Kỳ thú nghề định dạng ngọc trai

Ngọc trai tự nhiên ngày càng đắt giá, trong khi kỹ nghệ nuôi cấy ngọc ngày càng tinh xảo khiến không chỉ người dùng mà ngay cả những người buôn bán ngọc trai cũng không thể phân biệt đâu là ngọc trai tự nhiên, đâu là ngọc trai nuôi cấy.

Gian nan hành trình xét nghiệm

Khi ông Ali Safar lấy một viên ngọc trai ra khỏi máy chụp X quang, ông đã quan sát nó một cách khá cẩn thận trước khi chuyển cho một nhà phân tích. Người này lại kiểm tra một lần nữa qua kính hiển vi. Ban kiểm tra đá quý và kim loại quý (DPMGT) ở Bahrain có thể tạo ra một hình ảnh tinh thể rõ ràng về viên ngọc trai, tuy nhiên ông Ali Safar khẳng định rằng không dễ dàng gì để phát hiện một viên ngọc trai được hình thành trong môi trường nhân tạo.

Đó cũng là một thách thức đối với Viện ngọc Thụy Sĩ (SSEF) và đặc biệt là với Giám đốc Michael Krzemnicki, người đã kêu gọi các nhà bán đấu giá lớn cung cấp các giấy chứng nhận chứng minh nguồn gốc ngọc cùng các thông tin bổ sung như hình dạng, kích cỡ và màu sắc.

Tại trụ sở của SSEF đặt tại Basel, tất cả các viên ngọc trai đều trải qua 3 tuần kiểm tra với độ phức tạp tăng dần. Chúng dược thẩm tra bởi nửa tá chuyên gia. Họ dùng một công cụ được thiết kế đặc biệt nhằm nghiên cứu sâu vào cơ thế thông tin của mỗi con trai.

Giám đốc Michael Krzemnicki cho biết: “Lịch sử của mỗi thành phần trên món đồ trang sức là thứ luôn được quan tâm. Đối với ngọc trai, có khá nhiều yếu tố đáng quan tâm khi đề cập đến xuất xứ của nó. Bằng công nghệ, chúng tôi có thể khẳng định loại vỏ đó là xuất phát từ con trai có nguồn gốc tự nhiên cho dù đó là loài thân mềm sống trong môi trường nước ngọt hay loài trai sống hoang dã trong nước mặn. Phương pháp xét nghiệm mới nhất của chúng tôi còn có thể khám phá thêm nhiều thứ hơn nữa”.

Bằng cách sử dụng các phương pháp như phép đo hình ảnh cực tím hữu hình (UVVPS) và chụp vi phổ Raman (MRS), các chuyên gia có thể xét nghiệm cho hàng tá các chuỗi ngọc trai, nhưng đôi hoa tai, xuyến và nhẫn đính ngọc trai được gửi tới Viện mỗi tuần. Những phương pháp này đã cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết làm thỏa mãn nhiều khách hàng.

Ông Laurent Cartier, quản lý dự án tại SSEF, cho biết: “Chúng tôi có thể xem xét liệu một viên ngọc trai có hạt nhân bên trong và từ đó chỉ ra rằng nó có bàn tay của con người đụng chạm hay không, liệu có bất kỳ chất nào được đưa vào trong lớp vỏ nhằm kích thích sự tăng trưởng của ngọc trai nuôi cấy hay không”.

Tuy nhiên, ông Cartier cũng chỉ ra rằng thậm chí trải qua các phương pháp xét nghiệm thị giác, một số loại trai nuôi cấy cũng vẫn “lọt lưới”. Ông giải thích: “Loại trai Keshi không có nhân nhưng con người có thể can thiệp để tạo ra ngọc. Bây giờ chúng tôi có loại máy chụp cắt lớp hình ảnh 3D đặc biệt, nó có thể chụp sâu vào từng lát cắt của viên ngọc trai để có được một hình ảnh rõ ràng hơn”.

Chụp X quang có thể hé lộ một số trường hợp ngọc trai tự nhiên

Viện SSEF cũng làm giấy chứng nhận cho những hạt ngọc cổ xưa đã được buôn bán từ hàng trăm năm trước đó và nghiên cứu chúng, để từ đó có thể cung cấp hồ sơ lịch sử về hạt ngọc.

Ông Michael Krzemnicki cũng tiết lộ rằng vào cuối năm 2015, một công cụ phân tích ngọc trai chính xác hơn sẽ được sử dụng: “Công cụ được tạo ra với sự phối hợp của một viện nghiên cứu Thụy Sỹ. Nó sẽ cung cấp cho chúng tôi một số cấu trúc chi tiết về hạt ngọc thông qua thủ thuật phát tán hình ảnh X quang một cách hiệu quả hơn”.

Chìa khóa là công nghệ di truyền

Công nghệ lấy ADN có thể cung cấp thông tin nhiều hơn về nguồn gốc của viên ngọc

Nhưng chứng nhận về màu sắc, hình dạng, kích thước từ lâu đã không đủ cho những ai muốn tập trung hiểu sâu hơn về nơi mà viên ngọc trai được hình thành và độ tuổi chính xác của nó. Điều này đã dẫn đến sự phát triển các phương pháp mới có thể xác định vị trí địa lý và lộ trình phát triển của các loại động vật thân mềm. Bà Joana Meyer, người từng có thời gian làm việc tại Sở Khoa học hệ thống môi trường (DESS) tại Viện công nghệ liên bang Thụy Sĩ (ETH) ở Zurich, đã có được dấu di truyền đáng tin cậy trên ngọc trai.

Nhà nghiên cứu Joana Meyer quả quyết: “Lần đầu tiên, chúng tôi đã có thể xác định ADN từ hạt trai và kiểm tra nó. Chúng tôi đã phát triển ra một kỹ thuật không làm phá hủy - bằng cách mở rộng các lỗ khoan đã có sẵn để thu lấy những hạt phân tử mịn (bột ngọc trai) và đem xét nghiệm nó”. Khoảng 10mg bột ngọc trai là đủ để xác định loài trai. Bà Joana Meyer giải thích: “ADN được giữ nguyên vẹn trong các viên ngọc trai ngay cả khi chúng được khai thác trong nhiều năm trước đó và được bảo quản tại nhiệt độ thường trong suốt nhiều năm”.

Đột phá nói trên có thể giúp xác định nguồn gốc hạt trai là từ vùng vịnh Ả Rập hay Australia. Đây là một khám phá khoa học quan trọng mang lại niềm tin cho người tiêu dùng, và nó đặc biệt có ý nghĩa đối với các nhà đầu tư, vì nó giúp họ biết rõ đồng tiền của mình có được đặt đúng chỗ hay không.

>> Cận cảnh nuôi trai lấy ngọc trên đảo Phú Quốc 

Theo Nguyễn Thanh Hải