Cao ốc mọc trên đất cổ phần hóa: Hoàn toàn trái luật...

GS Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường thẳng thắn trao đổi với Đất Việt.

PV:- Thưa ông, thời gian qua hiện tượng hàng loạt các cao ốc thi nhau mọc trên đất di dời, cổ phần hóa doanh nghiệp như tòa nhà 8B Lê trực, ty CP Dệt Mùa Đông ở 47 Nguyễn Tuân (quận Thanh Xuân, Hà Nội) - Cty CP Dệt Mùa Đông tiền thân là Cty dệt len Mùa Đông (thuộc Sở Công nghiệp Hà Nội; dự án Công ty Dệt 8/3 (số 460 Minh Khai, quận Hai Bà Trưng); dự án của Cty CP May Thăng Long (số 250 Minh Khai, quận Hai Bà Trưng); dự án Cty CP dụng cụ cơ khí xuất khẩu (229 Tây Sơn, quận Đống Đa); dự án nhà máy Bánh kẹo Tràng An (số 1 Phùng Chí Kiên, quận Cầu Giấy)…

Nhiều chuyên gia đã cho rằng, việc cổ phần hóa, chuyển đổi mục đích sử dụng nếu thực hiện không minh bạch có thể khiến thất thoát tài sản của Nhà nước. Ông bình luận như thế nào về lo ngại này?

GS Đặng Hùng Võ: - Lo ngại trên là thực tế. Câu chuyện cổ phần hóa doanh nghiệp thiếu minh bạch, công khai, gây thất thoát tài sản nhà nước sau cổ phần hóa (CPH) đã và đang diễn ra. Họ đang biến mục tiêu CPH để phát triển doanh nghiệp sang mục tiêu sử dụng đất vào các mục đích kinh doanh khác. Trong đó, tòa nhà 8B Lê Trực là điển hình. Chắc chắn sẽ còn rất rất nhiều những dự án kiểu tương tự tòa nhà 8B Lê Trực nữa.

Tôi biết rất nhiều dự án đang thuê đất của doanh nghiệp nhà nước từ giai đoạn trước, quỹ đất này không được đưa vào CPH nhưng lại có quyền sử dụng và biến các quỹ đất đó thành mục tiêu xây dựng nhà ở xen lẫn các trung tâm thương mại. Đây là mô hình chung phổ biến hiện nay. Thực chất, chính là chiêu thức nhằm mục đích kinh doanh BĐS là chính chứ không hướng tới mục đích phát triển doanh nghiệp.

Hiện tượng trên có thể lý giải một phần do quá trình chuyển đổi từ cơ chế kinh tế bao cấp sang cơ chế thị trường. Trong quá trình chuyển đổi cơ chế thị trường, nó sẽ diễn ra một quá trình rất khốc liệt, gọi là quá trình chuyển tài sản nhà nước vào túi tư nhân. Việc này xảy ra ở tất cả các nước có nền kinh tế chuyển đổi như Nga, Ba Lan, Trung Quốc, trong đó có Việt Nam.

Trên thực tế, đây là quy luật tất yếu của một quá trình phát triển, vấn đề ở đây là cơ chế quản lý thế nào để hạn chế sự thất thoát tài sản của nhà nước. Nếu quản lý không tốt quy luật này sẽ diễn ra rất mạnh mẽ, và quá trình chuyển tài sản nhà nước vào túi tư nhân sẽ càng diễn ra mạnh mẽ hơn.

Ngược lại, nếu quản lý tốt, quá trình này khó xảy ra hoặc xảy ra rất ít. Vậy, vấn đề của Việt Nam là gì? Tôi cho rằng, chính là khâu quản lý quá yếu kém, lỏng lẻo. Cùng với đó, lại xuất hiện những nhóm lợi ích, bao gồm cả cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp. Không ai khác, đây chính là tác nhân thúc đẩy quá trình đẩy tài sản nhà nước vào túi tư nhân ngày càng diễn ra mạnh mẽ hơn.

Tôi nhấn mạnh, lỗi không ai khác là ở chính các cơ quan quản lý.

PV:- Đứng về phía quyền lợi của người mua nhà, tại Điều 126, 147 Luật Đất đai 2013 quy định về thời hạn sử dụng đất, theo đó, đất giao cho cá nhân, tổ chức hoạt động sản xuất, kinh doanh chỉ có thời hạn từ 50-70 năm. Hết thời hạn, nếu không có nhu cầu tiếp tục sử dụng thì Nhà nước sẽ thu hồi lại thửa đất này.

Điều này liệu có đồng nghĩa, chủ nhân của các căn hộ xây trên những khu đất này chỉ có quyền sở hữu trong thời hạn như trên hay không? Việc cấp sổ đỏ quyền sử dụng đất trong trường hợp này phải được hiểu ra sao, thưa ông?

GS Đặng Hùng Võ: - Về mặt pháp luật, nhà nước quy định đất ở là đất được giao quyền sử dụng và sở hữu vĩnh viễn. Luật cũng quy định, đất để xây nhà chung cư, cũng phải là được giao để ở vĩnh viễn chứ không phải là đất thuê lại của nhà nước. Nhưng thực tế đang mâu thuẫn và sự thật là ở nhiều nơi, nhiều địa phương, vẫn chấp nhận những dự án kiểu một nửa trung tâm thương mại, một nửa là xây các căn hộ chung cư. Việc cấp phép cho các dự án nói trên là hoàn toàn trái pháp luật.

Nguyên tắc đất ở, trong đó có mục đích sử dụng để ở là phải được giao quyền sở hữu vĩnh viễn. Nếu các cơ quan quản lý cũng như các doanh nghiệp biết chấp hành một cách nghiêm chỉnh quy định trên, chắc chắn không thể có chuyện có những cư dân bỗng nhiên bị thu hồi lại nhà sau khi doanh nghiệp CPH hết thời hạn thuê đất là 50 năm hay 70 năm.