Mặt tối của Facebook: Cuộc chiến ngầm không ai hay biết & nền 'kinh tế like' (P.1)

Nội dung nổi bật:

Một cuộc chiến tranh ngầm đang diễn ra tại Facebook mà chúng ta không hề hay biết, đó là cuộc chiến giữa các công ty và những hacker trẻ tuổi. Facebook quả là một mỏ vàng lớn, những ai đã khai thác thành công không chỉ phải ngồi "canh chừng vàng" mà còn phải chơi trò mèo vờn chuột với hacker liên tục.

Dù Facebook vốn không cho phép mua bán like hay fanpage nhưng điều này vẫn diễn ra mạnh mẽ, hình thành nên các chợ giao dịch fanpage, những "các-ten" like, hay nói cách khác, cả một "nền kinh tế like".

Ngày 10 tháng 2, Jason Fyk - ông chủ của các trang WTF Magazine, FunnierPics.net,... - chợt nhận được tin nhắn lạ từ một nhân vật tên Anthony không nằm trong danh sách bạn bè với nội dung: "Người anh em" ("Bro"). Chỉ vài phút sau, lưu lượng trang web FunierPics.net của anh đang từ 3000 bỗng tụt xuống con số 0. Nhấn vào fanpage WTF Magazine trên Facebook, Fyk lại thấy một tin nhắn khác từ Anthony: "Sites down :(" - "Sập rồi :("

Xây dựng cơ đồ từ Facebook

Trang web của Fyk đã bị hack, và đây không phải lần đầu. Suốt mấy năm qua anh luôn bị lôi kéo vào những cuộc chiến bất đắc dĩ chống lại các tay hacker trẻ tuổi trên Facebook. Nói về hacker Anthony, cậu có một nhóm tên là The Community, chính cậu cũng đã thừa nhận hoạt động của nhóm là cướp những fanpage có giá trị để cho vui và nổi tiếng.

The Community kết nối với hàng nghìn hacker trẻ tuổi. Anthony, người sáng lập ra group bí mật trên Facebook cho biết cộng đồng này đã lan rộng sang cả Twitter, Instagram, Skype và Tumblr.

Nhân viên của Fyk nhanh chóng nhận ra rằng FunierPics.net bị tấn công từ chối dịch vụ phân tán (tấn công DDoS - Viết tắt của Distributed Denial of Service). Liên lạc với nhà cung cấp tên miền GoDaddy, Fyk được biết rằng đã có khoảng 70.000 server bị chết khiến hơn 1 triệu khách hàng bị mất trang web. IP của Fyk cũng là mục tiêu của nhóm hacker. 

Fyk giải thích: "Hãy tưởng tượng World Wide Web là một đường cao tốc sáu làn, mỗi làn có đường ra riêng, một trong số các làn là của tôi. Bọn hacker thả thêm nhiều "phương tiện giao thông" xuống làn đường để lối ra của tôi bị tắc nghẽn." 

Trong 16 tiếng đồng hồ, trang web của Fyk đã được khôi phục nhưng anh mất 15.000 USD doanh thu quảng cáo. Kể từ đó, công ty anh cũng phải chịu thêm một vài vụ tấn công tương tự. Fanpage về MTV với 1,3 triệu người theo dõi đáng giá nhất của Fyk cũng bị tấn công và đánh cắp từ một lỗ hổng bảo mật.

Fyk, 40 tuổi, một triệu phú đứng lên từ bàn tay trắng, xây dựng toàn bộ cơ đồ nhờ Facebook. Năm 2005, anh lập nên trang web WTFMagazine.com (WTF là viết tắt của "Where's The Fun), nơi chia sẻ những nội dung hài hước. Hiện Fyk đang sở hữu khoảng 40 fanpage, nắm trong tay hơn 28 triệu like. Lượt xem của toàn bộ các fanpage của anh lên tới hàng chục triệu mỗi tháng, mang lại cho anh hàng triệu đô la mỗi năm nhờ quảng cáo.

(Xem thêm: Tài khoản Facebook của bạn đáng giá bao nhiêu?)

Trò chơi trốn tìm với hacker

Facebook là một mảnh đất kinh doanh đầy hứa hẹn. Người ta nhận ra sức mạnh của fanpage mới cách đây không lâu. Tất cả mọi người, từ "teen" cho tới các nhà phát triển đều tranh giành nhau thị trường béo bở này, thậm chí đôi lúc còn kiếm số lượng người theo dõi bằng những phương cách bất hợp pháp. Có những công ty đứng ra xúc tiến mua bán các fanpage giá trị, mặc dù Facebook vốn không cho phép việc này diễn ra.

Tuy vậy, kho vàng khổng lồ ấy vẫn tiềm tàng đầy rẫy các khó khăn. Những người như Fyk không những phải chơi trò mèo vờn chuột với các hacker mà còn phải chơi trên một trận địa liên tục thay đổi vì Facebook không ngừng điều chỉnh thuật toán.

Tuy là trò trốn tìm trong thế giới ảo nhưng mọi chuyện không hề giản đơn chút nào, nó có thể phát sinh ra những mối đe dọa đời thực, lừa đảo tiền của thật cùng những rắc rối với cảnh sát. Dù Facebook có những biện pháp bảo mật nhưng người ta vẫn phải thốt lên: "Trộm cắp kỹ thuật số giờ nhiều như rươi".

(Xem thêm: Hãy từ bỏ Google, càng sớm càng tốt!)

Nền kinh tế like: Cái bắt tay giữa fanpage mạnh với đối tác

Sau sự ra đời của fanpage đầu tiên trên Facebook, một loạt fanpage khác, kể cả các trang vô nghĩa, cũng có thể phát triển ăn theo nhanh chóng. Những trang giật gân lại càng bùng nổ hơn. Khi Paul Walker qua đời, một fanpage tưởng niệm về cái chết của nam diễn viên này mang tên R.I.P Paul Walker đã nhanh chóng thu hút 422.000 người theo dõi chỉ trong vài ngày.

Giờ đây khi Facebook đã bão hòa với đủ kiểu fanpage, cách dễ nhất để có số lượng người theo dõi "khủng" là mua lại các trang đã có sẵn. Việc mua bán này hoàn toàn bị cấm vì các fanpage không hề thuộc sở hữu của người quản lý mà là Facebook, nhưng cái lý này chẳng ngăn cấm nổi ai.

Các bên xúc tiến giao dịch mua bán fanpage, dù đây là điều Facebook không cho phép.

Trang FanPageTrading.com duy trì một thị trường trực tuyến để mua bán fanpage. Một dịch vụ khác mang tên Content Promoters cũng đứng ra giao dịch các loại fanpage, 20 USD cho trang 1000 like, 40 USD cho trang 2500 like. Fyk cũng định giá thị trường cho các fanpage của mình với tổng giá trị trên 1 triệu USD. Anh cho biết hiện nay nhiều nhà phát triển đang hợp tác với các fanpage lớn để phát triển mạng lưới.

Upworthy là trang web có lượng độc giả từ 0 tăng lên 30 triệu hàng tháng trong suốt hơn một năm là nhờ lưu lượng trên Facebook. Trang này đã bắt tay với các fanpage vững chân để tăng lượt xem. PolicyMic - một startup truyền thông - cũng tăng được 10 triệu lưu lượng hàng tháng cũng bắt tay với khoảng chục fanpage để lây lan nội dung.

Trước đây, bán và hợp đội với các fanpage khác là một cách để đảm bảo lưu lượng trên mạng xã hội. Fyk cho biết: "Cách đây vài năm, các trang khác có thể đăng tải chéo giúp bạn, và bạn sẽ trố mắt khi thấy lượng người theo dõi tăng lên ồ ạt".

Tuy nhiên từ khi thuật toán EdgeRank của Facebook thay đổi, việc tăng trưởng nhờ xúc tiến chéo khó khăn hơn. Lượng người mà một nhà phát triển có thể đưa nội dung tới thông qua fanpage đã giảm bớt.

Trả lời thắc mắc của họ, Facebook cho biết: "Hiện nay nội dung trên Facebook cung nhiều hơn cầu. Trung bình cứ khi vào Facebook thì có khoảng 1.500 câu chuyện có thể xuất hiện trong News Feed mỗi cá nhân. Trong khi đó News Feed được thiết kế để hiển thị những nội dung liên quan tới cá nhân đó nhất." Chính vì vậy có nhiều thứ chẳng bao giờ được hiện ra nữa.

Trở lại với những công ty như Fyk, việc phát triển đang ngày một khó khăn và tốn kém, hiện mỗi ngày anh phải chi 1.000 USD cho việc quảng cáo trên Facebook. Scott DeLong, nhà sáng lập của trang Viral Nova đã phải so sánh Facebook với núi lửa: "Chẳng ai biết khi nào mọi thứ sẽ nổ bùng lên. Facebook thay đổi liên tục chứ không bao giờ dừng lại ở một điểm nhất quán".

Để giúp đảm bảo lưu lượng, việc mua bán, giao dịch trên Facebook đã trở nên ngày một phổ biến. Tuy nhiên, hãy còn một cách khác phổ biến không kém để nhanh chóng có được một lượng người theo dõi "khủng": Đánh cắp.

(Còn nữa)

>> Đằng sau nút “Like” và “Follow” là gì?

Thùy An