Cái nhìn toàn cảnh về nền kinh tế Iran ở thời điểm vụ tai nạn khiến cả nước xót thương

"Ông ấy đã giữ đúng lời thề và hy sinh cả tính mạng mình cho đất nước", Chính phủ Iran cho biết và khẳng định sẽ không có sự xáo trộn, dù là nhỏ nhất, sau vụ tai nạn khiến Tổng thống Raisi qua đời.

Vậy nền kinh tế Iran hiện ra sao ở thời điểm này?

Trên thực tế, nền kinh tế Iran đang gặp khó khăn trước các lệnh trừng phạt nặng nề, Chánh văn phòng Lãnh tụ Tối cao Iran Gholamhossein Mohammadi Golpayegani nói vào đầu tháng này.

Trong một nhận xét thẳng thắn hiếm có trước truyền thông, ông Gholamhossein Mohammadi Golpayegani nói: “Chúng tôi đang gặp khó khăn do các lệnh trừng phạt. Tuy nhiên, chính phủ sẽ tìm cách khắc phục những vấn đề này”.

Áp lực lạm phát càng trở nên trầm trọng hơn do giá trị đồng rial của Iran giảm mạnh. Ngân hàng Trung ương Iran (CBI) vào tháng trước đã báo cáo tỷ lệ lạm phát chạm mức 52,3% vào năm 2023.

Thế nhưng kinh tế Iran cũng có nhiều điểm sáng. Một trong số đó là xuất khẩu dầu mỏ. Theo Statista, lĩnh vực dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn nhất, 47%, trong tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Iran vào năm 2022. Tiếp theo là công nghiệp (40%) và nông nghiệp (12,5%). Trong đó, phần lớn doanh thu của ngành công nghiệp đến từ dầu mỏ, với hơn 90% lượng dầu thô được vận chuyển sang Trung Quốc. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây ít có tác động đến hoạt động buôn bán dầu mỏ của Iran với Bắc Kinh.

Hồi tháng 3, Bộ trưởng Dầu mỏ Javad Owji của Iran cho biết nước này đã thu hơn 35 tỷ USD vào năm 2023 từ xuất khẩu loại “vàng đen” này. Tờ Financial Times dẫn lời ông nói rằng “hiện nay, chúng tôi có thể xuất khẩu dầu tới bất kỳ nơi nào chúng tôi muốn với mức chiết khấu tối thiểu”.

Sau cú sốc ban đầu từ lệnh trừng phạt năm 2018 của ông Trump, Iran đã khôi phục 80% khối lượng xuất khẩu trước đây. Hầu hết chuyên gia cho rằng điều này là bởi các biện pháp trừng phạt được nới lỏng kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức.

Trong ba tháng đầu năm, Tehran đã bán được trung bình 1,56 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, chủ yếu xuất sang Trung Quốc. Theo đơn vị cung cấp dữ liệu Vortexa, đây là khối lượng cao nhất kể từ quý 3/2018.

Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo Iran ngày càng lo ngại rằng các cơ sở sản xuất dầu mỏ có thể trở thành mục tiêu của một cuộc tấn công quân sự từ Israel.

Kênh tin tức Press TV của Iran cho biết: Với hơn một nửa GDP là dựa vào dịch vụ, nền kinh tế có khả năng phục hồi trước những biến động không thường xuyên trong các lĩnh vực khác như dầu khí, công nghiệp và khai thác mỏ, nông nghiệp và xây dựng. Tuy vậy, tiềm năng to lớn này đã bị suy yếu bởi các biện pháp trừng phạt bên ngoài cũng như những thiếu sót bên trong liên quan đến sự kém cỏi, tham nhũng và quản lý yếu kém.

Năm 2023, GDP của Iran tăng 5,4%, mức tốt nhất kể từ khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân quốc tế với Tehran vào năm 2018 và thực hiện chính sách gây áp lực tối đa đối với nước này. Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo kinh tế Iran có thể tăng trưởng ở mức 3,7% trong năm tài chính 2024 và tăng 3,2% vào năm 2025.

Tổng hợp