Các ngân hàng kêu vướng đủ đường khi xử lý tài sản bảo đảm

Tại hội thảo “Quyền xử lý tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng” diễn ra sáng nay, nhiều ngân hàng cho hay họ gặp không ít vướng mắc trong việc xử lý TSBĐ dẫn đến thời gian giải quyết kéo dài, gây khó khăn, lúng túng. Bên cạnh đó, việc kéo dài thời gian thi hành án không chỉ tốn kém chi phí mà còn kéo dài thời gian thu nợ, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng.

Bà Bùi Như Ý, Phó TGĐ Vietinbank cho biết các quy định của pháp luật hiện hành chưa có hướng dẫn cụ thể về nội dung xử lý TSBĐ đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở. Ngoài ra, vướng mắc trong xử lý TSBĐ xuất phát từ việc thực thi pháp luật như: Thực tế một số địa phương yêu cầu chủ đầu tư phải có văn bản giải chấp đối với quyền sử dụng đất thuộc dự án thì mới thực hiện đăng ký thế chấp đối với nhà ở hình thành trong tương lai cho khách hàng mua nhà ở của chủ đầu tư.

Việc nhận thế chấp nhà ở cũng có vướng mắc xuất phát từ quy định pháp luật chưa phù hợp như: Theo quy định của Luật Nhà ở thì Chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở được thế chấp dự án hoặc nhà ở hình thành trong dự án tại tổ chức tín dụng đang hoạt động tại Việt Nam để vay vốn cho việc đầu tư dự án hoặc xây dựng nhà ở đó. Tuy nhiên, trên thực tế, chủ đầu tư có nhu cầu thế chấp QSDĐ trong dự án đầu tư nhà ở để vay vốn phục vụ nhu cầu đầu tư xây dựng dự án khác trong khi nhu cầu này là hợp lý.

Những vướng mắc nêu trên gây nhiều khó khăn cho các TCTD trong quá trình nhận thế chấp và xử lý TSBĐ là nhà ở, làm tiến độ, thời gian xử lý TSBĐ bị kéo dài.

Còn theo đại diện Techcombank, công tác xử lý nợ xấu chưa đạt được hiệu quả mong muốn một phần do các TCTD vẫn đang gặp khá nhiều khó khăn trong công tác thu giữ TSBĐ.

Cụ thể, việc xử lý nợ bị chậm hoặc bị trì hoãn do thủ tục kiện tụng và thi hành án phức tạp, kéo dài.Vì vậy, nhiều khách hàng muốn trì hoãn việc trả nợ đã “vận dụng thủ tục” này để yêu cầu Ngân hàng phải giải quyết tranh chấp thông qua tòa án để trì hoãn việc xử lý TSBĐ của TCTD.

Trong hoạt động xử lý TSBĐ, việc thu giữ, bán, sang tên, hạch toán thu nợ một số TSBĐ của Techcombank kéo dài hàng năm trời. Cá biệt có không ít trường hợp phiên đấu giá thành tài sản đã diễn ra từ năm 2013. Nhưng đến nay, tài sản vẫn chưa được sang tên cho bên trúng đấu giá do không nhận được sự hợp tác từ bên bảo đảm, chính quyền địa phương không đồng thuận.

Ngoài ra, khi TCTD để bảo vệ quyền lợi của chính mình, tiến hành các biện pháp xử lý nợ trong phạm vi pháp luật cho phép (thu giữ tài sản, bán tài sản hoặc yêu cầu thi hành án cưỡng chế), thì có đơn vị báo chí miêu tả khách hàng như những “nạn nhân” bị ức hiếp chịu bất công, miêu tả TCTD phối hợp với chính quyền một cách “mờ ám”, đôi khi TCTD được miêu tả như “tội đồ”, “xã hội đen”...

Theo Techcombank, việc tổ chức tín dụng thu giữ, xử lý tài sản bảo đảm là theo quy định pháp luật nhằm xử lý nợ xấu, cũng là góp phần duy trì, phát triển một nền kinh tế tài chính lành mạnh, bền vững. Tuy nhiên để tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn, đảm bảo quyền xử lý TSBĐ của TCTD với tư cách là bên nhận thế chấp tài sản, với nỗ lực riêng của ngành ngân hàng là chưa đủ, cần có sự tham gia quyết liệt hơn, sự hỗ trợ tích cực hơn từ các cơ quan hữu quan, đồng thời phải có hành lang pháp lý phù hợp.

Ngoài ra, Techcombank kiến nghị NHNN tiếp tục hỗ trợ, phối hợp các cơ quan chức năng khác (Công an, Ủy ban, Tòa án, Thi hành án các cấp) để mở nhiều hội thảo chuyên đề xử lý nợ, theo đó mời các cơ quan ngôn luận tham gia đầy đủ để truyền thông, nâng cao ý thức pháp luật trong nhân dân về hoạt động xử lý nợ.

Ông Nguyễn Thành Long, Phó TGĐ VBPank cho rằng, vướng mắc trong quá trình thực hiện quyền xử lý TSBĐ khá đa dạng. Chẳng hạn, vướng mắc từ việc áp dụng pháp luật của các cơ quan có thẩm quyền như công tác tổ chức thu giữ TSBĐ của các TCTD hầu như không tự thực hiện được trên thực tế, bởi có xung đột pháp luật do quyền thu giữ này chỉ được quy định tại một Nghị định của Chính phủ, trong khi đó lại vướng phải nhiều quy định khác về quyền sở hữu tài sản, quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở, quyền lợi của người tiêu dùng được quy định tại Luật, Nghị định khác…Theo quy định TCTD có thể ký tên trên các văn bản chuyển nhượng TSBĐ (trong trường hợp bên bảo đảm không tự nguyện ký hợp đồng). Tuy nhiên, nhiều văn phòng đăng ký đất đai vẫn yêu cầu TCTD phải có hợp đồng mua bán, bản án/quyết định của Tòa án hoặc văn bản của Cơ quan thi hành án thì mới đồng ý cho sang tên chuyển nhượng.

Vướng mắc khi xử lý TSBĐ thông qua khởi kiện. Đó là, khi TCTD nộp đơn khởi kiện, mặc dù trong đơn khởi kiện đã ghi rõ tên, địa chỉ của bị đơn, bên có quyền lợi nghĩa vụ liên quan nhưng nhiều Tòa án yêu cầu phải cung cấp xác nhận của chính quyền địa phương về địa chỉ của tất cả những đối tượng này. Tuy nhiên, công an các phường/xã không đồng ý xác nhận về nơi cư trú và tình trạng cư trú của khách hàng theo đề nghị của TCTD mà yêu cầu cần phải có văn bản của Tòa án hoặc chính cán bộ Tòa án đến làm việc và đề nghị thì cơ quan Công an mới đồng ý xác minh; một số Tòa án yêu cầu TCTD phải xác minh được khách hàng vay không có khả năng trả nợ thì mới thụ lý đơn khởi kiện bên bảo lãnh/bên bảo đảm.

Vướng mắc ở giai đoạn thi hành án. Theo quy định tại Luật thi hành án dân sự số tiền thu được từ việc bán TSBĐ sẽ phải được ưu tiên thu án phí, lệ phí Tòa án trước khi chuyển cho TCTD làm cho số tiền thu nợ của TCTD bị giảm đi, không thu hồi đủ. Bên cạnh đó, việc kéo dài thời gian cưỡng chế thi hành án diễn ra rất phổ biến. Các vướng mắc trên dẫn đến hậu quả là TCTD không thể thu hồi đủ nợ, thời gian thu hồi nợ kéo dài, tạo tâm lý chây ỳ của các con nợ.