Chân dung người được mệnh danh 'sói già' phố Wall: Dùng công thức toán học để chơi chứng khoán, sở hữu quỹ đầu tư theo thuật toán định lượng, chưa bao giờ nếm mùi thua lỗ

Thần đồng toán học

Edward Thorp tên đầy đủ là Edward Oakley Thorp sinh ngày 14/8/1932 tại Chicago-Mỹ trong một gia đình nghèo. Dẫu vậy, cha mẹ của Thorp vẫn luôn đề cao giáo dục với con cái, luôn mua nhiều sách vở cho cậu bé Thorp đọc. Tài năng bẩm sinh của Thorp cũng được phát triển từ đó khi cậu đọc cả những cuốn sách nâng cao dành cho người trưởng thành.

Trong khoảng 3-5 tuổi, Thorp đã học xong cộng trừ nhân chia các con số ở bất kỳ đơn vị nào. Không dừng lại ở đó, cậu bé Thorp bắt đầu học cả những phép tính phức tạp hơn cùng những vấn đề khó khăn vượt tầm tuổi trong toán học.

Sau này Thorp kể lại mình có thể thêm các dãy số một cách nhanh chóng khi nhìn hoặc nghe chúng, tạo nên khả năng tính toán thần kỳ. Lên 5 tuổi, Thorp đi học mẫu giáo tại Dever Grammar School ở Tây Bắc Chicago. Với tài năng thiên bẩm của mình, Thorp luôn cảm thấy các yêu cầu trên lớp quá dễ dàng. Sau khi phát hiện tài năng của Thorp, ngài hiệu trưởng quyết định cho câu nhảy cóc lên lớp 1. Thế nhưng kể cả như vậy Thorp vẫn thấy các bài học dưới tầm năng lực của mình.

Kết quả là một cuộc họp phụ huynh diễn ra và ngài hiệu trưởng đề nghị cho ông tiếp tục nhảy cóc lên lớp 2. Tuy nhiên bố mẹ Thorp lo sợ con mình sẽ gặp bất lợi về cảm xúc lẫn thể chất khi không hòa đồng được với các bạn lớn tuổi hơn. Trên thực tế suốt 12 năm học, Thorp luôn là người thấp bé và nhỏ tuổi nhất lớp vì học nhảy cóc.

Gia đình của Thorp khá nghèo và chủ yếu dựa vào đồng lương của người bố, cộng thêm cuộc Đại khủng hoảng thập niên 1930 của Mỹ khiến đời sống của thiên tài này rất khó khăn. Họ không đủ thức ăn còn quần áo may vá khắp nơi.

Để hỗ trợ gia đình, Thorp bắt đầu chú ý đến các cơ hội kinh doanh. Nhận thấy những người lao công trên phố làm việc mệt nhọc, cậu vay 1 đồng Nickel (tương đương 5 Cent, 1 USD= 100 Cent) để mua gói bột trái cây hòa vào 6 ly nước rồi bán lại mỗi ly 1 đồng Nickel. Dù việc bán nước ngọt này khá tốt nhưng Thorp thấy rằng cần phải tốn quá nhiều sức lực mà chỉ kiếm được vài đồng xu ít ỏi.

Vào mùa đông, bố Thorp cho ông 1 đồng Nickel để dọn tuyết trước cửa nhà và cậu bé bắt đầu đi gõ cửa từng nhà để đề nghị được dọn tuyết với tiền công tương tự. Sau 1 tuần lao động vất vả, số tiền ông thu được nhiều bằng một nửa tiền lương hàng tuần của bố. Tuy nhiên nhận thấy Thorp kiếm lời, nhiều đứa trẻ cũng đi cào tuyết và khiến Thorp có bài học đầu tiên về sự cạnh tranh.

Khắc tinh của mọi sòng bạc

Bằng tài năng thiên bẩm, Thorp không khó lấy được bằng tiến sĩ vào năm 1958 và trở thành Giáo sư toán học tại Học viện công nghệ Massachuset (MIT). Vào lúc rảnh rỗi, ông thường rủ đồng nghiệp đến Las Vegas đánh bạc để kiếm thêm. Tài năng tính toán giúp ông trở thành một tay chơi bạc cừ khôi.

Điều thú vị là cách ăn mặc của Thorp chẳng giống một tay chơi bạc giỏi thời đó. Mặc vest với cặp kính to đùng, đầu hói và vẻ mặt quê quê khiến các sòng bạc đều nghĩ ông là tay gà mờ. Thế nhưng chỉ vài năm sau khi kiếm tiền từ Las Vegas, Thorp đã bị các sòng bạc liệt vào danh sách đen vì khả năng thắng bạc quá tốt.

Khác với những con bạc thông thường, Thorp không tin cờ bạc là bộ môn may rủi và đã sử dụng xác suất thống kê để đánh bại trò Blackjack, vốn nổi tiếng là khó gian lận cũng như phổ biến nhất thời đó. Chính Thorp là người đã phát minh ra kỹ thuật đếm bài, cho phép người chơi tăng tỷ lệ thắng. Cụ thể, kỹ thuật này cho phép người chơi biết khi nào lợi thế đang nghiêng về họ để tăng tiền cược và khi nào lợi thế thay đổi nghiêng về nhà cái để cược ít hơn hoặc dừng chơi.

Năm 1962, Thorp cho xuất bản cuốn sách về chiến thuật đếm bài và chiến thắng nhà cái, khiến rất nhiều Casino cấm ông vào cửa. Las Vegas từ đó cũng dè chừng Thorp hơn khi ông gây cản trở đến việc kiếm tiền của các sòng bạc. Bản thân Thorp cũng được ghi nhận là người duy nhất tại thời điểm đó đánh bại tất cả các sòng bạc.

Chính vì Thorp mà các sòng bạc đã phải thay đổi luật chơi Blackjack cũng như giới hạn số tiền cược.

Tỷ phú Phố Wall

Vì bị cấm tại nhiều sòng bạc nên Thorp bắt đầu chuyển hướng sang thị trường tài chính. Việc giảng dạy khiến Thorp cảm thấy nhàm chán và phí phạm năng lực nên ông cần tìm đến các thách thức để chứng tỏ được tài năng của mình.

"Blackjack chỉ có thể đặt cược một khoản nhỏ, tôi cảm thấy không còn thú vị nữa, thay vì đặt vài nghìn USD trên bàn cược Blackjack thì tôi có thể đặt cược hàng triệu USD trên thị trường chứng khoán", Thorp tuyên bố.

Với khả năng tính toán và áp dụng các công thức toán học, Thorp đã kiếm được hàng trăm triệu USD trên thị trường chứng khoán. Đây cùng là thời điểm nổi tiếng nhất của Thorp khi ông tạo được sức hút mạnh mẽ cho giới trẻ cũng như thay đổi hoàn toàn hình ảnh về người thành công cũng như các nhà toán học thời đó.

Nhờ thành công của mình, Thorp cho thấy được toán học cũng có thể giúp làm giàu, đạp đổ các định kiến cũng như sự so bì với các nhà nghiên cứu vật lý, hóa học hay các ngành nghề khác.

Năm 1969, Thorp thành lập Convertible Hedge Associates, quỹ đầu tư theo thuật toán định lượng đầu tiên trên thế giới. Kể từ đó đến nay, chưa có quý hoạt động nào mà quỹ đầu tư của Thorp thua lỗ. Từ số vốn 1,4 triệu USD ban đầu dần trở thành 275 triệu USD và mức lợi suất cao gấp đôi tốc độ tăng trưởng của chỉ số S&P 500.

Theo nhiều chuyên gia phân tích, kỹ năng tính toán siêu việt, định giá tuyển chọn và cả một hệ thống máy tính đã giúp quỹ của Thorp hoạt động vô cùng hiệu quả so với các nhà đầu tư khác.

Khác với những nhà đầu tư thông thường thời đó quen với các báo cáo tài chính hay phân tích chỉ số, Thorp hướng đến phân tích xác suất định lượng nhiều hơn. Trong khi mọi người đều cho rằng chứng khoán khác với đánh bạc thì Thorp lại coi sòng bạc là nơi tuyệt vời để nhà đầu tư nâng cao tư duy giao dịch. Ông cho rằng cờ bạc không chỉ là cuộc chơi của các nhà cái và sự may mắn mà đó là cuộc chơi của những người tri thức chịu học hỏi và sáng tạo.

Đối với Thorp, thị trường chứng khoán không khác gì sòng bạc, nhà đầu tư phải phân tích, tính toán cho mỗi lần cược, học cách quản lý tiền, quản lý rủi ro. Theo Thorp, trường lớp chỉ dạy lý thuyết nhưng sòng bạc lại giúp các nhà đầu tư thực hành cả về phân tích lẫn tâm lý khi tham gia các thị trường.

Trong các thể loại, Thorp ưa thích trò Poker nhất bởi chúng giúp nâng cao kỹ năng giao dịch. Quan điểm của nhà toán học này là chơi bạc có tính toán thì chẳng khác nào đầu tư còn đầu tư không tính toán thì cứ như đánh bạc vậy.

Bên cạnh đó, vị tỷ phú Phố Wall cho rằng mọi trò chơi trong sòng bạc đều có thể đánh bại nhưng đòi hỏi người tham gia phải tư duy và tìm ra phương pháp hiệu quả để giành chiến thắng. Đặc biệt, người chơi phải biết điểm dừng của mình khi đánh bạc và luôn có chiến thuật hợp lý trước khi tham gia bất kỳ ván bài nào.

*Nguồn: Financial Times