của nó như thế nào, tác động ra sao.

Không thể bỏ con mắt giám sát của người dân

ĐB Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) cho hay, các lý do đưa vào báo cáo, đề án để không tổ chức HĐND cấp phường ở Hà Nội là không thuyết phục.

ĐB Lưu Bình Nhưỡng. Ảnh: Minh Đạt

Theo ông, lấy lý do đô thị phát triển càng nhanh, văn minh nên bỏ HĐND cấp dưới là giải thích ngược.

“Như vậy có nghĩa là càng văn mình thì chúng ta bỏ sự tham gia của người dân đi. Còn HĐND chỉ cần có ở vùng xa xôi, miền núi, nông thôn?

Ở Hà Nội, dân số của một phường càng ngày càng đông, hoạt động càng nhiều, kinh tế càng mạnh thì càng cần con mắt giám sát của người dân. Chúng ta không thể bỏ con mắt giám sát của người dân được”, ông Nhưỡng nói.

ĐB Bến Tre chia sẻ, nếu coi HĐND cấp xã, phường như là một QH nhỏ của địa phương, liệu chúng ta bỏ đứa con tinh thần này, người đại diện nhân dân ở cấp cơ sở này thì QH có cảm thấy đau lòng không?

ĐB Dương Trung Quốc (Đồng Nai) tán thành với các ý kiến cho rằng, nên bỏ cấp trung gian, còn cấp phường là cấp sát dân nhất.

“Chúng ta đã chứng kiến trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là truyền hình những gương mặt ngơ ngác của các vị lãnh đạo ở cơ sở, khi xảy ra vụ việc gì cứ coi như không biết, mới lạ ở đâu đâu, lảng tránh sự giám sát của của xã hội.

Vấn đề căn bản nhất là chúng ta có trao quyền thực sự cho những đại biểu HĐND địa phương không hay cơ chế của chúng ta là hạn chế, biến họ thành phần phụ, biến họ thành những cái máy giơ tay”, ông Quốc nói.

Theo ông Quốc, chúng ta nói rất nhiều đến chính quyền đô thị và mong muốn áp đặt nó vào, chính là vấn đề tăng cường thêm những cơ chế dân chủ chứ không phải chúng ta giảm bớt đi.

“Vì thế tôi cho rằng chúng ta nên đặt ngược lại. Nếu có bỏ thì bỏ những cấp trung gian không cần thiết, và tăng cường thực sự cho bộ máy ở cơ sở”, ông Quốc nêu ý kiến.

Bí thư Thành uỷ Hà Nội Hoàng Trung Hải. Ảnh: Minh Đạt

Trước ý kiến của các ĐB, Bí thư Thành uỷ Hà Nội Hoàng Trung Hải lý giải, việc xây dựng đề án thí điểm này xuất phát từ nhu cầu của bản thân TP là một đô thị phát triển rất nhanh mong muốn xây dựng một hệ thống chính quyền làm sao gọn nhẹ, hiệu lực, hiệu quả, gần dân hơn và đáp ứng được các yêu cầu của người dân tốt hơn.

Ông cho hay, khi lấy ý kiến của các nhà luật học, nhất là các nhà quản lý về vấn đề này đều cho thấy là đề án thí điểm và không vi hiến.

Bí thư Hà Nội nhấn mạnh, việc thực hiện thí điểm là hết sức cần thiết, giúp chúng ta rút ra được kinh nghiệm, tìm ra được những mô hình quản lý tốt, nếu không thí điểm thì khó có thể ra được những mô hình mới.