Pháo hoa: Có thể bạn chưa biết? (Phần 1)

Vào dịp Tết hay lễ hội lớn, có lẽ thứ không thể thiếu chính là pháo hoa. Chỉ xuất hiện vài phút đến vài chục phút trong thời khắc giao thừa nhưng pháo hoa là biểu tượng văn hóa thể hiện sự phồn thịnh và đón chào may mắn của năm mới.

Vậy pháo hoa có từ bao giờ? Được sản xuất thế nào? Tại Việt Nam, pháo hoa được sản xuất ở đâu và sử dụng như thế nào?

Lịch sử pháo hoa

Các đạo sĩ Trung Quốc là những người đầu tiên phát hiện ra thuốc nổ đen là hỗn hợp của diêm tiêu (Kali Nitrat KNO3), than củi và lưu huỳnh.

Theo các tài liệu sớm nhất về pháo hoa, thì người Trung Quốc đã sáng chế ra nó vào khoảng thế kỷ thứ 7 và sử dụng để trừ tà ma trong nhiều dịp lễ hội. Nó trở thành một phần trong văn hóa Trung Quốc và được người dân quốc gia này giữ bí mật trong một thời gian dài.

Đến thế kỷ 18, các nhà hóa học trên thế giới tìm ra cách sử dụng các hợp chất để đưa vào thuốc súng theo tỷ lệ chính xác để tạo ra các loại pháo hoa với những sắc màu rực rỡ như đỏ, xanh lá cây, xanh nước biển và tím.

Từ đó cho đến những năm 1980, màu sắc pháo hoa hầu như không thay đổi, ngoại trừ có vài cải tiến nhỏ về công thức điều chế.

Hiện nay pháo hoa đã trở nên phổ biến toàn cầu và được sản xuất chủ yếu tại các nhà máy công nghiệp.

Cấu tạo pháo hoa

Cấu tạo pháo hoa thông thường luôn bao gồm 2 phần chính:

- Bộ phận phóng: thực hiện chức năng phóng phần phát nổ của quả pháo hoa lên không trung. Đó có thể là bộ phận tách rời như nòng súng, nòng pháo, cũng có thể là một phần thân chứa thuốc phóng của chính quả pháo.

- Bộ phận phát nổ: bao gồm trong nó thuốc nổ, hạt hóa chất tạo màu, các quả pháo con...

Màu sắc và Phụ gia tạo màu

Màu sắc của pháo hoa mà chúng ta nhìn thấy phụ thuộc vào thành phần pha trộn của mỗi hạt cháy. Mỗi loại hoá chất sẽ tạo nên màu đặc trưng:

- Stroni nitrat: màu đỏ.

- Đồng: xanh da trời.

- Bari nitơrat :xanh lá cây.

- Muối natri: vàng hoặc cam.

Và bằng cách phối các màu này với nhau sẽ tạo thêm được nhiều màu sắc khác nhau: stronti (đỏ) trộn với đồng (xanh da trời) sẽ ra màu tím.

Bên cạnh đó, yếu tố nhiệt độ ảnh hưởng đến việc tạo ra những màu sắc mong muốn. Nhôm cháy ở nhiệt độ 1.500ºC sẽ tạo ra sắc vàng, cháy ở nhiệt độ khoảng 3.000ºC sẽ tạo ra các tia lửa trắng.

Giai đoạn chuẩn bị và tiến hành

Các quả pháo sau khi hoàn thành sẽ được sắp xếp trong những ống phóng và xếp ngay ngắn thành hàng trên mặt đất. 

Trước kia, việc trình diễn pháo hoa bằng việc châm ngòi bằng tay như xưa rất khó và nguy hiểm, ẩn chứa nhiều mối nguy hại khó lường. Một màn trình diễn kéo dài 25 phút có khi phải mất vài tháng để lên kế hoạch và khoảng 3 ngày để chuẩn bị.

Hiện nay, nhờ sự phát triển của công nghệ, những màn trình diễn công nghệ cao sử dụng hoàn toàn máy tính để bắn vừa an toàn vừa giúp quản lý chặt chẽ thời gian hơn, cho phép bắn trên diện rộng hoặc bắn đồng bộ kết hợp với âm nhạc, đem lại cho khán giả những màn trình diễn ấn tượng và hoành tráng.

Các quốc gia có truyền thống trong ngành công nghiệp chế tạo pháo hoa là Trung Quốc, Nhật Bản, Australia...

Các Cuộc thi - Lễ hội pháo hoa trên thế giới

Các cuộc thi bắn pháo hoa được tổ chức tại nhiều nước trên thế giới.

Một trong số những cuộc thi trình diễn pháo hoa có uy tín nhất thế giới là Cuộc thi bắn pháo hoa Montreal, được tổ chức thường niên ở Montreal, Quebec, Canada.

Các cuộc thi khác như:

Le Festival d’Art Pyrotechnique (tổ chức vào mùa hè ở Vịnh Cannes, Côte d'Azur, Pháp); 

World Pyro Olympics, tổ chức hàng năm tại Manila, Philippines, một trong những cuộc thi lớn nhất và gay cấn nhất thế giới; 

Cuộc thi trình diễn pháo hoa quốc tế tại thành phố Đà Nẵng - Việt Nam (DIFC - DaNang International Fireworks Competition)

Cuộc thi trình diễn pháo hoa quốc tế tại thành phố Lưu Dương - Hồ Nam - Trung Quốc (Liuyang International Fireworks Competition).

Các lễ hội pháo hoa lớn

Lễ hội pháo hoa Nhật Bản: được tổ chức lần đầu từ năm 1733, diễn ra thường niên vào tháng 8 hàng năm.

Lễ hội pháo hoa Ấn Độ: người Ấn tổ chức lễ hội này như một phần của "Lễ hội ánh sáng" diễn ra vào tháng 10 và 11 hàng năm để chào mừng mùa trăng mới.

Lễ hội pháo hoa Singapore: diễn ra hàng năm trong dịp chào mừng ngày quốc khánh nước này.

Lễ hội pháo hoa Vương Quốc Anh: sự kiện pháo hoa lớn nhất ở Great Britain là Guy Fawkes Night bắt đầu từ năm 1605 và hiện nay được tổ chức vào ngày 5/11 hàng năm, còn ở Bắc Ireland lại diễn ra vào dịp Halloween.

Các lễ hội pháo hoa ở Mỹ: pháo hoa xuất hiện vào thời khắc đón giao thừa ở quảng trường thời đại, New York hay ngày quốc khánh Mỹ luôn là sự kiện được mong đợi nhất với màn pháo hoa hoành tráng.

Phần 2: Doanh nghiệp duy nhất được sản xuất pháo hoa ở Việt Nam.

Kỳ Anh